شعار سال: یزدان‌مهر یکی از اولویت‌های خود را که در صندوق رفاه دانشجویان اجرایی کرده، وصول مطالباتی دانست که از سال 53 توسط فارغ‌التحصیلان پرداخته نشده و تاکنون توانسته از 440 میلیارد تومان حدود 360 میلیارد آن را به چرخه پرداخت تسهیلات برگرداند. از او درباره وام شهریه و گلایه دانشجویان از تاخیر در پرداخت این وام پرسیدیم که یزدان‌مهر گفت سنگ بنای این وام از ابتدا به‌درستی قرار نگرفته اما از سال آینده مبالغی برای این وام تخصیص داده خواهد شد. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

با رشد جمعیت دانشجویی کشور طبیعتا نیاز به امکانات رفاهی در دانشگاه‌ها هم بیشتر شده است و این در حالی است که امکانات دولتی جوابگوی این حجم نیست. برخی دانشجویان در دانشگاه‌ها با مشکلات جدی مالی بعضا روبه‌رو هستند، صندوق چه کمکی دراین‌باره کرده است؟

یکی از اقداماتی که از ابتدای سال 94 اجرایی شد، پیگیری حضور خیرین در صندوق بود. صندوق رفاه دانشجویان با آسیب‌شناسی بیش از چهاردهه عملکرد صندوق و تمرکز بر اقدامات اصلاحی مبتنی‌بر سند راهبردی «توسعه نوین صندوق رفاه دانشجویان» راهی را در پیش گرفت.

بعد از آسیب‌شناسی به 24 مورد نقص رسیدیم که پاشنه‌آشیل و مشکل اصلی بودند، یکی از آنها همین مساله عدم جذب نهادهای خیریه مردمی و عمومی بود که هیچ اقدامی تا قبل از سال 94 صورت نگرفته و صفر درصد بود در حالی که در تمام دنیا دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی را خیرین تامین اعتبار می‌کنند، مثلا در آمریکا یکی از دانشگاه 85 درصدش توسط خیرین تامین اعتبار می‌شود.

ابتدا با بنیاد مستضعفان وارد مذاکره شدیم، آنها تعجب می‌کردند چرا از سال 64 که یک خوابگاه متاهلی در بزرگراه جلال آل‌احمد ساخته‌اند هنوز کسی از وزارت علوم و صندوق رفاه سراغ آنها نرفته است!

بنیاد یک وامی تعریف کرد برای مناطق مرزی و فقیرنشین که در کنار وام، خود صندوق بتواند برای دانشجویان کم‌بضاعت و بی‌بضاعت هزینه درس‌شان را تامین کند. بنیاد مستضعفان به بنیاد علوی ماموریت داد 20 میلیارد تومان اعتبار تخصیص دهد و طبق شناسایی‌ای که ما انجام داده‌ایم در این مناطق به متاهلان 800 و به مجردان 700 تومان در هر ترم پرداخت شد ما هم وام‌های خود صندوق را طبق مصوبات به این عزیزان ارائه می‌کردیم که دو سال بعد از فارغ‌التحصیلی در 60 قسط قرض‌الحسنه بازپرداخت شود. بنیاد 15 خرداد هم پای کار آمد؛ چون در خیلی از مناطق مرزی مشکلاتی داشتیم؛ به‌عنوان مثال در کردستان دختری در دانشگاه قبول شده بود، اما به‌خاطر فقر مالی و هزینه‌های رفت و برگشت نمی‌توانست در دانشگاه حضور پیدا کند یا در دانشگاه چابهار همین‌طور؛ لذا بنیاد 15 خرداد هزینه 28 خوابگاه هفت‌ونیم میلیاردی را تقبل کرد که بالغ بر 200 میلیارد تومان می‌شد و تا الان هم 17 خوابگاه بیش از 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند مثل یاسوج، بندرعباس، بجنورد، چهارمحال‌وبختیاری و دیگر مناطق یا خیری در دامغان که در آمریکا زندگی می‌کند تعدادی دانشجو و دانش‌آموز را بورسیه کرده است، با این فرد گفت‌وگوهایی انجام شد که دانشجویان بی‌بضاعتی که معدل بالای 17 داشته باشند را صندوق رفاه معرفی کند و سالی یک‌میلیون تومان هدیه بگیرند.

