شعار سال: از زمانی که در سال ٨٧ اولین اقدام عملی مربوط به تمرکز نگرش توسعهای به منطقه مکران شکل گرفت، بر اساس مصوبه سال ٩١ شورای عالی امنیت ملی، کارگروه توسعه مکران به ریاست معاوناول رئیسجمهور را تشکیل داد و دبیری کارگروه نیز به وزارت دفاع محول شد. بر اساس مطالعات انجامشده، بیش از ١٣٠ هزار اشتغال مستقیم در چند سال آتی برای منطقه مکران پیشبینی شده؛ البته این بخشی از سیاستهایی است که در این استان در نظر گرفته شده است. منطقه آزاد سیستان، یکی از درخواستهای جدی در استان است که به دلیل ارتباط عمیق ایران و افغانستان، میتواند منجر به گستردگی تجارت بین دو منطقه و البته در کنار آن، رفع مسالمتآمیز دغدغه آبی در این استان باشد. از سویی، به گفته ماندانا زنگنه، مدیرکل دفتر جذب سرمایهگذاری استانداری سیستانوبلوچستان، بهرهگیری از ظرفیتهای انرژی خورشیدی در استان سبب شد تا برای محرومیتزدایی در منطقه و ایجاد درآمد برای خانوار، نیروگاه خورشیدی خانگی با کمک بلاعوض ساخته شود که بهاینترتیب درآمد ٢٠ساله ثابتی برای خانوارهای روستایی ايجاد ميشود؛ بر اساس قیمتهای خرید تضمینی سال ٩٥، بهطور میانگین ماهانه حدود ٧٠٠ تا ٨٠٠ هزار تومان درآمد حاصل از تولید برق نیروگاههای خورشیدی خانگی است.
سيستانوبلوچستان
در چه حوزههايي براي سرمايهگذاري ظرفيت و جذابيت دارد؟
سیستــانوبلوچســـتان سرزمین فرصتهای بکر سرمایهگذاری است؛ سرزمین
استعدادها و ظرفیتهای پنهان در حوزههای مختلف. سرزمینی که بنده از بهکاربردن
واژه محرومیت برای آن اجتناب میکنم؛ زیرا اعتقاد دارم کشور تاکنون از قابلیتهای
این استان محروم مانده است؛ از ظرفیتهای هزارو٥٠٠ کیلومتر مرز آن، ظرفیتهای دریا
و اقیانوسیبودن آن، ظرفیتهای حوزه معدن، حوزه انرژیهای تجدیدپذیر، میوههای
گرمسیری، شیلات، گردشگری تاریخی و طبیعی آن و دیگر ظرفیتهای بالقوهای که هریک بهتنهایی
در صورت بهفعلیتدرآمدن، میتوانند تأثیر شگرفی بر اقتصاد استان، منطقه و حتی
کشور داشته باشند. درحالحاضر در استان استقبال درخور توجهي از طرف سرمايهگذاران
داخلی و خارجی شده است. این نکته را باید در نظر داشت که تا قبل از سال ٩٣، حتي يك
مجوز سرمايهگذاري خارجي از سوي سازمان سرمايهگذاري و كمكهاي اقتصادي و فني
ايران برای استان صادر نشده بود؛ درحالیکه در سال ٩٥، استان رتبه سوم جذب سرمایهگذاری
را گرفت.
