پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۱۰۰۸۹۵
تاریخ انتشار : ۰۶ دی ۱۳۹۶ - ۰۹:۰۹
زمین‌لرزه پس از پیدایش زمین و سرد شدن آن آغاز شده و همچنان ادامه دارد و با همین روند طبیعی شاید تا یک میلیارد سال دیگر نیز ادامه داشته باشد ‌( البته اگر بشر در روند طبیعی عمر زمین دخالت نکند) که این موضوع به عنوان یک بلای طبیعی،همچنان برای ساکنان در ابنیه ساخته شده توسط نوع بشر خطرناک است.

شعار سال: ساکنان کره زمین، گاه و بی‌گاه با ناملایمات طبیعی از باد و توفان و سیل گرفته تا زمین‌لرزه و آتش‌فشان رودرو می‌شوند و در این میان تلفات جانی ومالی می‌دهند. در قرن اخیر با پیشرفت علوم و اختراع دستگاه‌های سنجش عوامل محیطی، پیش‌بینی توفان وسیل و بعضی دیگر رخدادهای طبیعی ممکن شده‌است اما هنوز علم و تکنولوژی نتوانسته زمان وقوع زمین‌لرزه را پیش‌بینی کند.

زمین لرزه حاصل آزاد شدن انرژی ناشی از گسیختگی سریع در گسل‌های پوسته زمین در مدّتی کوتاه روی می‌دهد. محلّی که منشأ زمین‌لرزه است و انرژی از آنجا خارج می‌شود را کانون ژرفی، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را مرکز سطحی زمین‌لرزه می‌گویند. پیش از وقوع زمین‌لرزهٔ اصلی معمولاً زلزله‌های نسبتاً خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به پیش‌لرزه معروف‌اند. به لرزش‌های بعدی زمین‌لرزه نیز پس‌لرزه می‌گویند که با شدّت کمتر و با فاصلهٔ زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهند.

زمین‌لرزه پس از پیدایش زمین و سرد شدن آن آغاز شده و همچنان ادامه دارد و با همین روند طبیعی شاید تا یک میلیارد سال دیگر نیز ادامه داشته باشد ‌(البته اگر بشر در روند طبیعی عمر زمین دخالت نکند) که این موضوع به عنوان یک بلای طبیعی،همچنان برای ساکنان در ابنیه ساخته شده توسط نوع بشر خطرناک است.

تحقیقات دانشمندان در قرن بیستم در خصوص زمین‌لرزه‌ها و ایجاد دپارتمان‌های خاص لرزه‌نگاری در دانشگاه‌های مطرح دنیا منجر به اختراع دستگاه‌های لرزه‌نگار(ثبت زمین‌لرزه‌ها)شد که برای دریافت اطلاعات دقیق لرزش‌های درونی و سطحی زمین در نقاط مشخصی از سطح کره زمین نصب شده است. براساس اطلاعات مرکز لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزک دانشگاه تهران، 105 ایستگاه لرزه‌نگاری در قالب 20 شبکه و شش پایگاه لرزه‌نگاری تک ایستگاهی و یک ایستگاه درون‌چاهی در سطح ایران فعال است که زمین‌لرزه‌های فلات ایران را ثبت می‌کند. این شبکه‌ها عبارتند از: شبکه‌ لرزه‌نگاری مشهد، قوچان، سمنان، تهران، ساری، قزوین، تبریز، همدان، کرمانشاه، بروجرد، خرم‌آباد، بیرجند، طبس، اصفهان، یزد، شهرکرد، کرمان، شیراز، میناب، اهواز، جاسک(هرمزگان)، تربت حیدریه (خراسان رضوی)، آستارا (گیلان) و پایگاه های تک ایستگاهی عبارتند از بروجن، مینودشت، قمصر، مهاباد، جهرم و قلعه‌قاضی.

