شعار سال: رئیس شورای اسلامی شهر تهران سخنان دیروز خود در صحن علنی را با تبریک به مرتضی الویری آغاز کرد که سه روز پیش به ریاست شورای‌عالی استان‌ها انتخاب شد.

محسن هاشمی بابت اینکه یک عضو شورای شهر تهران مورد اعتماد اعضای شورای‌عالی استان‌ها واقع شده ابراز خوشحالی کرد و گفت: امیدوارم با تلاش آقای الویری امکان استفاده ازتوانایی‌های شورایاری‌ها برای همه کشور امکان‌پذیر شود و وضعیت مناسب‌تری در تعامل بیشتر با مجلس شورای اسلامی حاکم شود.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران، ری و تجریش با اشاره به اغتشاشات اخیر در شهر تهران و چند شهر دیگر کشور گفت: از سازماندهی این اتفاقات اطلاعات دقیقی به شورای شهر داده نشده است.

خوب است وزارت کشور و نیروهای امنیتی دولت گزارش لازم رابه شورا ارسال کنند تا بتوانیم قضاوت دقیق‌تری کنیم. وی گفت: شورای شهر تهران از هیچ کمکی برای حل این مسئله دریغ نمی‌کند اما آنچه مشخص است کشور نیازمند تسهیل بیشتری در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مردم به‌ویژه اقشار ضعیف جامعه است و باید توجه بیشتری به راه‌حل‌های مطرح شده از سوی کارشناسان این حوزه صورت گیرد ضمن اینکه عبور از شرایط داخلی و خارجی جز با وحدت و هم افزایی همه قوا امکان پذیر نیست.

دیروز دو تذکر یکی ازسوی مجید فراهانی و دیگری احمد مسجدجامعی ارائه شد. مجید فراهانی، عضو کمیسیون برنامه وبودجه به بند۱۹ ماده۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور اشاره کرد که براساس آن تصویب لوایح، برقراری یا لغو هرگونه عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن از اختیارات شورای اسلامی شهر است و شهرداری موظف است هرگونه تغییر در نرخ یا نوع عوارض شهری را به تصویب شورای اسلامی برساند.

به همین دلیل وی از اعلام رسمی تغییر نوع و نرخ عوارض طرح ترافیک تهران در سال ۹۷ از سوی معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران انتقاد کرد و گفت: لازم است پیش از هر کاری لایحه اصلاحی به همراه طرح توجیهی کارشناسی شده برای تغییر عوارض طرح ترافیک به‌منظور تصویب به شورای شهر ارسال شود.

احمد مسجدجامعی، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی نیز گفت: این روزها مباحث مرتبط با حقوق شهروندی و به رسمیت شناختن حق اعتراض و حق انتقاد در کشور جاری است، لازم است بدانیم که در سال1394 سندی با عنوان حقوق شهروندی در شورای شهر به تصویب رسید که خوب است در تدوین برنامه سوم شهرداری تهران به آن توجه شود.

معتقدم بالاخره باید سازوکار و شرایطی برای استیفای حق اعتراض و انتقاد مردم فراهم شود. وی پیشنهاد کرد که شهرداری تهران برای تحقق این مهم با مقامات کشوری وارد گفت‌وگو شود.

سه برابر بودجه امسال هزینه اتمام طرح‌های نیمه تمام

بعد از طرح تذکرات، اعضای شورای شهر وارد دستور نخست جلسه شدند که اختصاص به ارائه گزارش در مورد برنامه‌ها و اقدامات انجام شده به‌منظور تدوین برنامه پنج‌ساله سوم شهرداری تهران داشت.

این گزارش از سوی حجت‌الله میرزایی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران ارائه شد. وی در گزارش خود با اشاره به آسیب‌پذیری نظام مالیه شهر تهران گفت: ما برای اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام شهر تهران نیاز به 45هزار میلیارد تومان اعتبار داریم که نزدیک به سه برابر بودجه امسال شهرداری است.

نظر حجت‌اله میرزایی این بود که به‌هیچ‌وجه نمی‌توان در تدوین برنامه سوم شهرداری انتزاعی و جزیره‌ای عمل کرد و تحولات ملی و حتی فراملی را نادیده گرفت. وی با اشاره به اینکه مدیریت شهری ظرف 12سال گذشته عمدتا روی ساخت‌وساز تمرکز کرده بود، گفت: باید به‌دنبال مدیریت سازوکاری برای اعمال یکسری تغییرات باشیم.

به همین مناسبت وی از تشکیل 17کارگروه تخصصی از نخبگان و صاحب‌نظران شهر تهران خبر داد که با حضور 600نفر به تهیه اسناد مورد نیاز برنامه سوم شهرداری تهران پرداخته‌اند، همچنین در تهیه این برنامه 800شاخص مقایسه‌ای از کلانشهرهای دنیا درنظر گرفته شده و ظرف یکی دو روز آینده نیز لایحه یک فوریتی الزامات، سیاست‌ها و رویکردهای برنامه سوم شهرداری به‌منظور تصویب تقدیم شورای شهر تهران خواهد شد.