چرا؟
با توجه به نتایج برجام، همسو با سایر استانهای کشور و همینطور به
دلیل وجود ظرفیتهای خالی و بکر، پرشتابتر و با جهشی چشمگیرتر نسبت به گذشته،
حضور متقاضیان داخلی و خارجی سرمایهگذاری را در استان شاهد هستیم. طبق آخرين
آمار، تاکنون ١٥ مجوز سرمایهگذاری خارجی برای استان صادر شده و رتبه سوم را در
سرمايهگذاري خارجي در كشور در سال ٩٥ كسب كردهايم. حدود دو هزار ميليون دلار حجم
سرمايهگذاري خارجي براي استان سيستانوبلوچستان صادر شده است؛ چون سرمايهگذاران
خارجي آگاهانه و با مطالعه براي سرمايهگذاري ورود ميكنند. از تقاضاهاي سرمايهگذاري
و مجوزهايي كه صادر شده است، به نوعي ميتوان محورهاي شایان توجه را براي سرمايهگذاري
در استان مشاهده کرد. بيشترين حجم سرمايهگذاري در حوزههاي داخلي و خارجي در حوزه
انرژيهاي تجديدپذير ازجمله نيروگاههاي خورشيدي و بادي است. در واقع از بين ١٥
مجوز سرمايهگذاري خارجي كه براي استان صادر شده، هفت مورد مجوز سرمايهگذاري
انرژيهاي تجديدپذير است. در ابتداي امر، سه منطقه را بهصورت زون انرژي در سطح
استان تعيين كرديم. بيش از ٢٠ هزار هكتار از اراضي استان را به حوزه انرژيهاي
تجديدپذير اختصاص داديم. حدود هزار هكتار در منطقه گراغه براي انرژي خورشيدي، حدود
١٩ هزار هكتار در میلنادر برای بادي و در منطقه رامشار برای هر دو انرژي خورشيدي
و بادي ٢٠٠ هكتار اختصاص داده شده است. در این مدت، تلاش کردیم روند واگذاری اراضی
را تسهیل و تسریع کنیم و این مدت را حتی تا سه ماه کاهش دادیم. در رابطه با سرمایهگذاری
در حوزه انرژیهای بادی، با همکاری و پیگیری اداره کل منابع طبيعي استان، به کمک
یک دستورالعمل جدید و متفاوت، از سازمان جنگلها و مراتع كشور مجوزي اخذ شد كه
نحوه واگذاري زمين به نيروگاههاي بادي تغيير کرد که برای نيروگاههاي بادي حتي
كمتر از يكي، دو روز زمين در اختيار سرمايهگذار قرار میدهند. بهطور خاص، درباره نيروگاههاي
خورشيدي و بادي، حدود ٤٠ پروانه احداث صادر شده است. در زمینه انرژیهای نو، اعلام
آمادگی و صدور مجوز سرمایهگذاریهای خارجی از سوی کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا،
کرهجنوبی و ترکیه در منطقه را داریم.
اصولا سرمایهگذاری با اشتغال معنادار میشود. این سرمایهگذاری
چه اثری روی اشتغال و در نتیجه معیشت مردم دارد؟
نیروگاههای بزرگ نسبت به سرمایهگذاریای که انجام میدهند، اشتغال
کمتری نسبت به سایر طرفهای سرمایهگذاری ایجاد میکنند، اما با هدف بهرهمندی از
پتانسیل تابش خورشید و تأثیر آن بر معیشت خانوار، ما در حوزه نيروگاههاي خورشيدي
خانگي نیز ورود كردهايم تا بتوانيم از ظرفيت تابش خورشيد، براي خانوادههاي
روستايي درآمد ايجاد كنيم كه در گام اول ٦٠٠ خانوار را از منابع تسهيلات بانكي
تأمين اعتبار كردهايم. در چند استان ديگر هم اين اقدام شروع شده است. تفاوت استان
ما با ساير استانها اين است كه ما براي اولينبار توانستهايم بخشي از اعتبار
نيروگاه خانگي را بهصورت بلاعوض براي روستاييان تهيه كنيم. حدود ٢٥ ميليون تومان،
هزينه ساخت نيروگاه خانگي پنجكيلوواتي است كه ١٠ ميليون را بهصورت بلاعوض با
هماهنگي معاونت محرومیتزدایی سپاه براي محروميتزدايي انجام دادهايم كه در كل
كشور بيسابقه بوده است. ١٥ ميليون هم از محل تسهيلات بانكي براي خانوادههاي
روستايي تأمين ميشود. با این کار، درآمد ٢٠ساله ثابتی برای خانوارهاي روستايي
ايجاد ميشود که براساس قیمتهای خرید تضمینی سال ٩٥، بهطور میانگین حدود ٧٠٠ تا
٨٠٠ هزار تومان ماهانه درآمد حاصل از تولید برق نیروگاههای خورشیدی خانگی است.
