شعارسال:کارشناس بخش فارسی کتابخانه بین‌المللی کودکان مونیخ، پروسه انتخاب نویسنده‌ای از ایران برای حضور در جشنواره سالانه این نهاد فرهنگی بین‌المللی را تشریح کرد.

کتابخانه بین‌المللی کودکان مونیخ برای سال ۲۰۱۸ از جمشید خانیان به‌عنوان نویسنده ادبیات نوجوان ایران، رسماً دعوت به عمل آورده تا به همراه دوازده نویسنده دیگر از ده کشور مختلف در جشنواره «کلاغ سفید» حضور یابد.

در این زمینه خبرگزاری مهر با لیلا مکتبی کارشناس بخش فارسی کتابخانه بین‌المللی کودکان مونیخ به گفتگو پرداخت که در ادامه از نگاه شما می‌گذرد:

* جایگاه کتابخانه بین‌المللی مونیخ در ادبیات کودک جهان چیست؟

کتابخانه بین‌المللی کودکان مونیخ بزرگ‌ترین کتابخانه کودکان دنیاست که در حال حاضر ششصد و بیست هزار جلد کتاب کودک به صد و سی زبان مختلف در آن نگهداری می‌شود. تاریخچه تأسیس این کتابخانه به سال ۱۳۴۹ باز می‌گردد. یعنی زمانی که یلا لپمن که خود از آسیب دیدگان و آوارگان آلمانی جنگ جهانی دوم بود و تا پایان جنگ در لندن به سر برده بود، به آلمان بازگشت تا در قالب یک پروژه فرهنگی برای کمک به زنان و کودکان در بازسازی‌های پس جنگ مشارکت کند. او که نویسنده کودکان بود، کار خود را ابتدا با برگزاری نمایشگاه‌های کتاب برای کودکان آسیب دیده از جنگ آغاز کرد و هنگامی که میزان اشتیاق کودکان و استقبال‌شان از کتاب‌ها را دید به فکر راه‌اندازی یک کتابخانه برای آنان افتاد. اما خوب در آن شرایط سخت پس از جنگ که مردم آلمان حتی غذای کافی برای خوردن نداشتند، تأمین اعتبار برای خریداری کتاب و تأسیس کتابخانه امری محال به نظر می رسید. اما یلا لپمن زنی با اراده بود که تصمیم گرفته بود این کار را به هر نحوی که شده انجام دهد.

او شروع به مکاتبه با ناشران کشورهای مختلف کرد و روزها و روزها را صرف نوشتن نامه و درخواست کتاب‌های تصویری از آنان کرد. نتیجه شگفت انگیز بود! به زودی هزاران کتاب به سوی مونیخ و دفتر کار یلا لپمن سرازیر شد. جالب است که اولین کتاب را یک ناشر فرانسوی فرستاد، کشوری که شاید یکی از بیشترین صدمه ها را در جریان جنگ جهانی دوم از آلمان خورده بود. به این ترتیب هسته اولیه کتابخانه در مونیخ شکل گرفت و تا به امروز کتابخانه تلاشش بر این بوده که ماهیت بین المللی و چند فرهنگی خود را حفظ کند.

* چرا دعوت از یک نویسنده در رویدادهای مرتبط با این کتابخانه حائز اهمیت است؟

تخصیص بورس سه ماهه پژوهشی به پژوهشگران ادبیات کودکان از کشورهای مختلف، انتشار سالانه فهرست کلاغ سفید که حاوی معرفی بهترین کتاب های کودک منتشر شده به زبان های مختلف است، برگزاری نمایشگاه های مختلف با محورهای موضوعی متنوع که کتاب هایی از کشورهای مختلف را پوشش می دهد، و در سال های اخیر برگزاری جشنواره دوسالانه کلاغ سفید و دعوت از نویسندگانی از کشورهای مختلف همه و همه در راستای ماهیت بین المللی این کتابخانه است. در حقیقت کتابخانه یکی از نقاط تلاقی فرهنگ ها و دیدگاه های مختلف و مرکز ثقلی جهانی در ادبیات کودک است. تابستان ها که فرصت سفر بیشتر مهیاست می توان در محوطه کتابخانه پژوهشگرانی را از سراسر دنیا دید که با وجود زبان و نژاد و فرهنگ مختلف در یک نقطه اشتراک دارند: ادبیات کودکان.

طبیعتاً قرار گرفتن در چنین فضایی و برخورد و مواجهه با کودکانی از اقلیم، فرهنگ و زبانی متفاوت همین طور معاشرت با نویسندگان و پژوهشگرانی از سایر کشورها می تواند یکی از جالب ترین تجربه های زیستی هر نویسنده ای باشد. در حقیقت حضور در کتابخانه به ویژه در فضای جشنواره که مملو از خبرنگار و پژوهشگر و میهمان و بازدید کننده و ... است، می‌تواند یک نقطه عطف حرفه‌ای در کار هر نویسنده‌ای باشد و سرآغازی برای حضور او و کتاب‌هایش در بازار نشر بین الملل و ترجمه به زبان های دیگر به ویژه زبان آلمانی.

