ضرورت اجرای طرح ریزپهنه‌بندی زلزله در مازندران

وقوع زلزله تلنگری برای دست اندرکاران بود، تا شاید بار دیگر به فکر تکمیل طرح‌هایی باشند که به‌صورت نیمه تمام رها شده است.

شعار سال: طرح ریزپهنه‌بندی زلزله شهرهای مازندران که در سه شهرستان ساری، بابل و رامسر روی دو گسل شمال البرز و خزر قراردارند، در دستور کار قرار گرفت. اجرای این طرح با جدیت در ابتدای سال 91 شروع شد، اما هیچ‌کس متوجه نشد که چرا به رغم هزینه کردهای زیاد این طرح 22 میلیارد ریالی، ناگهان به بایگانی طرح‌های نیمه کاره سپرده شد؛ آن هم در استانی که سالانه حدود 300 زمین‌لرزه درنقاط مختلف آن ثبت می‌شود که 90 درصد آنها زیر
سه ریشتراست. بنا بر اعلام دستگاه‌های ذیربط از سال 91 تاکنون حدود یک هزار و 500 زمین لرزه در مازندران رخ داده که یک زلزله بالای پنج ریشتر،
18 زلزله بالای چهار ریشتر و بقیه نیز کمتر از سه ریشتر بوده است.از آنجایی که به گفته کارشناسان امر وقوع زمین لرزه مخرب در مازندران در هر دوره 10 ساله احتمال داده می‌شود، تهیه طرح ریز پهنه‌بندی زلزله برای این استان ضروری است. البته همان‌طور که خیلی از ما درس را درست شب امتحان می‌خوانیم و چتر را دقیقاً در روزهایی که باران شدید می‌بارد می‌خریم، با آرامش نسبی زمین طی دو سه سال گذشته این طرح فراموش شد تا اینکه قلقلک‌های زمین در غرب کشور و به‌دنبال آن لرزه‌هایی که در نقاط مختلف این استان اتفاق افتاد، توجه مسئولان را به این طرح بار دیگر جلب کرد. گفتنی است، برای مقابله با خطرات زمین لرزه و تأمین ایمنی تأسیسات و سازه‌ها، برخی از کوشش‌های مختلف در جهت ارزیابی این خطرات، به تدوین نقشه‌های پهنه‌بندی متمرکز شده است. با پهنه‌بندی خطرات زمین شناختی مرتبط با زمین لرزه، تعیین محدوده‌های وقوع پدیده‌های مخاطره‌آمیز ناشی از زلزله یا مقایسه نسبی میزان این خطر در پهنه‌های مختلف مورد سنجش و مطالعه قرار می‌گیرد.