میرزایی همچنین از مغفول ماندن نظام نو آوری، جذب سرمایه، بی‌توجهی به نهاد برنامه‌ریزی، نظام حکمروایی شهری و منطقه‌ای، بی‌توجهی به محیط عمومی کسب‌وکار، بی‌توجهی به مشارکت و وجوه اجتماعی، بی‌توجهی به نهادهای مدنی و...

در تدوین برنامه‌های اول ودوم شهرداری انتقاد کرد و گفت: بین مناطق شهر تهران با یک توسعه ناموزون مواجهیم. تهران به شهری از ریخت افتاده تبدیل شده است که فاقد هویت شهری است. ضمن اینکه نه در کلیت و نه جزئیات کسی مسئولیت آنچه بر تهران اتفاق افتاده را برعهده نمی‌گیرد. آن‌هم در شرایطی که در 12سال گذشته با وجود ثبات مدیریت اما شهردار محوری، اتکا به ویژگی‌های فردی و شخصی به جای مشارکت شکل گرفته بود و نظام بودجه‌ای، تصمیم‌گیری واداری کاملا متمرکز بود.

معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری تأکید کرد که حتما در برنامه پنج‌ساله سوم شهرداری تهران پنج یا شش اولویت اصلی برای شهر تهران در دستور کار قرار گیرد که فهرست آن تهیه شده است. ضمن اینکه اولویت‌های درنظر گرفته شده ازسوی شهروندان نیز شامل آلودگی‌های زیست‌محیطی، نظام ناکارآمد حمل ونقل عمومی و آسیب‌پذیری در برابر حوادث مطرح شده است که دست‌کم دراین سه حوزه باید اولویت‌های برنامه سوم را متمرکز‌سازیم و اگر موفق شویم تا پایان برنامه همین چند اولویت را حل و فصل کنیم، موفق‌ترین برنامه حداقل شش دهه تاریخ برنامه‌ریزی کشور خواهد بود.

وی میزان مشارکت نه میلیون شهروند تهران در پرداخت عوارض پایدار شهری و تأمین مالی را سه درصد اعلام کرد و گفت: این میزان از سوی سایر شهروندان کلانشهرهای دنیا 30درصد است. از نظر میرزایی منابع مالی اداره شهر تهران به 35هزار سازنده از طریق عوارض حاصل از فروش تراکم و تخریب محیط‌زیست متکی شده و اقتصاد سنتی نابرخوردار از فناوری‌های نوین و ناپیوسته به تحولات اقتصاد جهانی بر شهر حاکم است که هویت شهر را به هم ریخته و اقتصاد نابرابرساز و فاسد را موجب شده درحالی‌که باید اقتصاد مبتنی به فناوری نوین جایگزین اقتصادی مبتنی بر مالیه ساخت وساز شود. تأثیر این اقتصاد رانتی از نظر میرزایی باعث شد تا شهرداری امسال در بدترین شرایط مالی در تأمین منابع مالی قرار گیرد.

وی همچنین از رویکرد شهرداری گذشته بابت دفاع از پروژه محوری که براساس منافع گروه‌های خاص، پیمانکاران و مشاوران طراحی و اجرا شده انتقاد کرد و گفت: این پروژه‌ها بدون پیوست‌های محیط‌زیستی و اجتماعی با حجم بالای بدهی روی دست شهرداری کنونی مانده است.

تنظیم برنامه سوم با توجه به آسیب‌های برنامه دوم تهران

دیروز پس از پایان جلسه صحن علنی شورای شهر محسن هاشمی، رئیس شورای پنجم در جمع خبرنگاران به سؤالات آنها پاسخ داد. وی از برگزاری جلسه‌ چند تن از اعضای شورای شهر تهران با اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور خبر داد و گفت: دیروز جلسه‌ای با معاون اول ریاست‌جمهوری درباره مسائل مختلف مدیریت شهری برگزار شد.

هاشمی درباره تدوین برنامه پنج‌ساله سوم شهرداری تهران که اصلی‌ترین دستور جلسه دیروز بود، گفت: امروز خوشبختانه تمام بحث شورا مربوط به برنامه سوم بود.

همانطور که قبلا گفته شد شهرداری تهران بنا بر توصیه شورای شهر نوشتن برنامه سوم را آغاز کرده و از معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران خواستیم تا به شورا آمده و درباره نحوه برنامه‌ریزی، مزیت‌ها، ضعف‌ها و مشکلات تهران صحبت و برنامه‌های خود را برای به نتیجه رساندن برنامه سوم عملاً مطرح کنند.