با توجه به تمركز فقر در استان، چه راهحلهای دیگری بهمنظور
اشتغالزایی در منطقه در نظر گرفتهاید؟
شرايط فعاليت و سرمايهگذاري در شمال استان به خاطر اقليم نامساعدي كه
وجود دارد، سخت شده است. وابستگي تأمين آب منطقه سيستان به خارج از كشور، شرايط را
سختتر کرده است. در منطقه سيستان در حوزه مرز ميتوانيم فعالتر عمل کنیم.
بازارچه میلک در این منطقه، بازارچه فعالی است. بازار افغانستان نیاز زیادی به
کالاهایی دارد که در استان و كشور توليد شده و از اين منطقه صادر ميشوند.
بنابراين در منطقه سيستان بايد بيشتر بر صنايع يا توليداتي كه بازارمحور و متناسب
با بازار كشورهاي همجوار بهویژه افغانستان است، تمركز كنيم. از سويي از آنجا كه
استان سيستانوبلوچستان روی کمربند تابش خورشید قرار دارد، ميتوان از انرژي
خورشيدي به نفع مردم استان و ايجاد درآمد براي خانوار روستايي استفاده كرد. همچنین
مدنظر داريم تا با ايجاد نيروگاههاي خورشيدي براي سازمانهاي عمومي ازجمله
شهرداريها و دهياريها که منابع محدود درآمدي دارند، با احداث نيروگاه، درآمد
ثابت ٢٠ساله ايجاد كنيم. درآمد نيروگاهها بهدليل خريد تضميني برق هم درآمد
مطمئني است و هم طولانيمدت و هم دوره برگشت سرمايهاش در مقايسه با ساير سرمايهگذاريها
خيلي كوتاه است. بخش شيلات در استان سیستانوبلوچستان دارای مزيت نسبی و رقابتی
است و بيشترين سهم ارزشافزوده استان در زمينه شيلات است و بيش از ٤٠ درصد نياز كشور به فراوردههاي
شيلاتي از اين استان تأمين ميشود. اين بخش براي سيستانوبلوچستان خيلي اهميت
دارد. همچنین بهطور خاص بر طرح پرورش ماهي در قفس هم تمركز كردهايم و در حال
حاضر ١١ شركت در اينباره اعلام آمادگي كردهاند. مطالعات انجامشده و فرايند اخذ
موافقتهاي اصولي، اخذ زمين در كرانه خشكي طی شده و از اواخر سال استقرار قفسها
در دریا و ماهیدارکردن آنها انجام خواهد شد. در زمینه پرورش ميگو نيز استان
سيستانوبلوچستان نسبت به ساير استانها مزيت خاصي دارد چون به دلیل دسترسی به آبهاي
آزاد، از آب تميزتري برخوردار است و احتمال شیوع بيماريها بسیار كمتر ميشود و بهدليل
شرايط آبوهوايي هم امکان پرورش دو بار وجود دارد كه در میان استانها بینظیر
است. استان سیستانوبلوچستان در سایر حوزهها از جمله خرما، میوههای گرمسیری،
معدن و گردشگری نیز دارای ظرفیتهای قابل توجهی است. رتبه اول سطح زیر کشت خرما و
رتبه دوم تولید خرمای کشور، از معدود استانهای تولیدکننده میوههای گرمسیری و
خارج از فصل کشور، وجود ذخاير معدنی ارزشمند متنوع و متعدد در سطح استان، وجود
ذخائر مس، آنتیموان، طلا، کرومیت، منگنز و... که به همین دلیل استان لقب رنگینکمان
معادن را به خود اختصاص داده است، همچنین قدمت تاریخی و طبیعت بکر و زیبای استان و
وجود جاذبههای گردشگری تاریخی و طبیعی بهویژه مناطقی که به سبب ثبت جهانی هماکنون
شهرت بینالمللی یافتهاند، از جمله شهر سوخته سیستان، روستای کلپورگان، کویر لوت،
فرش سیستان و... بخش گردشگری استان را از اهمیت ویژهای برخوردار كرده است.
