شعار سال: ونوس بهنود: طی سال‌های اخیر اردبیلی‌ها به وضوح شاهد تغییر اقلیم منطقه زیستی خود هستند.

تغییرات اقلیمی در شهرها و روستاها با سرعت محسوسی تداوم داشته و نگرانی‌هایی را در بر دارد. بطوریکه این تغییرات موجب شده آینده کم آب، محیط‌زیست تخریب شده و خالی از سکنه شدن روستاها در این منطقه پیش‌بینی شود.

همه این ماجراها در وضعیتی زیرپوست شهر و روستا رفته که هیچ برنامه‌ای جهت مهار اثرات خشکسالی و حتی مطالعه علل آن شنیده نمی‌شود.

کاهش بارندگی‌ها به ویژه در زمستان

در سال‌های گذشته مهم‌ترین نمود عینی و قابل مشاهده تغییر اقلیم برای اردبیلی‌ها کاهش بارش‌های فصلی بوده است.

بارش‌ها هم در پاییز و هم در زمستان با تغییر مقدار همراه بوده و به‌نوعی میزان آب تجدید شده کاهش یافته است.

یکی از کهنسالان اردبیلی به یاد دارد که زمانی در اردبیل به حدی بارش برف زیاد بود که برای عبور و مرور از داخل برف‌ها تونل‌های عریضی به قد یک انسان حفر می‌کردند.

محمد پور تصریح کرد: تعداد اتومبیل در شهر اردبیل متجاوز از انگشتان دو دست نبود و مردم برای رفت‌وآمد گاهی از پشت‌بام به خانه همسایه سر زده و به این شکل از حال هم خبر می‌گرفتند.

وی تأکید کرد: امروز چنین منظره‌ای در اردبیل غیرقابل‌باور است و در زمستان به اندازه یک وجب دست برف نمی‌بارد.

وی دلیل کاهش بارش برف را علاوه بر عللی که از سوی کارشناسان تحت عنوان افزایش دمای کره زمین عنوان می‌شود، به دلیل افزایش جمعیت می‌داند.

به گفته محمد پور در جایی که هوا گرم باشد، برف قادر به نشستن بر روی زمین نیست و ما در دهه‌های اخیر با افزایش قابل‌توجه جمعیت آدم‌ها و ماشین‌ها در اردبیل مواجه هستیم.

پیرو اظهارات این شهروند که تجربه‌های سینه‌به‌سینه را نقل می‌کند، مدیرکل هواشناسی استان اردبیل نیز به کاهش بارش‌ها در سال جاری اشاره کرد.

علی دولتی مهر کرد: حتی در پیش‌آگاهی‌های جوی نیز مشاهده می‌شد که در زمستان نیز کمبود بارش‌ها جبران نخواهد شد و امسال زمستان کم‌بارشی سپری شد.

وی افزود: در مقایسه با دوره آماری بلندمدت میزان بارش‌ها نسبتاً نرمال است اما در مقایسه با سال گذشته با کاهش بارش مواجه هستیم.

عدم مدیریت بهینه مصارف آبی

اما در مقابل کاهش بارش‌ها و ذخایر آبی، آب موجود را چگونه مصرف کردیم؟ سو مدیریت و بی‌توجهی به حق آبه رودخانه‌ها، حفر چاه‌های متعدد کشاورزی و عدم مدیریت الگوی کشت محصولات کشاورزی در اردبیل طی سال‌های اخیر دشت اردبیل را به یکی از دشت‌های ممنوعه تبدیل کرده است.

به گفته مدیرعامل آب منطقه‌ای استان اردبیل ما به اندازه پنج سال آینده نیز از منابع آبی مصرف کردیم و با کسری قابل‌توجه آب در این دشت مواجه هستیم.

اصغر سلیمان زاده تصریح کرد: طی سال‌های اخیر اضافه برداشت‌ها از منابع آب‌های زیرزمینی ما را با مشکل مواجه کرده است و هرچند در شمال استان به مراتب وضعیت بهتر است اما در مرکز و جنوب با کمبود منابع مواجه هستیم.

مسئولان معتقدند بیش از ۹۰ درصد از مصارف آبی اردبیل در بخش کشاورزی است. بخشی که نه توانسته به توسعه اقتصادی مطلوب دست یابد و نه مصارف خود را به شکل مطلوب مدیریت کند.

