شعار سال:با نزدیک شدن به موسم انتخابات مجلس شورای اسلامی، همواره شاهد اتفاقاتی هستیم که هر چند طبق روال گذشته بوده اما قابل تامل و تا حدی تاسف برانگیز است.

امسال نیز به مانند سال های پیش و دوره های گذشته، عده ای از کاندیداها و نمایندگان مجلس با علم به پایین بودن آگاهی مردم و همچنین مشکلات آنان وعده هایی می دهند که نه جزو وظایف نمایندگی است و نه قادر به انجام آن وعده ها هستند.

براستی وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی چیست؟ برای درک بیشتر موضوع ابتدا باید وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی را مرور کنیم. برای شناخت وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی بهتر است به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مراجعه کرده تا بدانیم که وظایف نمایندگان مجلس چیست و چگونه باید در مسیر قانون گام نهند تا کاندیداها پاسخگوی وجدان بیدار خویش و افکار عمومی باشند .

بر اساس اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی دو وظیفه اصلی برعهده دارند:

الف: قانونگذاری

ب: نظارت

نمایندگان مجلس و به طور کلی مجلس شورای اسلامی دو وظیفه اصلی دارند :

الف – قانونگذاری: براساس اصل هفتاد و یکم قانون اساسی مجلس شورای اسلامی صلاحیت عام قانونگذاری را دارا می باشد: (اصل ۵۲ قانون اساسی)

2.عهدنامه ها و قراردادهای بین المللی (اصل ۷۷ قانون اساسی)

3.تغییر خطوط مرزی (طبق اصل ۷۸ قانون اساسی)

4.محدودیت های ضروری کشور در شرایط اضطراری نظیر جنگ و… (اصل ۷۹ قانون اساسی)

5.اخذ وام و کمک مالی (اصل ۸۰ قانون اساسی).

6.استخدام کارشناسان خارجی (اصل ۸۲ قانون اساسی)

7.انتقال بناها و اموال دولتی (اصل ۸۳ قانون اساسی). سوم: تفسیر قانون عادی: براساس اصل ۷۳ قانون اساسی: «شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است…». چهارم: دامنه اختیارات مجلس در امر قانونگذاری به ضرورت تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام شرع و قانون اساسی تأکید شده است (اصل چهارم و هفتاد و دوم قانون اساسی).

ب – نظارت مجلس: مجلس شورای اسلامی علاوه بر وظیفه قانون گذاری، مسؤولیت های نظارتی نیز بر عهده دارد:

1.نظارت (دخالت) مجلس در تشکیل دولت: وزرا پس از انتخاب توسط رئیس جمهور، برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی می شوند (اصل ۱۳۳ قانون اساسی) و مجلس باید نظر خود را مبنی بر اعتماد یا عدم اعتماد به فرد فرد آنها اعلام کند (اصل ۸۷ قانون اساسی).

2.نظارت عام نمایندگان: یکم – تذکر: تذکر شفاهی: هر یک از نمایندگان می تواند در نطق بیش از دستور خود هرگونه کوتاهی مجریان در اجرای قوانین را به طور شفاهی تذکر دهد. تذکر کتبی: در صورت نقض قانون یا سوء جریان امور در دستگاه های اجرایی، نمایندگان مجلس می توانند از طریق رئیس مجلس به وزیر مسؤول یا رئیس جمهور به طور کتبی تذکر دهند.

دوم – سؤال: براساس اصل ۸۸ قانون اساسی: «در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسؤول درباره یکی از وظایف آنان سؤال کنند، رئیس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شده و به سؤال جواب دهد». طبق اصول ۱۳۷ و ۱۲۲ قانون اساسی وزراء و رئیس جمهور در مقابل مجلس مسؤول هستند از این رو نمایندگان مجلس می توانند آنان را مورد سؤال قرار دهند. سوم – استیضاح رئیس جمهور، وزراء و هیئت وزیران: (براساس اصل ۸۹ قانون اساسی)

3.نظارت بر امور مختلف کشور: یکم – تحقیق و تفحص: طبق اصل ۷۶ قانون اساسی «مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد». بر این اساس موضوع تحقیق و تفحص عام است و شامل کلیه بخش های کشور علاوه بر وزارتخانه ها و دولت می گردد. دوم – اصل نود قانون اساسی: براساس این اصل «هر کسی شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد می تواند شکایت خود را کتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایت رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه و یا قوه قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی را از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در مواردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند».