وام شرافتی در دانشگاه‌ها در همین قالب کمک خیرین است؟

ظرف یک‌سال و نیم گذشته 114 صندوق خیریه قرض‌الحسنه دانشجویی برای ارائه خدمات در سطح دانشگاه‌های کشور ایجاد شده که خود اساتید و خیرین مبلغی را برای وام شرافتی به دانشجویان بی‌بضاعت قرار می‌دهند، مثلا در دانشگاه کردستان ما 100 میلیون تومان سرمایه اولیه به این صندوق کمک کردیم اما با همت خیرین و اساتید دانشگاه این مبلغ به 700 میلیون رسیده است. درواقع «بنیاد حامیان صندوق رفاه دانشجویان» در حال نهادینه‌شدن است که اگر تکمیل شود خود خیرین استقبال خواهندکرد. درواقع در این دو سال بالغ بر 200 میلیارد توانستیم از خیرین عزیز برای دانشجویان کمک بگیریم و اگر خیرینی هستند که هنوز به صندوق کمک نکرده‌اند و بخواهند در این امر خیر مشارکت کنند، از طریق پورتابل ما اعلام کنند و ما آنها را دعوت می‌کنیم یا به خدمت آنها می‌رویم تا تعامل کنیم، صندوق برنامه‌ای دارد برای خیرین؛ به هر میزان که کمک کنند ما هم به همان میزان برای آن فعالیتی که مدنظر است کمک می‌کنیم، اگر خیری بخواهد خوابگاه‌سازی کند به اسم خودش می‌شود، اگر بورسیه کند طبق نظر او عمل می‌کنیم و بعد از ساخت خوابگاه هم مدیریتش با خیر باشد. بعضی خیرین می‌گویند مثلا برای یک دوره لیسانس از دانشجو پول دریافت نکنید یا پولی که دریافت می‌کنید صرف تعمیر و نگهداری خوابگاه شود.

پازپرداخت این وام‌ها به چه صورت است؟

صندوق‌های خیریه ما هم بلاعوض هستند، اگر دانشجویان بعد از فارغ‌التحصیلی بخواهند بازپرداخت کنند، می‌توانند و اگر هم نداشته باشند پولی دریافت نخواهد شد. در اصل سازوکار آن هم برعهده خود فرد است، یعنی ما اعتقاد داریم کسی در دوران تنگدستی به او کمک شده وقتی به فعالیت یا شغلی برسد حتما برای اینکه دوباره کسانی بتوانند از این مبلغ استفاده کنند، وام را پس خواهد داد.

برخی دانشجویان از تاخیر در پرداخت وام شهریه‌ها از طرف صندوق رفاه گلایه‌مند هستند چراکه برای ترم آینده تا شهریه پرداخت نشود دانشجویان نمی‌توانند انتخاب‌ واحد کنند.

در موضوع وام شهریه از ابتدا سنگ بنا به‌درستی قرار داده نشده بود و متاسفانه در ردیف تملک بود و در اولویت تخصیص نبود، مثلا سال 93 تخصیص شهریه صفر بود اما از سال 94 مبلغ 200 میلیارد تومان از محل درآمد اختصاصی صندوق وام شهریه پرداخت شد، درواقع از سال 93 تا 96 کلا 46 میلیارد تخصیص داده شده بود اما مبلغی که تا الان پرداخت شده 415 میلیارد تومان است که همه از درآمد اختصاصی بوده، فقط امسال تخصیص وام شهریه مبلغش صفر است ولی تا الان 48 میلیارد تومان پرداخت شده است.

ما به دانشگاه‌ها اعلام کردیم که تعهد می‌دهیم مبلغ وام شهریه را واریز کنیم و شما اجازه امتحان و انتخاب‌ واحد دانشجویان را صادر کنید. خوشبختانه در ترم قبل همه مبالغ درخواستی پرداخت شده ولی برای ترم آینده تا خردادماه برای پرداخت وقت داریم ولی حداقل تا شهریورماه سال آینده یا تا قبل از امتحانات خردادماه حتما واریز خواهد شد؛ دانشجویان نگران نباشند. ما مشکلی که داریم عدم تخصیص است که در آخرین جلسه هیات‌امنا که اول هفته برگزار شد عنوان کردم به این صورت نمی‌توان وام شهریه پرداخت کرد چون 85 درصد دانشجویان کشور شهریه‌پرداز هستند، 40 میلیارد دولت برای وام شهریه توسط سازمان برنامه بودجه تخصیص داد، 60 میلیارد هم صندوق از محل درآمد اختصاصی تامین اعتبار کرد که در مجموع 100 میلیارد در یکی از بانک‌های غیرتجاری این مبلغ را قرار می‌دهیم که بتوان 200 میلیارد وام دریافت کنیم و به این صورت هم‌افزایی داشته باشیم که تعداد زیادی از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی را تحت پوشش قرار دهیم.

