شعارسال:اول فرودین ماه در حالی به عنوان روز جهانی جنگل در تقویم محیط زیستی کشور نام‌گذاری شده است که این نامگذاری، هنوز هم نتوانسته کمکی برای حفظ جنگل‌های کشور باشد؛ آنگونه که رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران می‌گوید، در کمتر از 5 سال بیش از 40 میلیون درخت در جنگل‌های شمال ایران نابود شد و هیچ یک از مسئولان هم در این زمینه پاسخگو نیست.

 مجمع عمومی‌ سازمان ملل متحد۲۱ مارس (اول فروردین ماه) نخستین روز سال را در تقویم محیط زیست به عنوان «روز جهانی جنگل» نام گذاری کرده است تا بر اهمیت و نقش اثرگذار جنگل‌ها در شادابی حیات انسان‌‌ها و گیاهان به تصویر بکشد.

نامگذاری این روز جهانی از سال 2013 به منظور ساماندهی فعالیت‌های آگاهی بخشی مربوط به صیانت و توسعه پایدار جنگل‌ها و درختان صورت گرفت تا دستگاه‌های اجرایی با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد در راستای حفاظت از جنگل‌ها و توسعه پایدار این منابع طبیعی بکوشند.

البته علی رغم گذشت 4 سال از نام گذاری این روز، هنوز حتی اندکی از اهداف این روز محقق نشده بلکه سالانه شاهد نابودی بسیاری از جنگل‌های کشور بودیم به طوری که به گفته هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگلبانی ایران از سال ۱۳۳۴ تاکنون سالانه با کاهش حدود سه هزار هکتار از جنگل‌های شمالی ایران روبه‌رو بودیم که 42 درصد از این منابع حیاتی کشور را تشکیل می‌دهد.

هادی کیادلیری، عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا یکی از دلایل کاهش جنگل‌های شمال کشور را بروز آفات‌ و بیماری‌ دانست و گفت: از سال ۱۳۷۵ تا کنون جنگل‌های شمالی کشور شاهد بروز 70 گونه طغیان بودند به طوری که در این مدت حدود 350 هکتار از جنگل‌ها بر اثرآفت زدگی از بین رفته است.

این استاد دانشکده محیط زیست به نابودی 40 میلیون درخت در سال‌های اخیر اشاره و بیان کرد: در جنگل‌های شمالی کشور و زاگرس شاهد مرگ و میر دسته جمعی درختان بودیم، وقتی شدت و سرعت تغییر اکوسیستم‌ها افزیش پیدا می‌کند با بحرانی در محیط زیست مواجه می‌شویم به عنوان مثال امروزه حریق جنگل‌ها سه برابر شده است در حالی که در گذشته شاهد چنین وضعیتی نبودیم.

وی با تاکید براینکه مرگ دسته جمعی گونه‌های کلیدی در جنگل‌های شمال را باید به عنوان هشدار تلقی کرد،‌افزود: متاسفانه بهره‌برداری بی‌رویه از جنگل‌های شمالی کشور تعادل اکوسیستم جنگلی را به مخاطره انداخته و شرایط برای افزایش مشکلات و خشک شدن درختان بیش از پیش فراهم شده است.به عنوان مثال شاهد مرگ ومیر دسته جمعی بلوط‌های بلند مازو و ممرزها در زاگرس هستیم.

کیادلیری با بیان اینکه تخریب جنگل‌ها در طول یک دهه اخیر تنها منحصر به ایران نیست، افزود: متاسفانه همه دنیا به این مشکل مبتلا هستند، برخی کشورها مثل ایران به دلیل شرایط جغرافیایی، قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک و از سوی دیگر به دلیل عدم توسعه یافتگی مناطق جنگلی شمال زاگرس و همچنین توسعه یافتگی‌های بی‌قاعده، کارخانه‌ها و بزرگراه‌هایی که بدون کارشناسی ایجاد شده و معادنی که در مناطق احداث شده مشکل حفظ جنگل‌های ایران را حاد کرده و در دهه اخیر این چالش‌ها و مشکلات بسیار افزایش پیدا کرده است.

وی یادآور شد: تغییرات اکوسیستم در دهه اخیر در کشور سرعت یافته است برهمین اساس اکوسیستم‌ ایران توانایی احیای مجدد خود را ندارد، همچنین تغییر اقلیم و سدسازی‌ها نیز می‌تواند باعث فشار بر اکوسیستم موجود شود و در این شرایط در 6 سال اخیر در زاگرس بیش از یک میلیون از جنگل‌ها در حال خشک شدن است.