4.نظارت اطلاعی: یکم – صلح دعاوی: طبق اصل ۱۳۹ قانون اساسی: «صلح دعاوی راجع به اموال عمومی ودولتی یا ارجاع آن به داوری در هر مورد، موکول به تصویب هیأت وزیران است و باید به اطلاع مجلس برسد». دوم – اطلاع از رسیدگی به اتهام برخی از مجریان: براساس اصل ۱۴۰ قانون اساسی: «رسیدگی به اتهام رئیس جمهور و معاونان او و وزیران در مورد جرایم عادی با اطلاع مجلس شورای اسلامی و در دادگاه های عمومی دادگستری انجام می شود». سوم – ارسال تصویب نامه ها و آیین نامه های دولت برای رئیس مجلس: به موجب اصل ۱۳۸ قانون اساسی: تصویب نامه ها و آیین نامه های دولت و مصوبات کمیسیون های مذکور در این اصل، ضمن ابلاغ برای اجراء به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی می رسد تا در صورتی که آنها را برخلاف قوانین باید با ذکر دلیل برای تجدید نظر به هیأت وزیران بفرستد.

5.نظارت مالی: یکم – تصویب بودجه سالانه (اصل ۵۲ قانون اساسی) دوم – دیوان محاسبات کشور مستقیما زیر نظر مجلس شورای اسلامی می باشد و.. (اصل ۵۴ و ۵۵ قانون اساسی).

حال این سوال وجود دارد که آیا عمده وقت نمایندگان صرف تصویب قانون و نظارت بر آن می شود؟

آنچه در عملکرد بعضی نماینده ها می بینیم و می شنویم غیر این دو مورد است و اینان متأسفانه به جای توجه به وظایف قانونی خویش به اموری مشغولند که بیشتر حاشیه ای بوده و در راستای اهداف شخصی، ستادی و محفلی خویش قدم نهاده اند.

برخی افتخار خود را در ایجاد شغل می دانند و خود را سلطان اشتغال می دانند . عده ای دیگر به مردم وعده تاسیس استان جدید می دهند.

این عده از وکلای مردم در مجلس که کم هم نیستند بر خلاف اصل ۵۷ قانون اساسی (ج.ا.ا) که دخالت قوا در یکدیگر را ممنوع کرده، با فشار به فرماندار، مدیرکل، وزیر، افراد غیر متخصص ولی وابسته به خویش را (حتی غیرمتخصص و …) در مکان های حساس منصوب و یا به مسؤلیت ادارات می گمارند که این اقدام از یک طرف خلاف قانون است و از طرف دیگر نظارت بر چنین افرادی را بدلیل وابستگی عاطفی و خویشاوندی غیر ممکن می سازد.

برخی نیز به انجام طرح های عمرانی نظیر ساخت ورزشگاه، گسترش بیمارستان، میان گذرها، توسعه دانشگاه ها … همگی جزء وظایف قوه مجریه (وزارت جوانان، بهداشت، راه، آموزش عالی و …) است.

حال با وکلایی که از همه تریبون ها و مجالس (سمینار، تعزیه خوانی، عروسی …) سوء استفاده می کند و مرتباً انجام این امور را جزء عملکرد خویش معرفی کند چه باید کرد؟

براستی وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایجاد اشتغال، گرفتن اعتبار،تعویض مدیران استانی،آسفالت کوچه و خیابان،گرفتن وام و …. است؟

برای جلوگیری از این ماجرا و اینکه عده ای از کم اطلاعی، گرفتاری و مشکلات مردم، سو استفاده نکنند باید اقداماتی انجام داد. روی سخنم با دستگاه¬های ناظر بر امر انتخابات نیست چرا که آنان وظایف خود را می دانند و به آن عمل می کنند . در این مجال با اهالی رسانه و نخبگان جامعه حرفی دارم، که به منزله منادیان امر اطلاع رسانی و آگاهی بخشی می توانند تاثیرات شگرفی بر این امر داشته باشند.

اهل رسانه و نخبگان باید در این خصوص بسیار تلاش کنند تا قطاری که در حال خارج شدن از ریل واقعی است را به حالت درست و اصلی بر گردانند. رسانه ها اعم از صدا و سیما، خبرگزاری ها، سایت های خبری، جراید و شبکه های اجتماعی با آگاهی بخشی مردم از وظایف واقعی نمایندگان، ضمن مانع شدن از عوام فریبی برخی از کاندیداها، انتظارات نابجای رای دهندگان را نیز به مسیر اصلی باز گردانند.

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از سايت خبري تحليلي جوان پرس، تاریخ انتشار: 4 بهمن 1394، کد مطلب: 84152:www. javanpress.ir