آيا سرمايهگذاران داخلي هم نسبت به سرمايهگذاري در استان
ابراز تمايل كردهاند؟
استان در مقایسه با سالهای گذشته در سرمايهگذاري رشد قابل توجهي
داشته است. خوشبختانه در مقطع زمانياي هستيم كه نقطه عطفي براي استان است. پس از
برجام، شرايط براي حضور سرمايهگذاران در كشور فراهم شده و اين امر در استان،
مصادف شده با زماني كه زيرساختهای استان از قبیل گاز، بندر، خطوط دریایی و... در
حال تكميل است. در واقع در مقطعي هستيم كه استان با مزيت توسعهنيافتگي روبهرو
شده و در خيلي از زمينهها پتانسيلهاي بكري داريم.
ظرفيتهاي استان در ترانزيت بسيار بالاست. سرمايهگذاري در
اين بخش چگونه بوده است؟
در اسناد توسعه مختلف ملي و منطقهای و در تقسيم كار ملي، ترانزيت و
بازرگاني خارجي جزء اولين مأموريت استان سيستانوبلوچستان در نظر گرفته شده است،
زیرا با دارابودن هزارو ٥٠٠ کیلومتر مرزهاي خشكي و آبي، طولانیترین مرز خشكي و
آبي را در كل كشور دارد كه ظرفيت منحصربهفردی را در ترانزيت كالا ایجاد کرده است.
در این راستا پروژه راهآهن چابهار به زاهدان و در ادامه به مشهد و سرخس در حال
انجام است تا امکان حملونقل ریلی را فراهم كنيم. در بحث حملونقل جادهای هم محور
ترانزیت جادهاي در حال ساخت است. با
توجه به اینکه ظرفیت بندر به ٨,٥ ميليون تن تخلیه رسیده است، لازم است خيلي سريع
همگام با توسعه بندر، ظرفيت ريلي و جادهاي را بالا ببريم. يكي از درخواستهاي
استان تخصیص سهميهای از تأمين كالاهاي اساسي كشور مثل برنج، گندم و شكر به بندر
چابهار است. اخيرا محموله گندم اهدایی از هندوستان به افغانستان، از مسير چابهار
در حال ترانزیت است چون از همه مسيرها كوتاهتر است. با تکمیل ظرفيتهای بندر
چابهار و فعالشدن خطوط كشتيراني، زمینه سرمایهگذاری در اين حوزه فراهم شده است.
سرمايهگذاري در سواحل مكران مورد توجه نظام است و بدین منظور تسهيلات خاصي در اين
زمینه، در قانون بودجه و در طول برنامه ششم توسعه ديده شده است. منطقه آزاد سيستان
هم تمامي مراحلش در دولت انجام شده و مورد تصويب شوراي عالي مناطق آزاد قرار گرفته
و مصوبه هيئتدولت را هم دارد و اكنون در مجلس است. يكبار در مجلس مطرح شد و بهدليل
شرايط آن زمان، تصويب نشد و اكنون منتظر مطرحشدن دوباره در صحن علني هستيم و
اميدوارم در طرح جديد امسال تصويب شود كه اگر اين امر اتفاق بيفتد، يك منطقه آزاد
در سيستان هم خواهيم داشت که این دو منطقه آزاد تکمیلکننده یکدیگر بوده و تأثیر
چشمگیری در اقتصاد استان و کشور خواهند داشت.
با توجه به اينكه سرمايهگذاران مناطق آزاد و همچنین
سرمایهگذاران استان، عموما غيربومياند، آيا تكليفي بر مراجعان و سرمايهگذاران
هست كه از نيروهاي محلي بهرهگيري كنند؟
چند طرح خيلي بزرگ ملي در استان در حال انجام است؛ طرح پتروشيمي مكران
كه قرار است چابهار هاب سوم پتروشيمي كشور شود و اكنون در حال كار است. طرح فولاد
مكران که در حال احداث است، طرحهايي مثل توليد تاير خودرو كه در سيستان شروع به
كار كرده است. بافت بلوچ در ايرانشهر كه طرحي دولتي و مربوط به سازمان گسترش براي
احياي بافت بلوچ است يا طرح گلخانه سههزار هكتاري در منطقه چابهار كه در مراحل
واگذاري زمين است و طرحها و پروژههای دیگر، بهویژه در حوزه نیروگاهی، شايد تا
به حال سهم استان از طرحها و پروژهها، نيروهاي كار ساده بوده، اما با توجه به
اینکه اكنون استان از لحاظ تعداد فارغالتحصيل دانشگاهي در همه حوزهها فعال است و
طبق آمار بعد از استان تهران بيشترين تعداد دانشجو را استان سيستانوبلوچستان
دارد، از اين بابت در اکثر رشتههای دانشگاهی فارغالتحصيل داريم و آنچه الان
موردتوجه ماست اين است كه در همه پروژهها از نيروهاي بومي استفاده شود. ممكن است
در برخی حوزهها فارغالتحصيلان استان تجربه كاري کافی نداشته باشند، اما هر متخصص
و مهندسي از جاي ديگر بيايد نيروهاي ما بايد در كنارشان باشند و ياد بگيرند و
نهايتا كار به نيروهاي متخصص بومي واگذار شود. این موضوع را به تمامی طرحها و
پروژههاي استان تأکید کردهایم. همچنین تأكيد داريم اين شركتها گردش ماليشان از
طريق بانكهاي استان باشد، چون اين شركتها معمولا در تهران يا استانهاي ديگر
مستقرند و كار اينجا انجام ميشود اما گردش مالي مربوط به يك استان ديگر است.
همچنین با توجه به برنامه زمانبندی به بهرهبرداری رسیدن طرحها، نیاز و تقاضای
نیروی کار طرحها احصا شده که مبنای برنامهریزی برای تأمین نیروی انسانی مشخص و
فنی و کارآزموده است. در
تأييد اين موضوع براي پتروشيمي، فولاد، تایرخودرو، بافت بلوچ و... تفاهمنامههايي
با دانشگاه علميكاربردي و سازمان فنيوحرفهاي منعقد شده است. نيروهاي كاري را كه
در مدت اجرا و بعد از بهرهبرداري، مورد نياز كارخانههاست، اعلام كردهاند. اثرات
اين پروژهها تا يكيدو سال آينده در استان مشخص میشود.
به خوبي به اهميت سواحل مكران براي كشور اشاره كرديد. فرصتهای
ویژه سرمایهگذاری در این منطقه چگونه است؟
سواحل سوقالجیشی و اقتصادی مکران در طول تاریخ یکی از مناطق
استراتژیک، نظامی و تجاری ایران به شمار رفته که متأسفانه از نظر سازندگی در طول
سالیان متمادی مغفول مانده است. در بند ٢١ سیاستهای کلی برنامه ششم بر توسعه،
عمران و آبادانی سواحل مکران تأکید شده است. مکران از نظر تاریخی سرزمینی ساحلی در
جنویشرقی ایران است که اگر کریدور شمال-جنوب را مهمترین حلقه تجارت بین آسیا و
اروپا فرض کنیم که به گفته کارشناسان درمقایسهبا مسیرهای سنتی از نظر مسافت و
زمان، ٤٠درصد کوتاهتر و از نظر هزینه ٣٠درصد ارزانتر است، میتواند یکی از
مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه باشد که کشورهای مسیر این کریدور را منتفع
کند. بندر چابهار در این سواحل، مهمترین بندر خارج از خلیج فارس است که از نظر
نظامی، سیاسی و راهبردی همواره نقش تعیینکنندهای داشته است. علاوه بر این موضوع،
اقلیم مناسب کشت محصولات گرمسیری و خارج از فصل، منابع غنی دریایی، اراضی مناسب
برای توسعه فعالیتهای شیلاتی و پرورش انواع آبزیان، وجود معادن نسبتا غنی و
متنوع، وجود تأسیسات زیربنایی در منطقه از جمله منطقه آزاد چابهار، فرودگاه بینالمللی،
گمرک، دو بندر ظرفیت تخلیه ٨,٥میلیون
تن، همچنین جاذبههای تاریخی و بکر گردشگری و وجود پتانسیل و نعمتلایزال خورشید و
باد در منطقه از مزیتها و ظرفیتهای قابل توجه سواحل مکران در جذب سرمایهگذاران
داخلی و خارجی است. سال جاری، سالی متفاوت و نقطه عطفی برای سواحل مکران است. افزایش ظرفیت تخلیه بندر
شهیدبهشتی چابهار، از ٢.٥میلیون تن به ٨.٥میلیون تن، رویدادی بسیار مهم در ابعاد
ملی و بینالمللی بود که به لحاظ موقعیت چابهار بهعنوان نزدیکترین فاصله تا
کشورهای افغانستان و آسیای میانه برای ترانزیت کالا و اسکان و پهلوگیری کشتیهای
پهنپیکر، اهمیت اقتصادی و تجاری سواحل مکران را بالفعل کرد. در همین راستا، تخفیفها
و مشوقهای قابل توجهی هم درمقایسهبا سایر بنادر کشور در نظر گرفته شده است.
اكنون وزارت دفاع اعلام كرده دبيري عمران طرح مكران به اين
دستگاه محول شده است. فعاليتهاي اين دستگاه در منطقه به چه شکل بوده است؟
پس از دستور مقام معظم رهبری مبنی بر بهرهبرداری از گنج سواحل مکران و
استفاده از مزیتها و قابلیتهای باارزش این منطقه در سال ١٣٨٧، نخستین اقدام عملی
مربوط به تمرکز نگرش توسعهای به منطقه مکران شکل گرفت. در سال ١٣٩١، شورای عالی
امنیت ملی، تشکیل کارگروه توسعه مکران را تصویب کرد. در همان سال، کارگروه ویژهای
در هيئت دولت وقت به ریاست معاوناول ریاستجمهوری تشکیل شد و براساس آن، پروژههای
زیرساختی و تولیدی متعددی در سطح منطقه تعریف شد. دبیری کارگروه توسعه سواحل مکران
بر عهده وزارت دفاع است و مصوبات کارگروه مورد نظر نیز از سوی این نهاد در منطقه
پیگیری میشود.
در همین راستا اواخر سال گذشته، اولین همایش فرصتهای سرمایهگذاری
سواحل مکران توسط وزارت دفاع در منطقه برگزار شد و بسیاری از مقامات سایر کشورها
بهویژه کشورهای همسایه و همچنین مدیران ملی و استانی و سرمایهگذاران داخلی و
خارجی در آن حضور داشتند. در اسفندماه سال جاری هم مقررات دومین همایش فرصتهای
سرمایهگذاری برای ارائه ظرفیتهای سرمایهگذاری در سواحل مکران برگزار میشود.
همچنین بهمنظور برنامهریزی و اقدام براساس نتایج بررسی دقیق و مدون، در سال
١٣٩٣، براساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، ضرورت تهیه طرح ویژه توسعه
و عمران مکران تصویب شد و جهتگیری اصلی توسعه این منطقه بر پایه میران جذب شاغلان
در نظر گرفته شد. براساس مطالعات انجامشده، بیش از ١٣٠ هزار اشتغال مستقیم در چند
سال آتی برای منطقه مکران پیشبینی شده است.
يكي از مسائلي كه از سوي افراد بومي مطرح ميشود، اهميت
منطقه آزاد سيستان براي برقراري ارتباط تجاري با افغانستان است. از نظر شما بهعنوان
مسئول در اين حوزه، چقدر ايجاد منطقه آزاد در اين منطقه ميتواند به نفع منطقه و
مردم بومي باشد؟
بهدليل معافيتها و مشوقهايي كه براي سرمايهگذاري در مناطق آزاد
وجود دارد، منطقه آزاد ميتواند مشوقي براي حضور سرمايهگذاران در استان باشد،
بنابراين منطقه آزاد براي توسعه منطقهاي و بهبود معيشت مردم حتما تأثيرگذار است،
چون بسياري افراد بودند كه تمايل داشتند از زابل خارج شوند و منزلشان را براي فروش
گذاشته بودند و زمانيكه اعلام شد سيستان قرار است منطقه آزاد باشد، از رفتن صرفنظر
كردند. در خيلي از مسائل شايد بحث رواني موضوع سريعتر تأثير خودش را نشان دهد. در
منطقه سيستان شرايط آنقدر سخت شده بود كه همه نسبت به آينده نااميد شده بودند و
تصور ميكردند امكان تغييري در منطقه نيست و بايد آنجا را ترك كنند. خاطرم هست
استاندار وقت كه در این زمینه بسیار زحمت کشید، زمانی که از جلسه هيئت دولت برگشتند،
همه همکاران استانداری در محوطه استانداري جمع شدند كه از ايشان بهدليل اتفاقي كه
افتاده و مصوبه را گرفتهاند تشكر كنند. البته مجلس متأسفانه آن را تصويب نكرد،
اما در دولت تصويب شد و همه مراحلش طي شده و آن زمان بارقهاي از اميد را در منطقه
ايجاد كرد و با ايجاد معافيت مالياتي تصور ميكردند زمينها گران خواهد شد و از
رفتن منصرف شدند. شايد انتقادهایی به مناطق آزاد وجود دارد، مثلا اينكه بيشتر بحث
وارداتشان پررنگتر شده، اما مناطق آزاد هم بخشي از كشور هستند و نميشود بگوييم همه
اقتصاد ما تحت تأثير تحريمها بوده، اما مناطق آزاد از اين موضوع مستثنا بودند.
