شعار سال: خیابان خانه اولش شده است و رویاهای کودکی‌ را هر شب در آن دفن می‌کند. خودش رویایی برای آینده ندارد، اما روزها جیب‌هایش را پر از فال می‌کند تا آینده را به بهای اندکی برای مردم تصویر کند.

11 سال دارد و افغان است. روزها مدرسه می‌رود و عصر تا شب هم کار می‌کند. دعا، فال و گل می‌فروشد. نزدیک نوروز حاجی فیروز می‌شود و گاهی هم ترازویی بر می‌دارد و وزن فراموشی و بی‌توجهی مردم شهر را اندازه می‌گیرد. می‌گوید قبل‌ترها پیه ماموران بهزیستی به تنش خورده است، شبی را در مرکز مانده و باز فردا، روز از نو و روزی از نو. پدرش کارگر ساختمانی است. 2 خواهرش در همان سن پایین ازدواج کرده‌‌اند و حالا او و 2 برادر کوچک‌ترش با مادر و پدر زندگی می‌کنند و او باید کمک‌خرج پدر باشد.

با این همه شانس یارش بوده و در رقابت زندگی‌اش کفه کار و درس یکسان ایستاده‌اند. کودکان بسیاری را اما می‌شناسد که پدر و مادرشان اجازه تحصیل به آنها نداده‌اند.

اصلاح خشت کج

کار کودکان اگر چه امروز مورد توجه قرار گرفته است و روان‌شناسان و جامعه‌شناسان از عواقب منفی آن می‌گویند، اما همچنان خوره‌ای است بر زندگی سال‌های ابتدایی بخشی از کودکان شهر و خشت کجی بر دیوار زندگی آنها. حالا قرار است این خشت کج اصلاح شود. طرح ساماندهی کودکان کار با محوریت خانواده در قم و چند استان دیگر کشور تا پایان سال نهایی و اجرا می‌شود. کارشناسان امیدوارند با اجرای این طرح کودکان کار به خیابان باز نگردند.

مدیرکل بهزیستی قم با بیان این‌که بسیاری از کودکان کار فعال در قم غیربومی یا غیرایرانی هستند که به دلیل بافت مهاجرپذیر قم همراه با والدین خود در این شهر حضور پیدا کرده‌اند، به همشهری می‌گوید: آنها به دلیل هویت مذهبی و زیارتی شهر، اطراف اماکن زیارتی را جای مناسبی برای کسب درآمد می‌دانند.

به گفته رضا سلیقه، در شیوه فعلی ساماندهی، کودکان از سوی شهرداری و کلانتری‌ها جذب می‌شوند و بعد از ارجاع به بهزیستی به مدت 20 روز به صورت قانونی در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند تا اقدامات مختلف مددکاری، روان‌شناسی و پزشکی برای آنها اجرا شود. نقطه ضعف ساماندهی با این روش نادیده گرفتن عوامل فردی، خانوادگی، اقتصادی و فرهنگی در ایجاد پدیده کودک کار است.

وی با بیان این‌که در طرح جدید، توجه به خانواده در ساماندهی کودکان کار مورد توجه قرار گرفته است، می‌افزاید: در شیوه جدید، دیگر نیروی‌های تخلفات شهرداری اقدام به جذب کودکان نخواهد کرد، بلکه کارشناسان آموزش‌دیده و مجرب مددکاری به ارتباط موثر و جلب اعتماد کودک با برقراری ارتباط نزدیک با کودک و ورود به خانواده اقدام می‌کنند تا مشکلات کودک در بستر خانواده بررسی شود.

در واقع این ساماندهی در قالب طرحی حمایتی اجرا خواهد شد، به طوری که به گفته سلیقه، مددکاران و مشاوران بهزیستی هم به کودک و هم خانواده‌های آنها خدمات مشاوره‌ای و آموزشی ارائه خواهند داد.

او ادامه می‌دهد: در صورتی که دلیل به کارگیری کودک ناتوانی مالی خانواده باشد، کودک تحت آموزش‌های فنی - حرفه‌ای قرار خواهد گرفت تا بتواند بعد از 18 سالگی در یک حرفه، بامهارت ویژه، مشغول به کار شود.

در صورتی هم که کودک کار سرپرستی نداشته باشد و از سوی افرادی اجیر شده باشد بهزیستی براساس قانون می‌تواند با اجازه مراجع قضایی قیمومیت و سرپرستی کودک خیابانی را برعهده بگیرد.

هماهنگی با استان مبدا مهاجرت

مدیر کل بهزیستی قم درباره نحوه برخورد با کودکان کار غیر بومی هم تصریح می‌کند: کودکانی که در خیابان ساماندهی می‌شوند به 2 بخش کودکان کار و خیابانی تقسیم می‌شوند که بعد از ساماندهی برای بخشی از آنها که ساکن قم نیستند، پرونده تشکیل می‌شود و آنها بعد از هماهنگی با خانواده و بهزیستی به استان مبدا مهاجرتشان ارجاع داده می‌شوند.

به گفته وی، این کودکان با همراهی مددکار به استان مربوطه اعزام می‌شوند و ادامه کار ساماندهی و ارائه خدمات به این کودکان در استان مقصد انجام خواهد شد.

پذیرش سالانه 350 کودک کار در بهزیستی قم

به صورت میانگین سالانه حدود 300 تا 350 کودک در مرکز کودکان کار و خیابانی بهزیستی قم پذیرش و ساماندهی می‌شوند که حدکثر 12 تا 14 سال سن دارند.

تعداد کل کودکان پذیرش شده در مرکز کودکان خیابانی بهزیستی هم در ۶ ماه اول امسال ۱۰۸ کودک است. از این تعداد ۸۹ نفر کودک کار و ۱۹ نفر کودک خیابانی بوده‌اند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازسایت خبری روزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 16دی 96، کدمطلب:3351، www.newspaper.hamshahri.org