در بحث خوابگاه‌ها مشکلی که اخیرا مشاهده شد دریافت مبالغ زیاد اجاره از دانشجویان بود، مثل دانشگاه زنجان. در این مساله صندوق رفاه دانشجویان چقدر مقصر یا متهم است؟

ما در ابتدای سال 94 که صندوق را تحویل گرفتیم وضعیت خوابگاه‌ها مناسب نبود، در حال ‌حاضر با توجه به آمار صندوق هزار و ٢٠ خوابگاه دولتی و ٣٢٠ خوابگاه غیردولتی در سراسر کشور وجود دارد. در بحث خوابگاه‌ها سال گذشته آنها را رتبه‌بندی کردیم و به‌دنبال عادلانه‌سازی اجاره‌بهای خوابگاه‌ها و برنامه‌ریزی برای ارتقای سطح خوابگاه‌ها به سطوح بالاتر بودیم که متاسفانه متوجه شدیم فقط چهار درصد خوابگاه‌ها در سطح یک قرار دارند و ٣٨ درصد خوابگاه‌ها در رتبه‌بندی سطوح پنج و چهار قرار می‌گیرند. با توجه به توسعه منابع صندوق، خوابگاه‌های سطح چهار و پنج را که تعدادشان ٦٤ خوابگاه بود به کمک دانشگاه ارتقا دادیم، یعنی حدود ٢٥‌ هزار‌میلیارد بودجه گذاشتیم. خوابگاه‌های رتبه پنج ارتقا پیدا کردند. امسال برنامه‌ریزی کردیم که خوابگاه سطح سه و چهار را به سطوح بالاتر ارتقا دهیم که حدود ٢٠٠ خوابگاه می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد در بحث نوسازی و بهبود خوابگاه‌ها دیگر مشکلی نداریم، ولی در قانون برنامه پنجم منع خوابگاه‌سازی وجود دارد؛ تعدادی دانشجو هم بودند که پشت در خوابگاه مانده بودند که جلسه‌ای فوری تشکیل و تصمیم بر این شد که 24 میلیارد تومان برای کمک رهن به دانشگاه داده شود.

تابستان امسال 464 خوابگاه به‌صورت جهادی تعمیر و نوسازی شد که 50 درصد هزینه با صندوق رفاه و 50 درصد را دانشگاه تامین اعتبار کرد.

ما 200 خوابگاه در حال حاضر کمبود داریم، طبق برنامه‌ریزی 45 میلیارد دولت قرار داده است به همان میزان هم صندوق رفاه قرار خواهد داد، بنا شده 500 میلیارد هم وام قرض‌الحسنه بگیرم و از فروردین سال آینده شروع به کار کنیم، به این صورت که هم بخش خصوصی و هم دانشگاه به ما درخواست بدهند و ما در کمیسیون دائمی بررسی کنیم که مبلغ مورد نیاز در سه مرحله در اختیار آنها قرار خواهد گرفت و سود بانک را صندوق پرداخت خواهد کرد و از محل اجاره‌بها اصل مبلغ وام پرداخت خواهد شد و بعد از 10 سال خوابگاه متعلق به دانشگاه می‌شود.

این خوابگاه‌ها که با توجه به صحبت‌هایتان در وضعیت مناسبی نیستند، بیشتر در کدام استان‌ها یا شهرهای کشور هستند؟

متوجه شدیم این خوابگاه‌ها بیشتر در تهران بودند، چون دانشگاه‌های تهران قدمت زیادی دارند. در عین‌حال هفت خوابگاه در همدان، پنج خوابگاه در ارومیه و در بسیاری شهرهای دیگر مانند اهواز این مشکل وجود داشت.

