شعار سال: خراسان شمالی سرزمینی که دورتادور آن را طبیعت فراگرفته و انواع جاذبههای طبیعی همچون مناطق کویری، کوههای جنگلی، دشت، آبشار، مناطق سرسبز و در مجموع هر آنچه از ذهن عبور کند را در دل خود جای داده است.
همچنین شهرستانهای هشتگانه خراسان شمالی هر کدام علاوه بر داشتن جلوههایی از هنر نقاش طبیعت، آب و هوایی متفاوت دارند.
گردشگرانی که قصد تماشای طبیعتی بکر و نو را داشته باشند، میتوانند با سفر به خراسان شمالی آنچه را که میخواهند تجربه کنند.
موزه باستانشناسی و مردمشناسی عمارت مفخم
عمارت مفخم بزرگترین و شاخصترین اثر تاریخی قاجاری در خراسان شمالی است که همزمان با آیینهخانه در اوایل قرن چهاردهم هجری به دستور سردار مفخم بهعنوان محل سکونت وی و خانوادهاش ساخته شد. این بنای مجلل در دو طبقه ساختهشده و دارای دو تالار بزرگ و ۳۴ اتاق است.
نمای اصلی ساختمان در سمت جنوب بنای عمارت مفخم پس از مرمت و احیا به موزه بزرگ باستانشناسی و مردمشناسی استان تبدیل شده است.
کوشک باغ علیآباد
کوشک تاریخی باغ علیآباد واقع در روستای علیآباد در نزدیکی شمال غربی شهر بجنورد، بنایی است زیبا در دو طبقه با پلان مستطیل که در دوره قاجاریه و در مرکز باغ بزرگ ساخته شده است.
این کوشک چهار ورودی در جهات اصلی دارد و طرح کلی آن در طبقه همکف شامل یک حوضخانه با سقف گنبدی در مرکز و در اتاق شرقی و غربی است. سقف حوضخانه دارای تزئینات رسمی بندی زیبایی است که برای رسیدن به طبقه دو و پشتبام، پلکانهایی تعبیه شده است.
قلعه گبری توی
قلعه گبری یا محوطه باستانی روستای «توی» واقع در حدود ۳۰۰ متری روستای توی دهستان دامنکوه و در بخش مرکزی، یادمانی از قلعهای کهن با پلان چهارگوش به طول و عرض تقریبی ۶۰ در ۶۰ متر با برجهای مدور در زوایای آن است.
متأسفانه برج و باروی قلعه عمدتاً تخریبشده و امروز به محوطه باستانی بدل شده است. با توجه به شواهد و مواد فرهنگی قابلمشاهده در سطح محوطه، قدمت آن اواخر دوره اشکانی و اوایل عصر ساسانی ارزیابیشده که تا قرون پنج و شش هجری قمری مورداستفاده قرار میگرفته است.
رباط راونیز
«رباط راونیز» در یک کیلومتری شمال شهر صفیآباد و حدود ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر اسفراین قرار گرفته است. این کاروانسرای تاریخی دارای پلان چهارگوش به طول و عرض تقریبی ۶۰ در ۵۰ متر و مجموعاً به مساحت حدود ۳۰۰۰ مترمربع است.
از رباط راونیز که دارای دو دروازه جنوبی و شرقی بوده امروزه تنها یک لنگه از دروازه جنوبی به ارتفاع هفت متر باقی مانده استاز رباط راونیز که دارای دو دروازه جنوبی و شرقی بوده امروزه تنها یک لنگه از دروازه جنوبی به ارتفاع هفت متر باقی مانده است.
اما در همین مختصر میتوان تزئینات بسیار زیبای نمای آن را دید و به ارزش و اهمیت زیباییهای معماری کل رباط پی برد.
وجود قطعات سفالینه آبی و سفید دوره تیموری در عرصه و محوطه رباط، تعلق بنا به حدود قرن نه هجری را نشان میدهد.
آسیاب تاریخی جاجرم
آسیاب تاریخی جاجرم از آثار دوره قاجاری است که در کنار جاده ارتباطی جاجرم به گرمه و در فاصله سه کیلومتری جنوب قلعه جلالالدین در کنار نهری که از پای قلعه جلالالدین سرچشمه میگیرد، قرار دارد.
ورودی آسیاب در ضلع غربی و پسازآن اتاقی مستطیل شکل قرار دارد. در دو طرف این اتاق گنبددار و قیراندود، دو سکو قرار دارد که محل تحویل گندم و آرد بوده و در انتهای این اتاق در ضلع شرقی، دری قرار دارد که به اتاق طولی نسبتاً بزرگی راه پیدا میکنند که کاملاً فرو رفته است.
