شعار سال: طرح ادغام مؤسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان شرکت فولاد در صندوق بازنشستگی کشوری در مهرماه جاری در مجلس اعلام وصول و نمایندگان مردم در خانه ملت با بررسی عادی طرح موافقت کردند. این طرح در هفته گذشته نیز در دستور بررسی در کمیسیون ویژه حمایت از تولید قرار گرفت.
علاوه بر سه صندوق بزرگ سازمان تأمین اجتماعی، سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و صندوق بازنشستگی کشوری، ۱۴ صندوق کوچک و اختصاصی در کشور وجود دارد که بنا به ساختار تشکیلاتی، صرفاً برای حمایت و بازنشستگی اعضای اختصاصی خود فعالیت میکنند. ساز و کار صندوقهای بازنشستگی به این صورت است که در دوران اشتغال عضو، حق بیمه (به مأخد سهم کارفرما و کارمند) به صندوق بازنشستگی مربوطه واریز میشود سپس صندوق مربوطه با تکیه بر وجوه مذکور و سود حاصله از سرمایهگذاریهای انجام شده نسبت به ارائه خدمات در زمان بازنشستگی، از کارافتادگی و همچنین پس از فوت اقدام میکند.
طی سالهای اخیر شاهد پر رنگ شدن مشکلات مربوط به صندوقهای بازنشستگی هستیم. دلیل این امر، سررسید شدن تعهدات صندوقهای بازنشستگی است که به جای اینکه از ذخایر صندوقها پرداخت شوند از منابع دولت یا حامیان مالی آنها پرداخت میشوند.
عوامل ایجاد ناکارآمدی در صندوقها
عوامل بسیاری دلیل ایجاد ناکارآمدی صندوقها هستند؛ در این میان عوامل جمعیتی و اقتصادی به عنوان فاکتورهای تأثیرگذار بیرونی، تقریباً بر همه صندوقهای بازنشستگی دنیا تأثیر گذاشتهاند. تحولات جمعیتی کشور همانند افزایش امید به زندگی، سالمند شدن جمعیت تحت پوشش، روند رو به رشد تعداد مستمری بگیران و کاهش همزمان تعداد بیمهپردازان، افزایش دوره برخورداری از مستمری بازنشستگی و عوامل دیگر هزینههای زیادی را به صندوقها تحمیل میکنند که صندوقهای ایران هم مستثنی از این قواعد نیستند. از طرف دیگر، تحمیل قوانین ضدبیمهای و اجرای آنها همانند بازنشستگی پیش از موعد، نبود استانداردهای ارزیابی آکچوئری صندوقها، پایین بودن سن بازنشستگی، نبود نهاد ناظر واحد بر صندوقهای بازنشستگی، نبود استاندارد سرمایهگذاری، افزایشهای نامتعارف حقوق مستمریبگیران و شاغلان و عوامل داخلی دیگر، شیب روند هزینههای صندوقها را افزایش میدهد.
در بین صندوقهای بیمهای کشور که دچار بحران شدهاند، میتوان به صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد، صندوق هواپیمایی هما و قبل از آن صندوق معذوریت و بازنشستگی کارکنان جهاد کشاورزی اشاره کرد. از جمله تصمیماتی که بدون رعایت اصول بیمهای و بدون در نظر گرفتن عواقب آن از سوی مراجع قانونگذار اتخاذ شد، ادغام صندوق بازنشستگی کارکنان جهاد کشاورزی در صندوق بازنشستگی کشوری است که منجر به تشدید مشکلات مالی صندوق بازنشستگی کشوری شده است. قانون ادغام صندوق بازنشستگی کارکنان جهاد کشاورزی در صندوق بازنشستگی کشوری در دی ماه ۱۳۹۰ به صورت طرح دوفوریتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و بدون هیچ گونه کار کارشناسی قبلی توسط مجلس به تصویب رسید. صندوق معذوریت و بازنشستگی کارکنان جهاد کشاورزی با مشکلات بسیار زیاد مالی که حاصل سوء تدبیر اداره کنندگان صندوق بود طی مصوبه مذکور ادغام شد، در نتیجه صندوق بازنشستگی کشوری با بحرانهای مالی شدیدتری مواجه شد. هرچند صندوق جهاد کشاورزی با ۱۵ هزار نفر بازنشسته و حدود ۱۹ هزار کسورپرداز و با قوانینی که تقریباً با مقررات مورد عمل این صندوق تطابق داشته و از لحاظ تطبیق با قوانین این صندوق با مشکلات کمتری روبه بود لکن عملیات ادغام سیستمهای عملیاتی مالی و صدور احکام بیش از پنج سال به طول انجامید. از مهمترین دلایل طولانی شدن این فرآیند میتوان به عدم تطابق امتیازات فراقانونی در صندوق جهاد کشاورزی اشاره کرد که از جمله آنها می توان به عدم سنخیت در ارتقای گروههای شغلی کارکنان جهاد کشاورزی با قوانین مورد عمل صندوق بازنشستگی کشوری، پذیرش سوابق تحصیل از لحاظ بازنشستگی و پذیرش برخی سوابق بدون پرداخت هزینه بهروز شده اشاره کرد.