وی با بیان اینکه تمام اعضا بسیار جدی در بحث مذکور مشارکت و نظراتشان را مطرح کردند، افزود: البته یک نهاد در شهرداری وجود دارد که به‌صورت دائمی برنامه‌های پنج‌ساله شهرداری ازجمله برنامه دوم را رصد کرده و گزارش‌هایش را ارسال می‌کند، بنابراین جزئیات و آسیب شناسی برنامه دوم در گزارش‌هایی که برای اعضای شورا ارسال شده دیده می‌شود.

رئیس شورای شهر تهران درمورد تغییر طرح ترافیک گفت: می‌دانید که مدتی است معاونت حمل‌ونقل و ترافیک و کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر در مورد روش حضور در طرح و عوارض آن وارد مذاکره شده و مکتوبات آن را ارسال کرده که به‌نظرم بخشی از نظرات مثبت اعضای کمیسیون را گرفته است.

وی تصریح کرد: آنچه قطعا اتفاق خواهد افتاد این است که اگر شهرداری بخواهد روش‌اش را تغییر دهد باید برای شورا ارسال کند و مصوبه شورا را بگیرد که البته آقای پور سیدآقایی در صحبت‌های خود گفت: طرح را بعد از آماده شدن برای تصویب به شورا خواهد فرستاد و پس از مصوبه شورا قابل اجرا خواهد بود.

انتقاد رئیس شورا از تمرکز بر ضعف‌های پایتخت

اعضای شورای شهر تهران در واکنش به گزارش ارائه شده از سوی معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری به طرح موضوعاتی پرداختند. محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران نیز از گزارش ارائه شده انتقاد کرد که در جدول زیر می‌خوانید.

محسن هاشمی/ رئیس شورا

در این گزارش هیچ اشاره‌ای به مزیت‌های شهر تهران نشده است. ضمن اینکه درهر برنامه ضعف‌ها و مزیت‌ها با هم باید دیده شود اما گزارش آقای میرزایی منفی بود به‌گونه‌ای که آدم به فکر مهاجرت از تهران می‌افتد درحالی‌که باید با برنامه‌ریزی روی مزیت‌های شهر تهران حرکت کنیم.

مرتضی الویری/ برنامه و بودجه (رئیس)

یکی از اسناد بالادستی که در تهیه برنامه پنج‌ساله سوم باید مورد توجه قرار گیرد، سیاست‌های مصوب شورای شهر است که البته قبلا از سوی شورای چهارم تصویب شده بود اما چون با رویکردهای ما متفاوت است درحال بازنگری آن هستیم بنابراین رویکردهای جدید باید در این برنامه لحاظ شود.

محمود میرلوحی/ برنامه و بودجه

دغدغه من گسستگی در ساختار برنامه‌ریزی شهرداری است. این ساختار باید یکپارچه باشد و این اتفاق باید قبل از تدوین برنامه بیفتد. علاوه بر این، ما با مشارکت مردم خیلی فاصله داریم. نحوه مشارکت مردم، انجمن‌ها، صاحبان نظر بخش خصوصی و صنوف در این برنامه باید مورد تأکید قرار گیرد که چگونه این مشارکت‌ها نهادینه شود.

محمدجواد حق‌شناس/ اجتماعی و فرهنگی (رئیس)

همه کمیسیون‌ها، کمیته‌ها و کارشناسان شورای شهر باید در تهیه این برنامه مشارکت داشته باشند وگرنه ممکن است در اجرای کار با مشکل مواجه شویم ضمن اینکه بهتر است گزارش ارائه شده در اختیار اعضا قرار گیرد. همچنین بهتر است گزارش 45ماهه اجرای برنامه پنج‌ساله دوم همزمان با لایحه سال97 آماده باشد تا برای ما امکان ارزیابی و نحوه تحقق برنامه دوم فراهم باشد. تأکید دیگرم این است که جایگاه فرهنگ در محلات و هویت شهری وفرهنگی را نیز در برنامه خود مدنظر قرار‌دهید.

احمد مسجدجامعی/ فرهنگی و اجتماعی

در برنامه‌نویسی برنامه ششم دولت باید مدنظر قرار گیرد. سند حقوق شهروندی که به منع خشونت در شهر می‌انجامد و کمک می‌کند شهر لطیف‌تر شود و زمینه گفت‌وگوی شهروندی را فراهم می‌کند، لازم است. ضمن اینکه معتقدم نباید تصمیمی منهای مردم بگیریم و باید این سازوکار را در برنامه ببینیم. وجود نهاد ناظری که میزان انحراف از برنامه را بررسی کند نیز لازم است و این برنامه همچنین خوب است به‌دنبال هویت‌یابی و هویت‌بخشی در تهران هم باشد.

