شعارسال: عده دارای اقسام مختلفی است : عده وفات – عده طلاق – عده فسخ نکاح – عده نزدیکی به شبهه و عده بذل یا انقضاء مدت در نکاح منقطع .

عده وفات

عده وفات ، یعنی مدتی که زن بعد از مرگ شوهر باید برای اختیار شوهر دیگر صبر کند ، اصولا چهار ماه و ده روز است که مبتنی بر قرآن کریم ، آیه ۲۳۴ از سوره بقره است .

ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی در این باره می گوید : (( عده وفات چه در دائم چه در منقطع در هر حال چهار ماه و ده روز است ، مگر اینکه زن حامل باشد که در این صورت عده وفات تا موقع وضع حمل است ، مشروط بر اینکه فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد والا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود )) .

عده طلاق

عده طلاق بر حسب اینکه زن آبستن باشد یا نه متفاوت است . بعضی از زنان هم اصلا عده طلاق ندارند .

۱- عده زن آبستن : طبق ماده ۱۱۵۳ ق . م. عده زن آبستن تا وضع حمل است . بنابراین هرگاه با فاصله کمی بعد از طلاق زایمان روی دهد ، عده منقضی می شود و زن می تواند بار دیگر ازدواج کند .

۲- عده زن عیر آبستن : برابر ماده ۱۱۵۱ ق . م. عده طلاق زن غیر آبستن سه طُهر است . طُهر در اصطلاح حقوقی یعنی پاکی زن از عادت زنانگی و نیز مدتی که بین دو عادت زنانگی قرار می گیرد . ( احتساب سه طهر بدید ترتیب است که طهری که در طلاق واقع شده ، هرچند یک لحظه از آن باقی باشد ، یک طهر بشمار می آید و هرگاه زن پس از آن دوباره عادت شود و دو طهر کامل ببیند به محض اینکه وارد عادت سوم شد ، مدت عده پایان یافته است) .

۳- زنانی که عده طلاق ندارند : ماده ۱۱۵۵ ق . م . : (( زنی که بین او و شوهر خود نزدیکی واقع نشده و همچنین زن یائسه نه عده طلاق دارد و نه عده فسخ نکاح ؛ ولی عده وفات در هر مورد باید رعایت شود )) . مقصود از زن یائسه زنی است که به سن یاس رسیده باشد ، یعنی سنی که دیگر امید باردار شدن ندارد .

عده بذل یا انقضاء مدت در ازدواج موقت :

ماده ۱۱۵۲ ق . م . در این باره مقرر می دارد : (( عده فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد نکاح منقطع در غیر حامل دو طُهر است ، مگر اینکه زن با اقتضای سن ، عادت زنانگی نبیند که در این صورت ۴۵ روز است )) .

ازدواج با زنی که در عده است :

نکاح با زنی که در عده دیگری است در حکم نکاح با زن شوهر دار است . بنابراین نکاح مذبور باطل و احیانا موجب حرمت ابدی است . طبق ماده ۱۰۵۰ و ۱۰۵۱ قانون مدنی ، اگر کسی با زنی که در عده طلاق یا عده وفات است ، با علم به عده و حرمت نکاح ، ازدواج کند عقد باطل و این زن مطلقا بر آن مرد حرام موبد می شود . همین طور است اگر ازدواج بدون علم به این دو امر یا یکی از آنها واقع شده و نزدیکی هم صورت گرفته باشد . اما در صورت جهل ( به عده و حرمت نکاح یایکی از این دو ) و عدم وقوع نزدیکی عقد باطل است ولی حرمت ابدی حاصل نمی شود .

زنا با زنی که در عده رجعیه است :

برابر ماده ۱۰۵۴ قانون مدنی زنا با زنی که در عده رجعیه است نیز موجب حرمت ابدی است چه زنی که در عده رجعیه است در حکم زوجه و زنا با چنین زنی در جکم زنا با زن شوهر دار است و همان مجازات کیفری را دارد . لیکن زنا با زنی که در عده وفات یا در عده طلاق باین یا عده دیگری به جز عده رجعیه باشد موجب حرمت ابدی نخواهد شد ، همان طور که زنا با زن آزاد ایجاد حرمت نمی کند ، یعنی زانی می تواند با زانیه ازدواج کند .

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از شبکه اجتماعی حقوقدانان، تاریخ انتشار: - ، کدخبر: 2893: www.ius.center