عباس اورنگ در گفتوگو با ایسنا، در باره الزامات این طرح پیشنهادی اظهار کرد: اگر جنس و مبنای دو صندوق یکی باشد؛ ادغام میتواند خوب باشد اما اگر قرار باشد جنس، مبنا و تعهدات دو صندوق متفاوت باشد با ادغام مشکلاتی ایجاد میشود.
این کارشناس بیمه و تأمین اجتماعی با بیان اینکه معمولاً در دنیا صندوقهای بازنشستگی کشوری صندوقهایی نیستند که بشود توازن آنها را بر مبنای یک جمعیت کوچک و محدود رعایت کرد، گفت: هرچه صندوقی بزرگ میشود نوسانات کمتر میتواند آن صندوق و در نهایت جامعه و حاکمیت را دچار آسیب کند. اورنگ ادامه داد: در حال حاضر چندین صندوق بازنشستگی کوچک در کشور داریم و با این نگاه اساساً نمیشود با این به اصطلاح صندوقچهها با مبانی بیمهای رفتار کرد. در واقع نمیتوان منطق بیمهای را در صندوقچهها پیاده کرد.
این کارشناس بیمه و تأمین اجتماعی افزود: در صندوق فولاد طی یک دهه گذشته تعهداتی در حوزه بیمهپردازان و بازنشستگان ایجاد شده که تأمین اعتبار نشده است؛ بنابراین اگر اکنون صندوق بخواهد با هر صندوق دیگری ادغام شود، قطعاً آوردهای بسیار نازلتر از صندوق مادر و مقصد خواهد داشت و طبیعتاً به صندوقی که میخواهد صندوق فولاد را در خودش حل کند، ظلم میشود.
اورنگ تأکید کرد: اگر قرار باشد صندوق فولاد با صندوق بازنشستگی کشوری ادغام شود و منابع آن پیشبینی نشود و در حد این باشد که تنها کلیه داراییها و مصارف صندوق فولاد در صندوق کشوری ادغام شود، قاعدتا صندوق بازنشستگی کشوری بازنده خواهد بود و مغبون میشود. وی با بیان اینکه امروز با صندوقچههایی مواجهیم که توانستهاند با رانتهایی که ازدستگاه خودشان میگیرند روی پای خودشان بایستند گفت: به عنوان مثال صندوق صدا و سیما از پخش آگهیهای تبلیغاتی، در صندوق بانکها از تسهیلات، در صندوق هواپیمایی ایران ایر از شرکت ایران ایر اداره میشوند و به نوعی سوء تصمیمگیری و سوء مدیریتها در این صندوقچهها آشکار نمیشود.
این کارشناس بیمه و تأمین اجتماعی افزود: ولی اگر این صندوقچهها بخواهند ادغام شوند و با خودشان مصارف و تعهداتی را ببرند و از آن سو یک سری دارایی نازلی ارائه دهند؛ چون این رانتها منتقل نمیشود طبیعتاً صندوق مقصد آسیب میبیند. به عنوان مثال در ایران ایر صندوقی به مفهوم واقعی کلمه وجود ندارد. حق بیمه کسر شده ولی در بخش جاری مصرف شده و صندوق اندوختهای ندارد و وقتی فردی بازنشسته میشود از محل جاری و سایر منابع حقوق میدهند، حالا اگر این صندوقچه را ادغام کنیم چه اتفاقی میافتد؟ اورنگ افزود: این صندوقچهها بسیار کوچک هستند و گاهی برای خودشان آن طور که میخواهند، مقرراتی را اعمال میکنند و چون تشکلها و انجمنها نمیتوانند روی آنها اعمال نفوذ کنند، برای خودشان حاکمیت عجیب و غریبی به هم میزنند. وی با تأکید بر اینکه برای ادغام یک صندوق باید منابع و مصارف و بار مالی تحمیلی به صندوق مقصد بر اساس محاسبات بیمهای مشخص شود، عنوان کرد: اگر طبق محاسبات اکچوئری تعهدات را محاسبه و منابع لازم را برای صندوق مقصد تأمین اعتبار کنیم، ادغام به نفع هر دو طرف است. وی ادامه داد: اگر این روند تغییر نکند، یک نوع بی عدالتی را به صندوق بازنشستگی کشوری تحمیل کردهایم. باید کاملاً حساب شده جوانب مختلف را سنجید. نمیتوان با یک نشست و برخاست در مجلس چنین تصمیمی گرفت و به این سادگی نیست و باید جوانب را به دقت بررسی کرد تا کشور دچار تنش نشود. قاعدتاً هنگام تصمیمگیری برای ادغام دو صندوق با توجه به تفاوتهایی که از لحاظ مزایای مربوط به مشترکین وجود دارد میبایست پیش از هر چیز، ارزیابی دقیق و صحیحی از اختلافها و شباهتهای دو صندوق صورت گیرد تا عواقب و آثار بلندمدت این انتقال گریبانگیر مشترکین صندوقهای مبدأ و مقصد نشود.
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازسایت خبری روزنامه ایران ، تاریخ انتشار -----، کدمطلب:454965، www.iran-newspaper.com