مشکل بیشتر در خوابگاه‌ها مربوط به بخش خصوصی است یا دولتی؟

مربوط به خوابگاه‌های خودگران هستند؛ همان‌طور که قبلا هم اشاره شد در کشور 320 خوابگاه غیردولتی وجود داشت که نظارت درستی صورت نمی‌گیرد، مثلا در برخی خوابگاه‌های خودگران فقط دانشجو حضور ندارد بلکه از همه اقشار جامعه وجود دارند. بعد از دستورالعملی که سال گذشته تنظیم شد وزیر علوم وقت به دانشگاه‌های کشور اعلام کرد و هیات نظارت نیز در همه استان‌ها تشکیل شد که نماینده صندوق رفاه، نیروی انتظامی، دانشگاه، تعزیرات حکومتی و همه هستند. برای ارزیابی مستمر خوابگاه‌های خصوصی که ساماندهی در حال شکل‌گیری است اما هنوز بعضی خوابگاه‌ها مثل خوابگاه زنجان براساس قاعده درست و به‌نفع دانشگاه کار نمی‌کنند.

‌درباره خوابگاه دخترانه دانشگاه شهیدچمران اهواز موضوع چه بود؟ آیا این خوابگاه در بحث رتبه‌بندی‌ها دیده نشده بود؟

درباره خوابگاه دخترانه دانشگاه اهواز سال گذشته در بازدیدی که از آنجا داشتیم یک‌میلیارد و ٣٨٠‌میلیون تومان به این خوابگاه اختصاص یافت. در آن زمان در بحث آب شرب و برخی تجهیزات مشکلاتی مطرح بود که حل کردیم، اما انتظار می‌رفت مسئولان دانشگاه با توجه به شرایط جوی این شهر، مشکلی مانند خنک‌کننده‌ها را پیش‌بینی می‌کردند و این حادثه به دلیل مدیریت نادرست منابع خوابگاه به وجود آمده است. امسال در اهواز یکی دیگر از خوابگاه‌های دخترانه رتبه پنج که «آزادی» نام داشت و از رده خارج شده بود با مشارکت خود دانشگاه و صندوق بار دیگر بازسازی می‌شود.

صندوق رفاه دانشجویان آیا در ارائه تسهیلات با دیگر کشورها مقایسه‌ای داشته است؟

بله، یک مطالعه تطبیقی در کشورهای آلمان، ترکیه، مالزی و هند داشتیم که نوع خدمات آنها متناسب با شرایط کشور و بومی‌سازی انجام شد، الان مدیریت شورای راهبردی که ایجاد شده است برای مدیریت جامعه خدمات رفاهی که روسای دانشگاه بیشتر تمرکز بر مساله آموزشی و پژوهشی داشته باشند و سازمان امور دانشجویان بر حوزه رفاهی تمرکز کند که باید یک مقدار اختیار بیشتری داده شود، رستوران‌های مکملی که در بعضی دانشگاه‌ها شکل گرفته است از همان الگوی کشورهای ذکرشده بوده اما با مدل بومی، مثلا اگر دانشجو بخواهد یک جنبش دانشجویی، جشن فارغ‌التحصیلی، جشن ازدواج یا میهمانی بگیرد در همین مکان‌ها با رعایت اصول اخلاقی و هزینه کمتر از مراکز بیرون دانشگاه برای تنوع غذایی و کیفیت بالاتر استفاده کنند.

وضعیت تعامل صندوق رفاه دانشگاه آزاد اسلامی و صندوق رفاه وزارت علوم به چه شکلی است؟

از سال 1353 تا 1394 حدود 440 میلیارد بدهی معوقات وجود داشت که تا الان حدود 360 میلیارد وصول شده، منتها بخشی از این مطالبات مربوط به فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی است که با تیم مدیریت جدید صندوق رفاه این دانشگاه جلسه گذاشتیم و توافق کردیم لیست بدهکاری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی را در اختیار آنها قرار بدهیم و هر مقدار که وصول کردند ما دو درصد پاداش به افراد موثر خواهیم داد، مثلا اگر 100 میلیارد وصول کنند دو میلیارد به صندوق رفاه دانشگاه آزاد اسلامی ارائه خواهد شد و اگر هر مبلغی وصول کنند عین همان مبلغ را در اختیار صندوق رفاه دانشگاه آزاد اسلامی قرار می‌دهیم که دوباره به دانشجویان خود وام شهریه پرداخت کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه فرهیختگان، تاریخ 23 بهمن 96، کد مطلب: 136728