نقشه ایستگاه‌های لرزه‌نگاری ایران


وقتی از یک زمین‌لرزه صحبت می‌شود شدت تخریب و قدرت آن مورد توجه است. تا پیش از 1935میلادی اعداد و ارقام مختلفی برای شدت تخریب و قدرت زلزله مورد استفاده قرار می گرفت تا اینکه چارلز ریشتر مقیاس سنجشی برای زلزله ارائه داد که مبنای سنجش آن بزرگی زلزله بود. ریشتر میزان انرژی آزاد شده در زلزله را مورد توجه قرار داد.

جهت تعیین انرژی آزاد شده توسط هر زلزله، رابطه‌ای توسط چارلز ریشتر و بنو گوتنبرگ در سال ۱۹۳۵ ارائه شد که میزان انرژی آزاد شده در کانون زلزله را بر اساس لگاریتم بیشترین مقدار جابه‌جایی افقی ثبت شده توسط لرزه‌نگار مشخص می‌کرد. این مقیاس سنجش که به افتخار چارلز ریشتر به نام خودش ثبت شد.

در این روش دامنه حرکات زمین در فاصله ۱۰۰ کیلومتری محل وقوع زلزله توسط دستگاه لرزه‌نگار وود-اندرسون ثبت می‌شود. پس بزرگای محلی ریشتر به صورت لگاریتم مبنای ۱۰ دامنه لرزه‌نگار فوق در فاصله ۱۰۰ کیلومتری تعریف می‌شود.

مقیاس ریشتر(Richter magnitude scale) بیانگر میزان انرژی آزاد شده در کانون زلزله است اگر بزرگی زلزله‌ای M در مقیاس ریشتر باشد انرژی آزاد شده آن زلزله E در واحد ارگ (Erg) خواهد بود: log E=11.8+1.5M دراین رابطه با اضافه شدن هر یک درجه به بزرگی زلزله، انرژی آزاد شده آن تقریباً ۱٫۵^۱۰ یا ۳۱٫۶ برابر بیشتر می‌شود. رابطه فوق نشان می‌دهد انرژی یک زلزله هشت ریشتری برابر با انرژی انفجار یک میلیارد تن تی‌ان‌تی برآورد شده‌است.

زلزله‌های کمتر از چهار ریشتر که بارها درطول سال اتفاق می‌افتند توسط انسان حس نمی‌شوند و خطری به همراه ندارند. اما زلزله‌های هفت ریشتری و بالاتر از آن که چندان شایع نیستند با افزایش شدت تخریب همراه هستند.

میزان انرژی رسیده به هر نقطه از سطح زمین علاوه بر میزان انرژی آزادشده در کانون زلزله به مجموعه عواملی نظیر عمق زلزله (فاصله کانون زلزله از مرکز روزمینی زلزله)، جنس خاک و بستگی دارد. از همین رو خسارت‌های وارده در زمین‌لرزه‌های دارای درجه یکسان، ممکن است بسیار متفاوت باشد. به همین دلیل پرسش و بیان مقاومت ساختمان‌ها در برابر زلزله با بزرگی خاصی در مقیاس ریشتر از نظر فنی بی‌معناست. گاهی زلزله ای با بزرگی به فرض 5.8 ریشتر اثر تخریبی شدیدی در یک منطقه دارد ولی همان شدت در منطقه دیگر خیلی هم مخرب نیست. در نتیجه ریشتر مقیاس کاملی برای توصیف همه‌جانبه زمین لرزه نیست. برای بیان مقدار خسارت وارده توسط زمین لرزه از مقیاس مرکالی استفاده می‌شود.

برای همگان این سوال پیش می‌آید که بزرگترین زلزله‌هایی که تاکنون در ایران رخ داده چه بوده وچقدر تخریب یا تلفات داشته است.برای پاسخ به این سوال باید گفت که لرزه‌نگاری از اوایل قرن بیستم با استفاده از دستگاه‌های ویژه ثبت و ضبط شده و اطلاعات ماقبل آن فقط نقل‌قول مکتوب یا شفاهی است. به روایتی اطلاعات قبل از 1900 میلادی مشاهدات ناظرانی از زلزله است که بدون معیار سنجش فیزیکی در کتاب‌ها نوشته شده است.