قطعا آنها هم از شرايط اقتصادي كشور تأثير ميگيرند، اما ظرفيتهايي دارند كه ميتوانند
رشد و آباداني را براي كشور به ارمغان بياورند. عملكرد چابهار را بهصورت صددرصد
تأييد نميكنم كه در منطقه تأثير گذاشته، اما اگر چابهار را با قبل از ايجاد منطقه
آزاد مقايسه كنيد، ايجاد اين منطقه آزاد روي توسعه منطقه، تأثير گذاشته است.
هرچند بهدليل مشكلات كشور اين تأثيرگذاري ايدهآل نبوده، اما اگر توليدات كشور
انجام و سرمايهگذاري شود اين بخش بهترين جا براي صادرات است. برای اقدام بهینه و
مؤثر باید نگاهي به گذشته داشته باشيم و از تجربه و عملكردی که مناطق آزاد در
سالهاي گذشته داشتهاند، استفاده کنیم. استان سيستانوبلوچستان بهدليل اينكه
استان مرزي است، بهخوبي ميتواند در زمينه سرمايهگذاري مشترك با كشورهاي همسايه
مفيد باشد. افغانستان واقعا به سرمايهگذاري در استان رغبت دارد، زيرا احساس غربت
نميكنند، چون از لحاظ زبان و فضاي فرهنگي و اجتماعي با ما مشترك هستند و خيليهايشان
اقوامي در استان دارند. افغانستانيها بهدليل نبود زيرساخت و امنيت براي سرمايهگذاري
در كشور خودشان و داشتن منابع مالي، تمايل وافري براي سرمايهگذاري در سيستانوبلوچستان
دارند. بهترين اقدام براي آنها اين است كه مواد اوليه از افغانستان به ايران وارد
كرده و در ايران، صنايعي ايجاد كنند و سپس به كشور خودشان صادر كنند. اگر بتوانيم
در مناطق مرزي سرمايهگذاري مشترك داشته باشيم، قطعا در جهت توسعه مناطق مرزي خيلي
مؤثر خواهيم بود، زيرا وقتي منافع دوطرفه ايجاد شود، هر دو طرف سعي ميكنند امنيت
را حفظ كنند. در مقوله سرمايهگذاري خارجي، اولویت ما سرمايهگذاران كشورهاي
همسايه هستند، زيرا بهدليل مشتركاتي كه داريم شايد بتوانيم راحتتر از اروپاييها
براي كار تشويقشان كنيم. بومیانی که برای سرمایهگذاری به کشورهای همسایه بهویژه
حوزه خلیجفارس رفتند، اكنون بهدليل اينكه در استان زیرساختها فراهم شده، حاضر
به سرمايهگذاري در استان هستند. اگر منطقه آزاد سيستان ايجاد شود، قطعا زمینه
سرمایهگذاری ویژهای برای افغانها که براي سرمايهگذاري خيلي علاقهمند هستند،
فراهم میشود. سیستان و بلوچستان تنگه احد است و در ابعاد ملی اهمیت دارد؛
بنابراین توجه خاص به استان از ضرورتهای خاص توسعه کشور است.