زمانی دشت اردبیل پر از محصولات کشاورزی بود و کسری آب نیز نداشت اما به یکباره بعد از اینکه حتی تامین آب شرب شهر اردبیل در آینده نه چندان دور به مشکل کلیدی برخورد، مسئولانی که در مقابل مصارف بی‌رویه سکوت کرده و یا حتی مجوز صادر کرده بودند، پشت تریبون از کمبودها گفتند.

نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی معتقد است آب موضوع حیاتی در اردبیل است و در سال‌های اخیر اجحاف‌هایی صورت گرفته است.

رضا کریمی تصریح کرد: در ۲۵ سال آینده، اردبیل نیازمند ۱۳۰ میلیون مترمکعب آب برای شرب است و باید مسیرهای تامین آن مشخص شود.

وی به اضافه برداشت‌ها ازمنابع دشت اردبیل اشاره کرد و افزود: امروز دشت اردبیل به یکی از دشت‌های ممنوعه تبدیل شده و موضوع کمبود آب جدی و حیاتی است.

خشکی رودخانه‌ها نتیجه سکوت دیروز مسئولان

گفته می‌شود طبیعت می‌تواند تخریب‌های جزئی خود را درمان کند. در واقع چرخه‌های محیط‌زیست این توانایی را دارند که در برخی مواقع خود دست به کار شده و معایب و تخریب‌ها را رفع‌ورجوع کنند.

اما مطابق اظهارات مسئولان به حدی تخریب محیط‌زیست و طبیعت اردبیل در سال‌های اخیر جدی بوده که حتی خوددرمانی نیز کارساز نبوده است.

مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان اردبیل در این خصوص متذکر شد: دوره طولانی خشکسالی به همراه افت سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش دبی آب چشمه‌های طبیعی، موجب کاهش جریان آب رودخانه‌های طبیعی داخل استان و کمتر شدن حقابه زیست‌محیطی رودخانه و درنهایت موجب تهدید حیات آبزیان شده است.

محمد خداپرست افزود: علاوه بر این خشکسالی موجب کاهش رطوبت خاک، نابودی و کاهش چشمگیر پوشش گیاهی در مناطق و زیستگاه‌های متعدد از جمله زیستگاه‌های دشتی شده که این امر موجب کاهش جمعیت تنوع زیستی و حیات‌وحش در طول زمان شده است.

وی ثمرات سو خشکسالی به محیط‌زیست را ایجاد خطر آتش‌سوزی، کاهش کیفیت آب‌های سطحی و زیرزمینی، افزایش درجه حرارت، افزایش فرسایش بادی و آبی، تخریب شدید زیستگاه‌های حیات‌وحش و خسارت شدید به زیستگاه‌های آبزیان، حیات‌وحش به ویژه پستانداران عنوان کرد.

در واقع به دلیل تخریب‌های گسترده به جای خوددرمانی، در عرصه‌های زیستی استان اردبیل خود تخریبی آغاز شده است تا جایی که برخی روستاها به دلیل کمبود منابع آبی شاهد مهاجرت ساکنان خود بوده و در بسیاری از روستاها آب با افت کیفیت مواجه است.

اقلیم اردبیل زمانی حیات تنوع قابل‌توجهی از گیاهان و جانوران را فراهم ساخته بود اما امروز حتی گونه‌های در معرض تهدید روز به روز به لیست خود می‌افزاید و در مقابل مناطق تحت حفاظت با افزایش چندانی در مساحت همراه نیست.

در گذشته تا به این حد محصور کردن مناطق و حفاظت ویژه از آنها برای حفظ جان گونه‌های گیاهی و جانوری تأکید نمی‌شد اما به دلیل برنامه‌های سوئی که تهدید بزرگ حیات‌وحش است محیط‌زیست استان بیش از گذشته به توسعه مناطق تحت حفاظت تأکید دارد.

رودخانه‌های خشکیده، جانورانی که آخرین نفس خود را در زیستگاه تجربه می‌کنند، چاه‌های که گل‌ولای بالا می‌آورند و درختانی که یکی پس از دیگری از درون می‌خشکند چیزی بیشتر از زنگ هشدار است. ما با کمبود منابع آبی مواجه هستیم و تعلل در تغییر این مسیر جایز نیست.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ 10 اسفند 96، کد مطلب: 4240265: www.mehrnews.com