شعارسال: مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل از احداث سوله نگهداری آثار باستانی در منطقه شهریری مشگین شهر خبر داد.
کریم حاجیزاده مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل با اعلام این خبر تصریح کرد: این سوله به صورت موقت اجرا شده و با هدف نگهداری سنگ افراشتههای باستانی منطقه پیرازمیان اجرا می شود.
وی متذکر شد: سنگ افراشتههای این منطقه از سنگهای طبیعی ساخته شدهاند و قبل از اکتشاف و بیرون کشیدن از دل خاک نیز در فضای آزاد نگهداری میشدند. نگهداری سنگ افراشته ها در فضای آزاد ایراد فنی نداشته و کاربری خود این سنگها نگهداری در فضای آزاد است، با این وجود به صورت موقت سوله ای جهت نگهداری اجرا میشود. بعد از اتمام زمستان پیمانکاری به منظور اجرای این طرح انتخاب خواهد شد و هر چند محدودیت ضوابط در اجرای سوله وجود دارد اما به منظور نگهداری موقت و پاسخ به برخی حساسیتها این طرح را عملیاتی می کنیم.
حاجیزاده با تاکید به اینکه این منطقه نیازمند مطالعه بیشتر و تبدیل به سایت موزه است، متذکر شد: هم مطالعات و هم تبدیل به سایت موزه هزینه قابل توجهی را نیاز دارد و امید میرود در سالهای آینده این هزینه به دلیل اهمیت منطقه تامین شود. در وضعیت فعلی که دولت با محدودیت مالی مواجه است، صرفا هزینه مرمت و نگهداری اضطراری تامین می شود و در آینده باید برای تبدیل پیرازمیان به سایت موزه اقدام کرد.
از سنگ افراشته های شهر یری چه می دانیم؟
بیش از ۳۰۰ سنگ ایستاده 35 سانتیمتری تا دو نیم متری هستند و نزدیک به نیم قرن است از زیر خاک بیرون آمدهاند. هیچکس به درستی نمیداند آنها چه کسانی هستند که اینطور با شکوه با شمشیرهایی بر کمر در یک جا گرد هم گذاشته شدهاند. چه کسانی آنها را ساختهاند و چرا اینجا گذاشتهاند؟ چرا جز یک نفر( یک زن که دارای شمشیر به کمر است، مانند بقیه که شمشیر به کمر دارند) دهان ندارند اما مسلح هستند؟
اوایل دهه ۵۰ بود که چارلز برنی این محوطه باستانی را کشف کرد(1978 میلادی).به اعتقاد او، عمر بعضی آثار تا هزاره سوم قبل از میلاد، عصر آهن، سفال خاکستری و نخودی و نارنجی هم میرسد.چارلز برنی شرایط غالب آثار بدست آمده و دوره آن را همزمان با هخامنشیان، ولی خارج از محدوده دولت آنها میداند. او تا پیش از انقلاب مطالعات گستردهای در این منطقه انجام داد و شهر یری را به شهرتی جهانی رساند.
سنگ افراشته ها از جنس سنگ "توف " بوده كه خيلي سنگين نيست .يكي از نكات جالب در مورد اين تصاوير توجه به جزييات در آن است. تنوع اسلحه ها در تصاوير قابل توجه است. قسمت معبد الف محوطه باستانی شهر یئری مشگینشهر یکی از قدیمیترین رصد خانههای جهان است. مطالعات و تحقیقات جدید انجام یافته نشان میدهد این قسمت کاملاً کاربری ستارهشناسی داشته و به عنوان رصدخانه استفاده شدهاست.
شهر یری نزدیک روستای پیرازمیان؛ حدود ۶۰ کیلومتری اردبیل و ۳۰ کیلومتری مشگین شهر، کنار رودخانه قرهسو واقع شده که تمدنهای زیادی به خود دیدهاست.
در دوران باستان اینجا را آناتولی و قفقاز میخواندند که اقوام متعددی در آن میزیستند؛ هوریها، گرگرها و کرپانها. همگی جنگجو بودند اما یک قوم بود که به نگارگری مشهور است. همانهایی که زرتشت آنها را دیویسنا یا همان دیوپرست میدانست؛ همانهایی که مخالف زرتشت بودند. کرپانها .
آیا سنگ ایستادهها کرپان هستند؟ همینهایی که نگاهت میکنند، از هر سو که وارد شوی؟ کرپانها که روزگاری در همین محدوده میزیستند. همانهایی که بعدها در اوستا هوتخشان نامیده شدند. طبقه صنعتگر و افرازمند. میگویند کرپانها آیینها و مناسک خاصی داشتند. و تکیه بر قدرت نظامی کیانیان زده بودند؛ همانهایی که ۹ شاه دیدند. از کیقباد و کیکاووس و کیخسرو تا لهراسب و گشتاسب و بهمن؛ و همای و کیداراب و دارا.
شهر یری هنوز ثبت جهانی نشده و شاید اگر زودتر این اتفاق میافتاد، این محوطه که هنوز هم آنطور که باید، سر و سامان ندارد، بهتر و شایستهتر مدیریت میشد. هرچند همه اینها بودجه و پول میخواهد که وزارت میراث فرهنگی همیشه ندارد.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار: 29 بهمن 1396، کدخبر: 594964،www.ilna.ir / عصر ایران/ سایر منابع .
ا.ف75