خانه شاهنشین بنیهاشم
خانه معروف به «شاهنشین بنیهاشم» روستای خراشا یکی از آثار ارزشمند دوره قاجار در شهرستان جاجرم است که در دوطبقه ساختهشده و طبقه فوقانی محل پذیرایی از مهمان رسمی و دولتی بوده است.
این بنا به لحاظ داشتن تزئینات زیبای گچبری که بهویژه در اطراف شومینهها تمرکزیافته و نیز کتیبههای ثلث شامل آیات قرآنی، ادعیه، نام پنجتن، تاریخ ساخت بنا به نام استاد گچ کار و کاتب (به ترتیب علی تهرانی و علی موسوی به سال ۱۳۱۰ هجری) زیبا و کمنظیر است.
رباط دینار زاری
در غربیترین نقطه استان خراسان شمالی و در مجاورت ایستگاه بینراهی معروف به «دشت» بقایا و آثار کاروانسرایی کهن که در متون تاریخی بهعنوان «رباط دینار زاری» از آن یادشده، قرار دارد.
این کاروانسرای کوهستانی سرپوشیده، آخرین منطقه تاریخی در خراسان شمالی از سلسله کاروانسراهای جاده ابریشم در محور کهن راه نیشابور- سیرجان بوده است.
رباط عشق
رباط یا کاروانسرای عشق یکی از چندین رباط تاریخی شهرستان گرمه است که در دوره تیموری بر سر شاهراه ارتباطی گرگان و نیشابور در روستای به همین نام بنا شده است.
آثار و شواهد موجود نشان میدهد که در دوره تیموری در این محل کاروانسرای قدیمیتری وجود داشته که قدمت آن دستکم به قرون چهار و پنج هجری میرسید و به دستور میر علیشیر نوایی، وزیر دربار سلطان حسین بایقرا در کنار آن، رباط کنونی ساخته شده است.
این کاروانسرا دارای پلان مستطیلی، حیاط مرکزی و صحن چهار ایوانی است که از هر طرف با غرفههای متعدد و اتاقهایی برای استراحت کاروانیان و باراندازها و اسطبلهایی برای نگهداری حیوانات احاطه شده است.
مصالح اصلی بنا سنگ و ساروج و آجر است و طرح کلی آن تا حد زیادی به رباط قلی شباهت دارد.
ارس کهنسال «راز»
ارس کهنسال شهر راز امروزه به نمادی از دیرینگی تاریخ و طبیعت دوستی رازیها تبدیل شده است. این درخت کهن در خیابان شهید بهشتی جنوبی واقعشده و در سالیان گذشته بهعنوان یکی از میراثهای ارزشمند طبیعی استان در فهرست میراث ملی قرار گرفته است.
این محله در گذشته به «سرمان محله» یا محله سروها شهرت داشته و رازیها بر این باورند که این «ارس» یکی از هفت سرو کهنسال باقیمانده این محله است.
روستای ایوب
روستای ایوب واقع در ۷۷ کیلومتری شمال غرب بجنورد از توابع دهستان «گیفان» بخش گرمخان شهرستان بجنورد است. در مجاورت غربی و جنوب غربی روستای ایوب بلندیهایی است که بر فراز آن محوطهای باز معروف به «تخته ایوب» واقع است.
از جاذبههای این منطقه گردشگری میتوان به بقعه امامزاده ایوب و چشمه استخرهای آبگرم و همچنین چند آبگرم دیگر همچون حاج رحیم رضوان، آبگرم محمد کریم و غیره اشاره کرد. در کنار آن چشمانداز باغات و طبیعت زیبای روستای «ایوب»، طبیعت زیبا و بقعه امامزاده عسگری روستای «گیفان»، «دره آسیا زور» و غیره قرار دارد .
در افق دوردست شمالی کوهستان معروف «میسی سی نور» دیده میشود. روستای ایوب در ۱۵ کیلومتری جنوب مرز کشور ترکمنستان واقع است.
روستای گردشگری جهان
یکی از روستاهای زیبای بخش بام و صفیآباد شهرستان اسفراین است. این روستا در سمت شرق شهر اسفراین و غرب دهستان بام قرار گرفته و از شمال به کوههای «شاه جهان» و از شرق به روستای «زالی» و «بانی» و از جنوب به روستای «چهار مست» و از غرب به پارک «ساریگل» محدود است.
