شعار سال: 17 اسفند سال 1389 برای ساکنان جنوب شهر یادآور روزی خاطرهانگیز است. 7 سال از کاشت نهال در اراضی حدود 300 هکتاری پادگان قلعهمرغی در جنوب تهران توسط رهبر معظم انقلاب و تبدیل این پادگان به محیطی فرهنگی و فضای سبز میگذرد. با برچیده شدن دیوارهای این پادگان، بوستان ولایت سوم خرداد سال 1390 افتتاح و به بهرهبرداری رسید. کمکم امکانات و تجهیزاتی به بوستان افزوده شد که از این میان میتوان به مجموعه شهربانو (قسمتهای فرهنگی و ورزشی)، شهربازی مدرن، مجموعه شهر ورزش (پیستهای اتومبیلرانی، موتورسواری، موتورهای چهارچرخ، کارتینگ و ماشینهای کنترلی، باند هواپیماهای کنترلی، دستگاه بانجیجامپینگ، ترامپلینبانجی، پاراگلایدر و دیوارهای صخرهای) اشاره کرد. زمینهای چمن مصنوعی، زمینهای بازی کودکان، سایتهای تندرستی، مجموعه ورزشی شهدای خانیآبادنو، نمازخانه و سالن آمفیتئاتر و.... از دیگر امکانات بوستان ولایت است. اما این امکانات در کنار گونههای متنوع گیاهی و درختان، تنها 70 هکتار از بوستان 300هکتاری را برای شهروندان قابل استفاده کرده است. با گذشت 7 سال همچنان بخش میانی این بوستان یعنی بیش از سهچهارم آن رها شده و هنوز تصمیم قطعی برای آن گرفته نشده است.
واقعیت این است از زمانی که دورتادور بوستان ولایت درختکاری شد و زمینهای میانی آن بایر و بدون استفاده ماند تا به امروز خبرهای زیادی در خصوص سرانجام این زمینها منتشر شده است. برخیها از احداث مرکز تجارت جهانی در این اراضی خبر میدادند و گروهی دیگر تأکید داشتند تمامی این زمینها باید به فضای سبز تبدیل شود. در این میان هم 3سال پیش در تفاهمنامهای سه جانبه میان شهرداری تهران، سازمان انرژی اتمی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار شد مجهزترین بیمارستان هستهای کشور در این محدوده احداث شود، اما گویا ساخت این بیمارستان زیاد برای اهالی محلههای همجوار خوشایند نبوده و بسیاری از کارشناسان محلی معتقدند این اقدام مشکلاتی برای ترافیک و ازدحام جمعیت در این محدوده ایجاد خواهد کرد و خواستار اجرای طرحهای تفریحی، ورزشی و فرهنگی در اینجا هستند. حتی خبر رسیده که ساخت بیمارستان منتفی است اگرچه هنوز هیچ مسئولی این خبر را رسماً تأیید نکرده است.
به نظر میآید نگاهی که مدیریت شهری به این زمین وسیع دارد باید ویژه باشد زیرا انتظار میرود در برنامههای آینده این بوستان، در کنار توجه به کارکردهای ملی و فرامحلی نباید از کارکرد بومی و محلی آن غافل شد. بیشک نمیتوان در طراحی این زمینها به بافت همجوار و محلههای منطقه بیتوجه بود. به عبارتی در بوستان باید برنامهها و طرحهایی اجرایی شود که برای مردم منطقه و مناطق همجوار خدمت و نفعی به دنبال داشته باشد. پس تصمیمی که گرفته میشود، از هر نوع و جنسی باید کارکرد محلی داشته باشد. از طرف دیگر، تقریباً همه مردم ایران به نوعی با تهران بهعنوان پایتخت در ارتباط هستند پس یک کارکرد هم باید در سطح ملی و حتی فراملی برای بوستان درنظر گرفت.
بوستان ولایت یک هویت نوستالژیکی هم در دل خود جای داده است. نخستین فرودگاه کشور در این نقطه از شهر بوده است. نخستین هواپیمایی که در خاک تهران و ایران فرود آمده، در این مکان بوده است؛ آشیانههایی از ۱۰۰سال پیش در آن باقی مانده که میراث تاریخی کشور است. برج مراقبت پرواز بوستان و زورخانه قدیمی و... نمادهایی از هویت محلهاند و باید بیش از پیش به حفظ آثار این محدوده همت گماشته شود.
در همین راستا «محمد سالاری» عضو شورای شهر تهران، ری و تجریش با اشاره به درختکاری در عمده فضای بوستان ولایت به خبرنگار همشهری محله میگوید: «این بوستان مرکز وسیعی دارد که قرار است در راستای یکی از راهبردهای طرح جامع یعنی ارتقای جایگاه تهران در مقیاس ملی، منطقهای و جهانی تبدیل به بیمارستان هستهای شود. فنآوری و تکنولوژیهای این بیمارستان باعث میشود بتوانیم خدمات پزشکی و درمانی را به کشورهای منطقه و دنیا از یک محله جنوب شهر ارائه دهیم. پیشنهاد شورا این بود که قسمتی از بوستان ولایت بهعنوان باند نخستین نشست فرود هواپیما تبدیل به موزه شود. مطالعاتی در حوزههای مختلف دانش بنیان در دوره شورای چهارم انجام و تصمیمهای خوبی هم اتخاذ شد، هرچند که نیاز دارد مطالعات بیشتر و جامعتری درباره این منطقه صورت بگیرد.»