از سویی زمین‌شناسان به کمک دیرین‌شناسان بامشاهداتی که از تغییر شکل زمین و مکان‌های باستانی داشته‌اند با بررسی‌های زمین‌شناختی پی به رخداد زمین‌لرزه در آن منطقه برده‌اند که شدت‌های آنها را نیز حدس می‌زنند. از این‌رو دانشمندان توانستند جداولی از زمین‌لرزها در تاریخ جهان از جمله فلات ایران ثبت کنند. جدول زیر بخشی از فهرست زمین‌لرزه‌های پیش از سال 1900 میلادی فلات ایران است که توسط محققین موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران تهیه شده است و زمین‌لرزه‌های هفت و بزرگتر از هفت ریشتری را نشان می‌دهد.

ردیف

سال وقوع

طول وعرض جغرافیایی

بزرگی تقریبی مقیاس ریشتر

Lat.

Long.

1

c.1.8 Ma

36.11

50.78

7

2

c.11000 BP

33

47.6

7

3

c.4000 BP

38

58.12

7.1

4

c.3000-2800 BP

36.82

49.48

7

5

4th C.BC

35.5

51.8

7.6

6

c.10BC-AD10

37.95

58.15

7.1

7

743

35.3

52.2

7.2

8

763

33.3

59.3

7.6

9

765

35.2

60.4

7.5

10

805 12 02

29.5

60.5

7

11

815

29.5

60.5

7

12

819 06

36.4

65.4

7.4

13

855

35.6

51.5

7.1

14

856 12 22

36.2

54.3

7.9

15

894 01 06

37.7

47.5

7.7

16

940 08 20

38

58.3

7.1

17

943 08

37.6

57

7.6

18

958 02 23

36

51.1

7.7

19

1008 04 27

34.6

47.4

7

20

1042 11 04

38.1

46.3

7.6

21

1052 06 02

36.2

57.7

7

22

1139 09 30

40.3

46.2

7.3

23

1175

37.5

65.5

7.1

24

1177 05

35.7

50.7

7.2

25

1209

36.05

59.22

7.3

26

1270 10 07

36.2

58.8

7.1

27

1336 10 21

34.7

59.7

7.6

28

1389 02

36.2

58.8

7.6

29

1405 11 23

36.2

58.8

7.6

30

1440

28.4

53.1

7.1

31

1483 02 18

24.9

57.9

7.7

32

1485 08 15

36.7

50.5

7.2

33

1493 01 10

33

59.8

7

34

1608 04 20

36.4

50.5

7.6

35

1668 01 14

41

48

7.8

36

1695 05 11

37.1

57.46

7

37

1696 04 14

39.1

43.9

7

38

1721 04 26

37.9

46.7

7.7

39

1780 01 08

38.2

46

7.7

40

1830 03 27

35.7

52.5

7.1

41

1838

29.6

59.9

7

42

1840 07 02

39.5

43.9

7.4

43

1871 12 23

37.4

58.4

7.2

44

1890 07 11

36.6

54.6

7.2

45

1893 11 17

37

58.4

7.1

46

1895 07 08

39.5

54.5

7.5


زلزله های بزرگتر از هفت ریشتر و زلزله های مخرب 100 سال اخیر در ایران

ردیف

سال وقوع

محل وقوع و بزرگی (ریشتر)

1

1288

سیلاخور

4/7

2

1309

سلماس

4/7

3

1339

شهر لار

7/6

4

1341

بوئین زهرا

2/7

5

1347

دشت بیاض

4/7

6

1351

منطقه قیر

9/6

7

1356

خورگو

7

8

1357

طبس

7/7

9

1358

قائن

1/7

10

1360

منطقه سیرچ

4/7

11

1369

رودبار و منجیل

4/7

12

1376

بیرجند

3/7

13

1381

آوج

6/6

14

1382

بم

5/6

15

1383

زرند

4/6

16

1391

اهر و ورزقان

6.2

17

1392

بوشهر

6.1

18

1396

کرمانشاه

7.3






























شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت تین نیوز، تاریخ 4 دی 96، کد مطلب: 157909: www.tinn.ir




اخبار مرتبط
خواندنیها-دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین