شعار سال: در حالی که برداشت بی‌رویه از منابع آبی شهرستان جم باعث تشدید خشک‌سالی و کاهش شدید منابع آبی شده است، شاهد مشکلاتی در زمینه تأمین آب شرب و آب کشاورزی هستیم. شهرستان جم که از یک دهه‌ قبل با کاهش بارندگی‌ها، افزایش برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی و در نتیجه خشک‌سالی مواجه بوده، اکنون در آستانه 11‌سالگی خشک‌سالی، به یک قدمی بحران آب رسیده است. با برداشت بی‌رویه آب سنگ‌شکن‌ها و پالایشگاه فجر جم از یک طرف و از طرف دیگر خشک‌سالی‌های اخیر، شهرستان جم با کمبود شدید آب مواجه شده است. با وجود اذعان و تأکید تمام مسئولان و گروه‌های مختلف مردم درباره مشکل کمبود آب در شهرستان جم، اجرای راهکارهای مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف خصوصاً کشاورزی، با حرکتی کند تداوم یافته است. اکنون و در حالی که نخستین ماه از سال ۹۷ را پشت سر می‌گذاریم، شاهد تداوم کشت محصولات آب‌بر در بخش‌های مختلف شهرستان جم و برداشت بی‌وریه آب توسط پالایشگاه فجر جم هستیم. کمبود آب معضل بسیار جدی شهرستان جم است و تأخیر در اجرای طرح آبخیزداری شهرستان جم نگرانی‌ها را زیاد کرده است که نکند خدای نکرده تابستان پیش رو با معضل کمبود شدید آب حتی برای مصارف خانگی مواجه شویم. تابستان پیش رو، تابستان سختی در انتظار شهرستان مهاجرپذیر جم خواهیم بود؛ شهرستانی که جمعیت آن به سرعت در حال افزایش است. شهرستان جم که در گذشته یکی از سرسبزترین نقاط استان بوشهر و پرآب‌ترین مناطق استان بوده، در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی در زمینه تأمین آب مواجه شده است که عوامل متعددی دست در دست همدیگر داده‌اند تا وضعیت آب جم از شرایط بحرانی فراتر رود. طبق بررسی کارشناسان مربوطه روند برداشت آب در دشت‌های جم و ریز فاجعه‌بار است؛ دشت ریز به علت این‌که منبع تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی محسوب می‌شود، به همراه دشت آبدان به عنوان دشت‌های پایلوت کشوری در طرح احیاء و تعادل‌بخشی قرار گرفته ‌است. دشت جم و دشت ریز سالیان گذشته به عنوان دشت‌های پر آب استان بوشهر با منابع آب شیرین محسوب می‌شد و در باور کسی نمی‌گنجید که روزگاری دچار کم آبی و خشک‌سالی شود. به هر حال وضعیت امسال آب در جم به عقیده کارشناسان به هیچ عنوان مناسب نیست و باید همگی مردم در مدیریت مصرف آب به صورت جدی اقدام کنند.

شدت خشک‌سالی بیش از سرعت اقدامات است

مدیرعامل آب منطقه‌ای استان بوشهر از عوامل موثر در خشک‌سالی، تأخیر در بارندگی‌ها و برداشت بی‌‌رویه آب از دشت‌های جم دانست و خاطرنشان کرد: در برخی دشت‌ها مثل بوشکان، طلحه، فاریاب، دهرود و جم عمق چاه‌ها به سنگ کف خورده و آبدهی رودخانه‌ها به حداقل ممکن رسیده یا خشکیده است. شاپور رجایی اضافه کرد: دشت‌های استان بوشهر، دشت‌های زنده‌ای هستند و در صورت کنترل اضافه برداشت، اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری و تغذیه مصنوعی قابلیت احیاء دارند. خسارت خشک‌سالی و کاهش بارندگی بیش از سرعت اقدامات ما است. وی خاطرنشان کرد: برنامه‌هایی نظیر پر کردن چاه‌های بدون مجوز با همکاری دستگاه قضایی در دست اجراست، ولی سرعت خسارت خشک‌سالی و کاهش بارندگی بیش از سرعت اقدامات ما است. وی از راه‌های کاهش تنش آبی شهرستان جم و استان بوشهر را پیگیری منابع جایگزین آب مثل ایجاد آب‌شیرین‌کن‌ها و تکمیل سدها دانست که طبق برنامه درحال اجراست که باید ۴۰ درصد نیاز آبی استان‌های ساحلی از دریا تأمین شود؛ اما در مقابل اصلاح آبیاری کشاورزی که بالای ۹۰ درصد مصرف آب استان را به خود اختصاص می‌دهد، باید با همت و جدیت بیش‌تری دنبال شود.