این استاد دانشکده محیط زیست آمار پوشش جنگلی ایران را 7درصد از مساحت کل کشور اعلام کرد و گفت: ایران جز‌و کشورهای پوشش کم است به طوری که کشورهایی که کمتر از 25 درصد پوشش گیاهی و جنگلی داشته باشند به عنوان کشورهای ضعیف خوانده می‌شوند، باید بتوانیم آمار پوشش جنگلی خود را افزایش داده و از این وضعیت ارتقاء پیدا کنیم اما با روندی که ما در پیش گرفته‌ایم هرگز نمی توانیم از این بحران خارج شویم.

موانع بهبود وضعیت جنگل‌ها در کشور

وی علت ناتوانی ایران برای افزایش جنگل‌ها را بررسی کرد و گفت: شرایط اقلیمی‌ کشور و همچنین مسائل اقتصادی و مشکلاتی که گریبانگیر کشور شده مانع از بهبود وضعیت جنگل‌ها می شود زیرا متاسفانه در کشور ما مسایل دیگری غیر از جنگل‌ها در اولویت رسیدگی قرار دارد و باید توجه داشته باشیم که علاوه بر این موضوع افزایش جنگل‌های کشور نیاز به برنامه‌ای بلند مدت دارد در حالی که مدیران جنگلبانی ایران هر دو سال یک بار تغییر می‌کنند و تا مدیر جدید بتواند نسبت به وضعیت موجود آگاهی یابد باید کرسی مدیریت را به فرد دیگری واگذار کند.

کیادلیری ادامه داد: نگداری و احیا طبیعت و جنگل‌ها نیاز به مدیران آگاه و متخصص در این زمینه دارد در حالی که مدیریت کشور در این زمینه ضعیف است و از سوی دیگر با کمبود اعتبارات و امکانات نیز مواج هستیم به طوری که علی رغم پیشرفت‌های چمشگیر دنیا در زمینه اطفا حریق ما هنوز هم برای اطفاء حریق جنگل از ابزارهای ‌ساده‌ای مانند آتش کوب استفاده می‌کنیم.

نهال‌کاری‌های بی‌ثمر فایده ندارد

رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران یادآور شد: همچنین در زمینه نهال کاری هایی که هرساله به مناسبت هفته درختکاری صورت می‌گیرد هیچ‌گونه نظارت و مدیریت و نگهداری صورت نمی‌گیرد در حالی که باید نوع نهال و مراقبت از آن همواره مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه نهال‌هایی که کاشته می‌شود یا در مناطق نامناسب کاشته می‌شود و پس از کاشت نیز به دلیل کمبود امکانات و اعتبار مالی رها می‌شود، بنابراین مدیریت جنگل‌ها و منابع طبیعی به چالشی بزرگ تبدیل می‌شود.

کیادلیری افزود: برای حفظ،‌نگهداری و توسعه جنگل‌های شمال کشور با کمبود اعتبارات مواجه هستیم به طوری که بودجه طرح تنفس جنگل‌های شمالی از یک باشگاه ورزشی هم کمتر است و حاضر نیستند به اندازه حقوق یک بازیکن فوتبال برای جنگل‌های کشور هزینه کنند در حالی که موضوع اعتبارات و بودجه به عنوان یکی از ابزارهای مدیریتی محسوب می‌شود.

به گزارش آنا، این آمار و اطلاعات تنها بخشی از وضعیت ناگوار و اسفناک جنگل‌های کشور است که باید از سوی دستگاه‌‌های نظارتی و مردم مورد توجه قرار گیرد؛ کاهش تخریب جنگل‌ها نیازمند مشارکت عمومی و عزم ملی است، اگرچه اخطارهای قوه قضاییه و اعمال جریمه‌های نقدی و ممنوعیت تغییر کاربری اراضی زراعی و جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور در این زمینه بی تاثیر نیست اما حفظ و نگهداری از محیط زیست نیز که براساس قانون به عنوان وظیفه عمومی اعلام شده است باید از سوی همه مردم و سازمان‌های مردم نهاد مورد توجه قرار گیرد.

باید توجه کرد که تعدد دستگاه‌های متولی در امر توسعه و حفاظت جنگل‌ها نیز یکی دیگر از دلایل بروز مشکلات در این زمینه است زیرا هم اکنون سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت رسیدگی به امور جنگل‌ها را برعهده دارند که نبود یک متولی مشخص در امر حفاظت و توسعه جنگل‌ها باعث بروز بسیاری از مشکلات شده و هنگام بروز مشکل هر یک از دستگاه‌ها از وظیفه خود شانه خالی می‌کنند که ضعف و خلاء مدیریت منسجم و هماهنگ اثرات مخرب و زیانباری برای طبیعت به همراه دارد.

شعارسال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از خبرگزاری آنا ، تاریخ انتشار1فروردین 97، کدخبر: 366719 ، www.ana.ir