شعار سال: هشت دشت از 11 دشت استان خراسان شمالی از مناطق ممنوعه بهره برداری آب هستند و هم اینک بخش وسیعی از شهرها و مناطق استان خراسان شمالی با معضل کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند. کم‌ابی و عدم استفاده صحیح از منابع آب در استان خراسان شمالی٬ نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و فنی و تدوین سند‌های علمی است که هنوز در دست‌اندازهای اداری و تحقیقاتی مانده است.

وضعیت منابع آبی استان خراسان شمالی

وضعیت منابع آبی در خراسان شمالی شاید کمی بحرانی تر از بسیاری از استان های کشور است، برداشت‌های بی رویه و غیرمجاز از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی در این استان، منابع آب را با مشکلات جدی مواجه کرده و موجب شده وزارت نیرو، توسعه بهره ‌برداری از منابع آب زیرزمینی در هشت دشت از 11 دشت استان را ممنوع اعلام کند.

وضعیت کنونی خالی بودن بخش عمده ای از سدها، کاهش بارندگی ها و عوامل مختلف ضرورت توجه ویژه به بحران آب را در استان روشن می کند. یکی از راه حل‌های مدیریت آب در استان تدوین سند آب است. 80 درصد منابع تجدید شونده آب در استان در حال مصرف است و مردم استان به ویژه روستاییان با مشکلات فراوانی به منظور تامین آب شرب، کشاورزی و دام‌‌های شان مواجه هستند.

تنش آبی در برخی از شهرستان‌ها به شدت احساس می‌شود به نحوی که در ماه‌های پایانی سال گذشته فرماندار شهرستان شیروان از کاهش 40 درصدی بارش در شهر شیروان خبر داد و در نشستی این مقام مسئول اعلام کرد که سد بارزو 28 درصد آب ذخیره دارد که بنابر احتیاج سازه سد به این میزان آب ذخیره، نمی‌توان خروجی داشت و این یعنی زنگ خطر برای شیروان!

ممنوعیت مصرف مشکلی را حل نمی‌کند

چندی پیش استاندار خراسان شمالی در شورایی که به منظور صیانت از منابع آبی استان تشکیل شده بود٬ اظهار داشت: فرهنگ استفاده درست و بهینه از منابع آب استان در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب باید نهادینه شود چرا که با تکیه بر دستورعمل‌ها و مصوبات نمی‌توانیم به تنهایی این موضوع را مدیریت کنیم.

وی افزود: از فضاهای فرهنگی موجود برای ترویج فرهنگ کاهش مصرف آب و همراهی مردم برای برخورد با تخلفات این حوزه بهره‌مند شویم چرا که منابع آبی گذشته تجدید نخواهند شد و باید با وضعیت منابع آبی موجود برای آینده برنامه ریزی کنیم.

صالحی ادامه داد: برای پیگیری سیاست های استان مانند ایجاد تونل سبز در مبادی ورودی شهرها و گسترش فضاهای سبز باید گیاهانی کشت شود که نیاز آن ها به آب کم باشد و شهرداران به این موضوع توجه داشته باشند و تاکید می‌کنم اقدامات ما در چارچوب سیاست گذاری های نظام جمهوری اسلامی و بر اساس قوانین، دستور عمل‌ها و بخشنامه های دولت است.

استاندار خراسان شمالی با تاکید دوباره بر بهره مندی از دانش روز دنیا، تصریح کرد: اعتبارات استان باید به گونه‌ای هدایت شود تا ماشین آلات و فناوری‌های به کار رفته در بخش کشاورزی و صنعت٬ به روزرسانی و از هدرفت منابع آبی در این بخش ها جلوگیری شود؛ هم چنین سازمان های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت استان گزارشی مبنی بر این که چه نوع صنایع و کشت‌هایی باید در استان حمایت شود، ارائه دهند.

وی مطرح کرد: پیگیری برنامه کشت جایگزین باید به گونه‌ای باشد که با اطلاع رسانی و آگاهی بخشی، همراهی مردم را به دنبال داشته باشد و راهکارهای جبران خسارات این کشت جایگزین برای کشاورزان نیز احصاء شود٬ چرا که ممنوعیت صرف، مشکلی را حل نمی‌کند و ما باید در کنار ممنوعیت، مشارکت مردم را هم داشته باشیم و با فرهنگ سازی، سیاست مصونیت از منابع آبی تعقیب شود.

کم‌آبی فراتر از بحران است

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان شمالی نیز در این زمینه معتقد است: با توجه به اهمیت موضوع آب، برنامه سازگاری با کم آبی با جدیت در سطح ملی پیگیری می شود چرا که کم آبی فراتر از بحران بوده و مقابله با آن نیازمند برنامه ریزی مستمر و مداوم است.

محمدحسین علی نیا افزود: با توجه به نگاه ویژه استاندار به موضوع آب، برنامه سازگاری با کم آبی قبل از دستورعمل کشوری در خراسان شمالی اعلام و پیگیری شد و بنا داریم تا دستورعمل و بخشنامه‌های کارگروه ملی متناسب با ظرفیت‌ها و وضعیت کنونی استان بومی‌سازی شود.

وی افزود: برای گسترش فرهنگ مصرف بهینه از منابع آبی، حضور رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما باید پررنگ باشد و هم چنین از روحانیون و ائمه جماعت می‌خواهیم برای ترویج این فرهنگ و هشدار و یادآوری موضوع کم آبی به مردم، به این قضیه ورود داشته باشند.

سند جامع منابع استان وجود ندارد

احمدی کارشناس جغرافیا نیز با بیان این که با وجود سرمایه گذاری‌های کلان انجام گرفته در سال‌های گذشته خشکسالی‌ها، برداشت‌های اضافه از ذخایر آب‌های زیرزمینی و تخریب کیفیت منابع آب از طریق آلودگی‌های صنعتی و شهری، کودها و سموم شیمیایی بر نگرانی ناشی از محدودیت کمی و کیفی منابع آب افزوده است، اظهار داشت: این در حالی است که عدم توازن بین منابع و مصارف آب در بسیاری از نقاط کشور به ویژه در هنگام خشکسالی، مشکل کم آبی را به بحران تبدیل کرده است.

وی با اشاره به اهمیت آب و نقش آن در برنامه‌های توسعه پایدار ادامه می دهد: آب نقش کلیدی در تأمین و انتقال نهاده اصلی بخش کشاورزی، صنعت و آب مورد نیاز شرب و بهداشت دارد، از این رو نقش ویژه ای در توسعه پایدار، امنیت غذایی و سلامت افراد بر عهده دارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی هم با ارائه مشکلات موجود سر راه تدوین سند آب استان می‌گوید: برنامه های تدوین سند تهیه و به وزارت خانه ارسال شده است و منتظر اجرای آن هستیم.

تشکری با بیان این که یکی از مشکلات موجود در بخش آب استان، نبود اطلاعات از میزان تحویل آب به کشاورزان است، می افزاید: باید اطلاعات دقیقی در این باره کسب شود و کشاورز بداند برای یک هکتار چقدر آب می تواند در اختیار داشته باشد.

به نظر می‌رسد لزوم تدوین سند جامع استفاده از منابع آبی استان برای بهره‌مندی دقیق از اطلاعات منابع آب و چگونگی تخصیص ان در بخش‌های مختلف یکی از نیازهای ضروری استان است که در صورت عدم پیگیری می‌تواند بحران آب استان را به یکی از مسائل حاد سال‌های آینده تبدیل کند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار 15 اردیبهشت 97 ، کد مطلب: 1717230، www.tasnimnews.com