وضعیت آب در شهرستان جم اسفناک است

نایب‌رئیس شورای اسلامی جم وضعیت آب در شهرستان جم را اسفناک توصیف کرد و گفت: با توجه به مصرف زیاد آب در تابستان پیشرو با مشکل جدی بی‌آبی مواجه هستیم. وی در ادامه تأکید کرد: حل بحران آب جم در اولویت برنامه‌ امسال مسئولان استان بوشهر قرار گیرد. نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر جم بیان داشت: متأسفانه وضعیت آب شهرستان جم مورد غفلت شدید و ضعف مدیریت در سالیان گذشته قرار گرفته و اگر قرار است این بحران حل شود، نیازمند عزم جدی و قرار گرفتن در اولویت اول نگاه استانی است. علی پریشان خاطرنشان کرد: وضعیت آب جم از تعارف گذشته و نیاز است راهکارهای حل مشکل با جدیت و همدلی پیگیری و اجرایی شود. وی کشت بی‌رویه گوجه، خیار و هندوانه در فضای باز در سال‌های قبل را یکی از عوامل تشدید‌کننده و تهدید‌کننده منابع آبی جم برشمرد و بیان داشت: آنچه مشخص است این‌که شهرستان جم همواره به داشتن باغ‌های مرکبات و خرما معروف بوده است و قطعاً کشت‌ برخی محصولات در فضای باز هیچ توجیهی ندارد. عضو شورای اسلامی شهر جم با تأکید بر لزوم تسریع در بهره‌برداری خط انتقال آب شیرین از دریا به جم، گفت: با توجه به تنگناهای موجود شهرستان در حوزه آب، امید است این خط انتقال که نقش حیاتی در رفع مشکلات مردم دارد، با نگاه ویژه وزارت نفت هرچه سریع‌تر تکمیل شود. پریشان تصریح کرد: برداشت‌های بی‌رویه آب باعث شده تا منابع زیرزمینی آب شهرستان جم هر ساله با افت زیادی روبه‌رو شود و این موضوع چراغ سفره‌های زیرزمینی جم را قرمز کرده است. وی ابراز امیدواری کرد: انتقال آب از دریا به جم، اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در کنار احداث سد «باغان» می‌تواند نسخه شفابخشی برای آب در شهرستان جم باشد که باید به صورت جدی پیگیری و اجرا شود. پریشان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تأکید بر این‌که وضعیت خشکسالی در شهرستان جم بسیار نگران‌کننده است، اظهار داشت: خشک‌سالی مشکلات زیادی را در حوزه آب شرب در جم ایجاد کرده و مردم برای تأمین آب شرب نیز با مشکل روبه‌رو هستند. وی با اشاره به کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی جم گفت: میزان زیادی از آب شرب مردم جم از چاه‌ها تأمین می‌شود؛ اما در حال حاضر به دلیل برداشت‌های زیاد سطح آب سفره‌ها کاهش زیادی داشته و حتی برخی از این چاه‌ها نیازمند کف‌شکنی است.

لزوم جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز

عضو شورای اسلامی شهر جم با بیان این‌که برداشت بی‌رویه آب توسط شرکت پالایش گاز فجر جم و سنگ‌شکن‌ها که از عوامل تأثیرگذار در کمبود آب در شهرستان جم محسوب می‌شود، تأکید کرد: متأسفانه به دلیل برداشت‌های غیرمجاز هر روز یک چاه آب شرب در سطح جم از مدار مصرف خارج می‌شود که این موضوع نگران‌کننده و ضروری است برنامه‌ریزی‌های مناسبی در این حوزه صورت گیرد. این مسئول با بیان این‌که شبکه آب‌رسانی شهر جم فرسوده است، تأکید کرد: آب در مناطقی از شهر جم با کمبود یا جیره‌بندی شدید مواجه است. وی افزود: در مناطقی از شهر جم با تانکر آب‌رسانی می‌شود و این زیبنده شهر جم نیست. علی پریشان به آب‌رسانی مکرر تعداد ۵۰ تانکر از سیراف به شهرک‌های مسکونی جم اشاره کرد و گفت: آب‌رسانی از طریق تانکر هزینه زیادی ایجاد کرده است. وی افزود: این تانکرهای آب علاوه بر هزینه زیاد، یکی از عوامل تصادف و نابودی آسفالت در مسیر جم– سیراف محسوب می‌شوند.

شرایط سخت تأمین آب پایدار در جم

فرماندار جم نیز در ارتباط با وضعیت آبی شهرستان جم بیان داشت: شهرستان جم با شرایط سختی در تأمین آب پایدار شهرها و روستاها مواجه است و کم بارشی سال گذشته نیز این شرایط را سخت‌تر کرده. محمد حسینی تأکید کرد: قطعاً با توجه به وضعیت سفره‌های آبی شهرستان، باید تدابیر ویژه‌ای برای فصل تابستان اتخاذ شود تا بتوان با کمترین مشکلات آب شهرستان را تأمین کرد. این مسئول با اشاره به اجرای پروژه بزرگ آب‌رسانی جم، تصریح کرد: سفره‌های زیرزمینی جم دیگر جوابگوی نیاز آبی شهرستان نیست و به همین دلیل شیرین‌سازی و انتقال آب از دریا به جم در دستور کار وزارتخانه‌های نفت و نیرو قرار گرفت. حسینی با بیان این‌که پروژه آب‌رسانی جم در دولت یازدهم احیاء شد، اظهار داشت: این پروژه به دلیل عدم تأمین مالی متوقف شده بود که در سفر استانی رئیس‌جمهور روحانی به بوشهر، مجدداً در مصوبات سفر قرار گرفت و وزارت نفت در حال تأمین اعتبار پروژه است. نماینده عالی دولت در شهرستان جم از پیشرفت ۹۰ درصدی ابنیه فنی و ۸۰ درصدی تأمین تجهیزات خط انتقال و سایت‌های شش‌گانه خبر داد و گفت: برای تکمیل خط انتقال لازم است تأمین تجهیزات باقی مانده سرعت گیرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار 27 فروردین 97، کدمطلب: 43018 ، www.sabzineh.org