کمبود اعتبار برای اجرای طرح
«سیدعباس رهگشا» مدیر فنی و اجرایی اداره کل راه و شهرسازی مازندران در تشریح جزئیات این طرح در شورای شهر ساری، اظهارداشت: مشکل ادامه این طرح بودجه اعتباری است. اکنون طرح ریز پهنه‌بندی زلزله در ساری 30، در بابل 95 و در رامسر نیز 35 درصد پیشرفت داشته است. گفته می‌شود، بر اساس قراردادی که میان شهرداری این سه شهرستان با اداره کل راه و شهرسازی مازندران منعقد شده، از 22 میلیارد ریال اعتبار مورد نیاز برای تهیه طرح ریز پهنه زلزله 40 درصد از سوی شهرداری‌ها و بقیه از محل اعتبار مدیریت بحران باید تأمین شود، اما تاکنون در خصوص اعتبارات تعهد شده، تنها شهرداری بابل به قول خود عمل کرده است. همین موضوع باعث شد، تا «علی اصغر احمدی» مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران، شهرداری ساری را مورد انتقاد قرار داده و بگوید که در سال گذشته این شهرداری 660 میلیارد ریال اعتبار از محل مدیریت بحران دریافت کرد و می‌توانست از این محل به تعهداتش عمل کند. ریزپهنه‌بندی می‌تواند تکمیل‌کننده طرح جامع و تفصیلی شهرهای استان باشد ومطالعات آن در شهرساری باید به طور جدی پیگیری و اجرایی شود. «سید محمد محمدی تاکامی»، مدیرکل امور شهری استانداری مازندران نیز در این باره تأکید دارد که شهر ساری به‌عنوان مرکز استان با رشد جمعیت و روند رو به رشد توسعه مواجه است و تجربه حاصل از زلزله‌های کشور نشان داده که باید شرایط ایمنی را برای بروز هرگونه خسارات ناشی از زلزله فراهم کرد. برای ایمنی در مقابل مخاطرات ناشی از زلزله باید دو عامل ایمنی سازه در مقابل نیروهای مخرب زلزله و ایمنی محل احداث سازه در هنگام زلزله مورد توجه قرار گیرد. به گفته وی مطالعات ریز پهنه‌بندی موجب می‌شود تا در صورت بروز حادثه احتمالی زلزله و مخاطرات ناشی از آن شریان‌های شهر و چگونگی فعالیت آنها مشخص شود واجرای فونداسیون و میزان آن در مناطق مختلف شهری با مطالعات ریز پهنه‌بندی به سمت جانمایی درست سوق پیدا کند.

فاصله کم مرکز مازندران از گسل
اما «یاسرجعفریان» عضو هیأت علمی پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران از خطری بزرگ می‌گوید که استان را تهدید می‌کند. او اعتقاد دارد که گسل زلزله به طول 600کیلومتر مرکز شهرهای مازندران را زیر چتر پوششی خود قرار داده است.
وی اضافه کرد: شهرهای ساری، بهشهر، بابل، چالوس و جنوب شهر آمل بیش از سایر شهرهای مازندران در معرض خطر زلزله قرار دارد و باید مسئولان شهری خطر زلزله را برای تمام مناطق بخصوص شهرهای پرخطر جدی بگیرند. واقع شدن ساری در فاصله 37 کیلومتری با گسل خزر و 3.5کیلومتری با گسل شمال البرز خطری جدی است که جعفریان بر آن تأکید داشت و گفت: براساس آمار در صورت وقوع زلزله ساخت و سازهای تا شعاع 100 کیلومتری گسل زلزله‌ای در معرض خطر قرار دارد و شهر ساری کمترین فاصله را با گسل‌ها دارد. وی به بی‌دقتی در مهندسی ساخت دهنه سد شهید رجایی ساری در بالا دست این شهر اشاره کرد و گفت: این سد روی گسل زلزله ساخته شده و در صورت وقوع احتمالی زلزله آب این سد می‌تواند خطر جدی‌تری را برای این شهر به‌دنبال داشته باشد.

نیم نگاه
از سال 91 تاکنون حدود یک هزار و 500 زمین لرزه در مازندران رخ داده که یک زلزله بالای پنج ریشتر، 18 زلزله بالای چهار ریشتر و بقیه نیز کمتر از سه ریشتر بوده است
قرار است از 22 میلیارد ریال اعتبار مورد نیاز برای تهیه طرح ریز پهنه زلزله 40 درصد از سوی شهرداری‌ها و بقیه از محل اعتبار مدیریت بحران تأمین شود
شهر ساری به‌عنوان مرکز استان مازندران با رشد جمعیت و روند رو به رشد توسعه مواجه است و تجربه حاصل از زلزله‌های کشور نشان داده که باید شرایط ایمنی را برای بروز هرگونه خسارات ناشی از زلزله فراهم کرد
مطالعات ریز پهنه‌بندی موجب می‌شود تا در صورت بروز حادثه احتمالی زلزله شریان‌های شهر و چگونگی فعالیت آنها مشخص شود واجرای فونداسیون و میزان آن در مناطق مختلف شهری با مطالعات ریز پهنه‌بندی به سمت جانمایی درست سوق پیدا کند