سالاری بر طرح مسکونی شدن بوستان ولایت خط بطلان میکشد و میگوید: «اگر بنا باشد که پادگانها از داخل شهر بروند و در زمین آنها بارگذاری مسکونی که نتیجهاش جمعیتپذیری و کاهش سرانه فضای سبز است، اتفاق بیفتد، وجود آنها در داخل شهر برای شهر و شهروندان مفیدتر خواهد بود. اینکه بعضیها معتقدند فضایی کاملاً سبز یا باز باشد نیز درست نیست، چون منطقه تبدیل به فضای بیدفاع شهری میشود. ما باید بارگذاریهای حداقلی در آنجا انجام دهیم تا مردم هم در محیط حضور داشته باشند. هر پارکی باید قسمتهای تفرجگاهی هم داشته باشد، مثل سینمای سه بعدی، نمایشگاه فصلی، اما نباید تبدیل به سکونتگاه شود که بار جمعیتی اضافه کند. خط قرمز شورا ایجاد سکونتگاه است که باعث کاهش کیفیت محیط میشود.»
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورایشهر تهران، ری و تجریش تأکید میکند: «بوستان ولایت واگذار نشده است و غیر از بیمارستان هستهای که تفاهمنامهای برای ساخت آن با وزارت بهداشت و سازمان انرژی اتمی نوشته شده و البته در جریان اجرای آن نیستم، به جای دیگری هم واگذار نشده و قابل فروش و انتقال به غیرنیست.»
ناگفته نماند بوستان ولایت از 3جهت به محلههای مناطق 16، 17 و 19 دسترسی دارد اما از نظر جغرافیایی در محدوده منطقه 19است و در حال حاضر نگهداشت از 70 هکتار فضای سبز بوستان به عهده شهرداری همین منطقه است اما در بحث ایجاد و توسعه و اجرای طرحهای موضوعی در اراضی باقی مانده، معاونت شهرسازی شهرداری تهران است که باید تصمیمگیری کند. «مهرداد زنگنهفر» معاون فضای سبز و محیطزیست شهردار منطقه 19 در این خصوص میگوید: «ما فقط مسئولیت نگهداشت بوستان را به عهده داریم و درباره آینده بوستان نمیتوانیم اظهارنظر کنیم. به عقیده من مرجع مهم تصمیمگیری، معاونت شهرسازی شهرداری تهران است که بیشک با یک دیدگاه جامع که شامل همه دیدگاههای کارشناسان خواهد بود، به این موضوع میپردازد. بهتر است منتظر باشیم تا کارشناسان و مدیران بالادست با توجه به کمبودهای شهر تهران و موقعیت محلی و جغرافیایی این بوستان تصمیماتی بگیرند.»
ضرورت گسترش فضای سبز در مناطق جنوبی تهران
رهبر معظم انقلاب، 17اسفند سال1389 در زمان غرس نهال در اراضی پادگان قلعهمرغی و آغاز ساخت بوستان ولایت در منطقه19، در جمع مسئولان بخشهای مختلف منابع طبیعی، محیطزیست، شهرداری تهران و اعضای شورای اسلامی شهر تهران، در سخنانی ضمن اظهار خرسندی از توجه بیش از پیش مسئولان به مسائل مربوط به سالمسازی محیطزیست و گسترش فضای سبز تأکید کردند: «حفاظت از محیطزیست، جنگلها و منابع طبیعی و فراهم کردن فضایی سالم و با طراوت برای زندگی، از اساسیترین وظایف است که مسئولان باید آن را در اولویتکاری خود قرار دهند.» حضرت آیتالله خامنهای، لازمه زندگی شیرین را وجود محیطزیستی سالم در کنار پیشرفتهای علمی، صنعتی، اقتصادی و شهرسازی دانستند و خاطرنشان کردند: «منابع طبیعی، از ثروتهای ملی است که مربوط به ملتها و نسلهای مختلف در طول تاریخ است، بنابراین باید درخصوص حفظ منابع طبیعی و جنگلها اهتمام جدیتری شود.» ایشان اقدامات خدماتی و رفاهی انجام شده در تهران، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را غیرقابل مقایسه با قبل از انقلاب خواندند و تأکید کردند: «با همه اقدامات انجام گرفته، همچنان تهران از کمبود فضاهای تنفسی رنج میبرد و باید طرحهای گسترش فضای سبز بهویژه در مناطق جنوبی تهران در دستور کار مسئولان شهری باشد.»
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 16اسفند 96، کدمطلب:8805، www.newspaper.hamshahri.org