همچنین «رودخانه جهان» از شاخههای رودخانه «کال ولایت» است که از دامنههای جنوبی کوه یاتوبا و ارتفاع ۳۱۰۲متر سرچشمه میگیرد و طول این رودخانه ۲۴ کیلومتر است. این رودخانه اراضی روستای جهان و روستای چهارم مست را مشروب کرده و در جنوب باختری روستای اخیر وارد رودخانه کال ولایت میشود.
بر اساس متون تاریخی نام این روستا در دوره تیموریان «قریه جهان» بوده و توابعی نیز داشته است.
کوهستان بهار
کوهستان «بهار» که به دلیل سرسبزی به این نام شهرت یافته، یکی از زیباترین و باصفاترین ارتفاعات خراسان شمالی به شمار میرود. شهر «سنخواست» در فاصله ۲۵ کیلومتری کوه بهار قرار دارد و فاصله آن با بجنورد در زاویه جنوب غربی حدود ۹۵ کیلومتر است.
کوه بهار از ذخیرهگاههای «ارس» در استان است و به دلیل کثرت نزولات آسمانی و بارش برفهای سنگین در زمستان و بارانهای طولانی در فصول بهار و پاییز در تابستان دارای مراتع سرسبز فراوانی است و چشمههای زیادی دارد که در درهها، دامنهها و پایههای آن جاری است.
روستاهای «کرف» و «خراشا» در شرق این کوه قرار دارند و روستای قزلحصار بالا و پایین، مشما، چارچوبه، کرکی و برزنه در شمال غربی و روستاهای عمارت، قرجه ربات و ناویا در شمال آن واقع شدهاند.
منطقه محافظتشده میاندشت
میاندشت منطقهای پوشیده از دشتهای وسیع با اقلیمی خشک و نیمهخشک و تراکم گیاهی نسبتاً خوب است و وجود رودخانهای فصلی به نام «کال شور» باعث شده تا منطقه حتی در دوران خشکسالی هم چندان با مشکل کمآبی روبرو نباشد.
میاندشت دارای یکی از غنیترین و متراکمترین زیستگاههای گونههای جانوری در بین زیستگاههای استپی کشور است. کاراکال، گرگ، شغال، کفتار، آهو، قوچ و میش، تشی و خرگوش ازجمله داراییهای ارزشمند میاندشت است.
منطقه نمونه گردشگری میاندشت یکی از زیستگاههای منحصربهفرد یوزپلنگ ایرانی، واقع در شرق شهرستان جاجرم در دل خود پناهگاه حیاتوحش میاندشت با وسعت ۸۵ هزار هکتار را جای داده است.
میاندشت یکی از قدیمیترین مناطق حفاظتشده کشور به شمار میرود که از سال ۵۲ تحت حفاظت قرار گرفت و با دارا بودن جمعیت قابلتوجهی از آهو و در کنار آن شماری یوزپلنگ یکی از بهترین زیستگاههای جانوری در کشور به شمار میآید.
منطقه نمونه گردشگری «قُرخود»
منطقه نمونه بخشی از گسترده وسیع منطقه «قُرخود» است و مشتمل بر جنگلها، ارتفاعات و پوشش گیاهی منتهی به پارک ملی گلستان است.
مساحت آن بالغبر ۵۸۰۷ هکتار است و از نظر دسترسی منطقه نمونه قُرخود، مسیر قاضی- زرد- کاستان به طول تقریبی ۴۱ کیلومتر تنها راه دسترسی ماشینرو است.
روستای کاستان نیز تنها روستای منطقه نمونه است. این روستا قدمت تقریبی۲۲۰ ساله دارد که پیدایش آن مربوط به دوران صفویه است.
از مهمترین جاذبههای طبیعت منطقه میتوان به قله قور با ارتفاع ۲۷۹۴ متر و پوشش جنگلی متراکم و انبوه، دره زوی جنان، چشمه زوی جنان، آبشار کزوی جنان، غارهای طبیعی به نام دو دهنه و منطقه حفاظتشده قورخود اشاره کرد.
این منطقه با تنوع وحوش، زیستگاه خرس قهوهای کمنظیری است.
جاذبههای تاریخی و طبیعی گردشگری خراسان شمالی به دلیل کمبودها و گاه ضعف در اطلاعرسانی و زیرساختها، آنچنانکه باید شناختهشده نیست و به همین دلیل گاه این ضعف تبدیل به فرصتی شده است که گردشگران را به وجد میآورد.
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار 13 اردیبهشت 97 ، کد مطلب: 4286103، www.mehrnews.com
س.د۷۶
ا.ف75
ر
م.ص76