آرش میلانی/ سلامت و محیط‌زیست

مشکل کشور این است که برنامه‌ها روی کاغذ می‌ماند و اجرا نمی‌شود. این تهدید رو به گسترش است. دخالت بدنه کارشناسی شهرداری در تنظیم برنامه‌های حوزه‌های تخصصی و همچنین تعامل با سایر دستگاه‌ها در برخی موضوعات نظیر محیط‌زیست خیلی مهم ا‌ست.

حجت نظری/ فرهنگی و اجتماعی

یکی از کارگروه‌هایی که در تدوین این برنامه نقش داشته کارگروه جوانان بود. حال این سؤال مطرح است که جوانان چه نقشی در اداره شهر باید داشته باشند. خوب است در گزارش‌های بعدی به‌صورت دقیق به این موضوع پرداخته شود. همچنین دقیق مشخص نشده که مناسب‌سازی فضاهای شهری مثلا برای معلولان و سالمندان و کودکان به چه صورت است.

علی اعطا/ معماری و شهرسازی

اقدام ارزشمندی است که در تهیه این برنامه از 17کارگروه استفاده شده است. شور و اشتیاق زیادی بین متخصصان همه حوزه‌ها به‌وجود آمده است. در جلب مشارکت و استفاده از خردجمعی این کارگروه‌ها خیلی مؤثرند. منتهی نمی‌دانم این کارگروه‌ها شامل کارشناسان انجمن‌های تخصصی و تشکل‌هاست یا نه شخصی است که البته شکل اول بهتراست.

الهام فخاری/ فرهنگی و اجتماعی

خوب است در برنامه سوم توجه ویژه به بحران، وضعیت زیستی، اجتماعی و روانی کلانشهرها شود. اولویت‌ها با تأکید بر وضعیت هوا صورت گیرد. تأکید بعدی ساماندهی وضعیت مدیریت بحران است، علاوه بر این تأکید ویژه بر فراموش‌شدگان در شهر شامل کودکان و سالمندان لازم است. سامانه نظارتی بر اصلاح برنامه هم نیازداریم. در برنامه سوم با هدف عدالت در شهر به اهمیت الگوی فراخوان جلب همکاری مردم و بخش خصوصی توجه شود.

ناهید خداکرمی/ سلامت و محیط‌زیست

سؤال من این است که آیا کارگروه سلامت هم در تدوین برنامه پنج‌ساله سوم دارید یا خیر؛ چون من به‌عنوان رئیس کمیته سلامت شورای شهر از آن بی‌خبرم. تأکید دارم که در تدوین برنامه پیوست سلامت و ایجاد شور و نشاط اجتماعی فراموش نشود.

زهرا نژاد بهرام/ معماری وشهرسازی

کارکرد برنامه‌ریزی در کشور ما خوب نبوده تا جایی که بین 25 تا 30درصد محقق شده که دلیل آن عدم‌استفاده از عوامل اجرایی بوده است. برای پایش برنامه چه کار می‌شود کرد؟ این برنامه به شکل صحیح چطور قابل ارزیابی و سنجش و پایش است؟ مزیت نسبی محله‌ها، مدیریت یکپارچه دیده نشده است، دیپلماسی شهری برگ برنده برای درآمد پایدار شهری باید باشد. این شهر برای مردان سالم و بالغ طراحی شده اما نه دربرنامه و نه در اجرا برای بانوان برنامه‌ریزی صورت نگرفته است.

حسن رسولی/ برنامه و بودجه

همواره بین اختیارات و مسئولیت‌ها یک رابطه مستقیم است. این اصل را مدنظر داشته باشید و اصل واقع بینی هم یعنی متناسب با اسناد بالادستی تعریف واقعی ارائه شود. در تدوین برنامه سوم در مورد نقش، جایگاه، اختیارات ومسئولیت‌های مدیریت شهری از خودهمه کاره پنداری پرهیز کنید. البته از خودکم بینی هم همینطور؛ یعنی مبتنی بر نقش و وظایف قانونی خود عمل کنید و با یک نگاه واقع بینانه وارد شوید و ماموریت‌ها را برهمین اساس تعریف کنید.

بهاره آروین/ برنامه و بودجه

من در پایان این گزارش با چند ابهام مواجه شدم. مثلا متوجه ساختار حاکم بر برنامه سوم و فرایند تدوین آن نشدم، برنامه درچه فرایندی و با چه فرمی قرار است تهیه شود؟ به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین موضوع در برنامه سوم این است که شهروندان را با مدیریت شهری پیوند دهیم. برسر یک چشم‌انداز از شهر توافق کنیم. فرم برنامه سوم و ساختار هرمی که نظم می‌دهد به ما را متوجه نشدم که چگونه است؟

افشین حبیب‌زاده/ عمران وحمل ونقل

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری، تاریخ انتشار 13 اسفند 95، شماره: 3192