* دعوت امسال از آقای خانیان به منظور حضور در جشنواره کلاغ سفید بوده است. پروسه برگزاری این جشنواره به چه ترتیبی است؟

پیش ازپاسخ دادن به این پرسش اجازه بدهید کمی درباره خود جشنواره کلاغ سفید توضیح بدهم. همان طور که عرض کردم جشنواره از سال ۲۰۱۰ هر دو سال یک بار در ماه جولای (حدود تیرماه سال خورشیدی) برگزار می‌شود. در طول برگزاری جشنواره حیاط قلعه‌ای که کتابخانه در آن واقع شده است حال و هوایی متفاوت به خود می‌گیرد و با برپایی چادرهای مختلف مکان‌های گردهمایی در کتابخانه را افزایش می‌دهند. در هر یک از این چادرها و همین طور تالارهای اجتماعات مختلف کتابخانه فعالیت‌های متنوعی برگزار می‌شود.

بهترین نویسنده‌ها و قصه‌گوهای کودکان از سراسر جهان دعوت می‌شوند تا با حضور آنان این برنامه برگزار شود. جلسات پرسش و پاسخ با نویسنده (عمدتاً با حضور پژوهشگران ادبیات کودک)، کتاب خوانی (معمولاً به چند زبان)، ملاقات نویسنده یا تصویرگر با کودکان و نوجوان و جشن امضای کتاب، قصه گویی برای کودکان در فضای باز و ... از مهم ترین این فعالیت ها هستند. به علاوه برنامه‌های جنبی نیز در حاشیه جشنواره اجرا می‌شود که از مهم ترین آنها می‌توان به جلسه‌های کتاب خوانی، و دیدار نویسندگان با دانش آموزان در مدارس مختلف استان باواریا اشاره کرد. لازم به یادآوری است که دولت ایالتی باواریا، شهرداری مونیخ و برخی دیگر از نهادهای فرهنگی از پیشتیبانان مالی جشنواره هستند.

برنامه‌ریزی برای برگزاری جشنواره از ماه ها قبل یعنی از ابتدای سال میلادی آغاز می شود. یکی از اولین برنامه‌ها نیز تصمیم گیری برای انتخاب نویسندگان میهمان است. طبیعتاً کتابخانه نیز مانند هر نهاد فرهنگی دیگری بودجه محدودی دارد و ناگزیر از انتخاب میان گزینه‌های مختلف است. در عین حال کتابخانه به تبع ماهیت بین المللی‌اش اصرار دارد که هر سال از کشورهایی متنوع و حتا کمتر مورد توجه واقع شده در جامعه آلمان نویسندگانی را دعوت کند. برای مثال در سال ۲۰۱۶ یعنی دور قبلی جشنواره خانم هیفا المنصور نویسنده عربستانی میهمان جشنواره بود و حضورش بسیار مورد توجه و استقبال قرار گرفت.

* حضور یک نویسنده ایرانی در جشنواره کلاغ سفید چطور مورد توجه مسئولان کتابخانه کودکان مونیخ قرار گرفت؟

جامعه آلمان به ویژه نسل جوان و نوجوان تشنه دانستن مطالب نو و دست اول در مورد کشورهای مختلف است. به ویژه که دانسته‌ها در مورد بعضی از این کشورها همواره تحت تاثیر پروپاگاناداهای رسانه ای در هاله ای از ابهام است. در راستای توجه به همین نیاز کتابخانه امسال هم تصمیم گرفت که از آسیا نیز حتماً میهمانی داشته باشد. در صحبت‌های مقدماتی نام ژاپن و ایران مطرح شد و در نهایت با رایزنی با مدیر کتابخانه به عنوان کارشناس بخش فارسی بر سر انتخاب ایران به توافق رسیدیم. و بعد از آن طبیعتاً این سوال پیش آمد که خوب! حالا از ایران چه کسی؟ مدیر کتابخانه خانم دکتر رابه می‌خواستند کسی از ایران دعوت شود که علاوه‌بر تمامی معیارهای ادبی و کیفی کارهایش، آثارش بازنمونی از جامعه امروز ایران و نوجوانان و جوانان آن باشد. پس از بررسی‌های اولیه سرانجام به دو نام رسیدیم: فرهاد حسن‌زاده و جمشید خانیان.

هر دوی این نویسندگان در آثارشان به نوجوانان معاصر و مشکلات و مسائل آنها پرداخته بودند. خلاصه‌هایی به آلمانی و انگلیسی از مهم ترین آثار این دو نویسنده تهیه و در اختیار دکتر رابه قرار گرفت و در یک جلسه حضوری نیز با ایشان به بحث و گفت و گو در مورد ویژگی های آثار این دو نویسنده پرداختم. در نهایت درون مایه ها و داستان های جمشید خانیان بیشتر علاقه و توجه ایشان را برانگیخت و حتا با وجود آن که هیچ یک از آثار خانیان نه به انگلیسی و نه به آلمانی ترجمه نشده است، ایشان تصمیم گرفتند که آقای خانیان را به عنوان میهمان ویژه امسال جشنواره دعوت کنند.

از نظر من این افتخاری بسیار بزرگ برای ادبیات کودک ایران است چون تا به حال تنها چهار دوره از جشنواره برگزار شده است و می شود گفت به نسبت قدمت سایر فعالیت های کتابخانه جدید و متأخر است. این که میان تمامی کشورهای دنیا به این سرعت نویسنده‌ای ایرانی انتخاب می شود حقیقتاً جای فخر و مباهات دارد.

شعارسال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از خبرگزاری مهر ،تاریخ انتشار10بهمن 96،کدخبر: 4213191، www.mehrnews.com