شعار سال: مرکز آمار ایران در یک گزارش، چهار تفسیر از جمعیت ایران در سه دهه پیش‌رو ارائه کرد. بر اساس محتمل‌ترین پیش‌بینی، عنوان شده که جمعیت ایران در سال ۱۴۳۰، با افزایش ۲۰ میلیون نفری نسبت به شرایط کنونی به حدود ۱۰۱ میلیون نفر خواهد رسید. همچنین رشد سالانه جمعیت در این سناریو برای سال ۱۴۳۰، معادل ۳۲/ ۰ درصد پیش‌بینی شده است.

مرکز آمار در این گزارش که به‌عنوان خلاصه از پژوهش کلی است اعلام کرده است: با توجه به اهمیت بررسی تغییرات جمعیتی کشور از نظر تعداد و ساختار جمعیت در سطوح مختلف جغرافیایی، مرکز آمار ایران نسبت به پیش‌بینی جمعیت کشور تا سال ١٤٣٠ بر اساس آخرین نتایج سرشماری نفوس و مسکن ١٣٩٥ و نیز مطالعات و پژوهش‌های صورت‌گرفته پیرامون نتایج مذکور اقدام کرد که این گزارش پس از ارائه در بیست و یکمین جلسه کمیته آمارهای بخشی جمعیت، با حضور متخصصان، مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی نهایی شد. در این گزارش عنوان شده که برای پیش‌بینی از روش «ترکیبی پیش‌بینی جمعیت» بهره گرفته شده است. در این روش که متداول‌ترین روش پیش‌بینی جمعیت است، بر اساس عملکرد مجموع عوامل موثر در تغییر و تحولات جمعیت نظیر باروری، مرگ‌ومیر، مهاجرت و ترکیب سنی و جنسی جمعیت استفاده شده است. همچنین مرکز آمار خبر داده به‌منظور بهره‌برداری کاربران، نتایج تکمیل پیش‌بینی به‌زودی در مسیر درگاه ملی آمار قرار خواهد گرفت.

چهار سناریو برای آینده جمعیت

در این گزارش چهار سناریو برای پیش‌بینی جمعیت در نظر گرفته شده است. این چهار سناریو، «افزایش باروری نسبت به سطح فعلی (افزایش تا ۶/ ۲ فرزند»، «ثبات باروری در سطح فعلی(۱۱/ ۲ فرزند)»، «کاهش باروری با شیب ملایم (۹۵/ ۱ فرزند)» و «کاهش باروری با شیب تند (۵/ ۱ فرزند) در نظر گرفته شده است.

سناریوی نخست:‌ سناریوی نخست یک سناریوی حداکثری است و احتمال کمی وجود دارد که با شرایط پیش روی کشور و ترجیحات مدنظر سطح باروری به ۶/ ۲ فرزند افزایش یابد. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد که باروری در دهه‌های اخیر، روند نزولی را طی کرده است. اما این یک سناریوی حداکثری است که نشان می‌دهد سطح بالایی جمعیت در چه شرایط قرار داد. با این سناریو، جمعیت ایران تا سال ۱۴۰۰ به ۸۵ میلیون نفر خواهد رسید و در سال ۱۴۲۰، میزان جمعیت ۵/ ۱۰۳ میلیون خواهد بود. همچنین بر اساس این سناریو در سال ۱۴۳۰، یعنی یک سوم قرن دیگر جمعیت ایران به ۴/ ۱۱۲ میلیون خواهد رسید. البته این یک سناریوی حداکثری است و حصول این رقم بسیار بعید می‌رسد و باید رخداد قابل توجهی در ترجیحات خانوارها به‌وجود بیاید. به بیان دیگر این سناریوی، یک سناریو خوش‌بینانه برای افراد مدافع افزایش جمعیت خواهد بود. نکته قابل توجه این است که حتی در این سناریو نیز کاهش رشد جمعیت متوقف نخواهد شد. آمارها نشان می‌دهد که در این سناریو رشد جمعیت در سال ۱۴۰۰ به رقم ۲۵/ ۱ درصد خواهد رسید؛ در این حالت رشد جمعیت نیز در سال ۱۴۳۰، معادل با ۷۹/ ۰ درصد ثبت می‌شود. به بیان دیگر، حتی با یک سناریوی خوش‌بینانه نیز نمی‌توان امیدوار بود که از سطح رشد جمعیت تا ۳۳ آینده کاسته نشود.

سناریوی دوم: در سناریوی دوم، ثبات باروری در سطح فعلی یعنی ۱۱/ ۲ فرزند در نظر گرفته شده است. به بیان دیگر، اگر میزان باروری کاهش یا افزایش خاصی تجربه نکند و در این سطح ادامه یابد، میزان جمعیت در سال ۱۴۰۰ به رقم ۹/ ۸۴ میلیون نفر خواهد رسید، در این سناریو میزان جمعیت در سال ۱۴۲۰ معادل ۵/ ۹۷ میلیون نفر و در سال ۱۴۳۰ رقمی معادل با ۱۰۴ میلیون خواهد بود. به‌نظر می‌رسد که احتمال این سناریو نیز بالا نیست و نمی‌توان انتظار داشت که سطح باروری، در سطح کنونی باقی بماند؛ هر چند که احتمال وقوع این سناریو نسبت به گزینه نخست بیشتر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سناریوی دوم رقم رشد سالانه جمعیت در سال ۱۴۰۰ معادل ۲/ ۱ درصد می‌شود که با شیب قابل توجهی کاهش یافته و به رقم ۴۴/ ۰ درصد در سال ۱۴۳۰ خواهد رسید.

سناریوی سوم: این سناریو محتمل‌ترین پیش‌بینی این گزارش محسوب می‌شود. به بیان دیگر، با احتمال بالایی امکان دارد که رقم‌های پیش‌بینی با رقم‌های واقعی، در این سناریو مطابقت داشته یا حداقل بسیار نزدیک باشند. این سناریو بر اساس کاهش باروری با شیب ملایم تنظیم شده که میزان ۹۵/ ۱ فرزند در نظر گرفته شده است. بر اساس این سناریو جمعیت ایران در سال ۱۴۰۰، ۹/ ۸۴ میلیون نفر خواهد شد. این رقم تا سال ۱۴۲۰ به سطح ۵/ ۹۷ میلیون نفر خواهد رسید و سرانجام در سال ۱۴۳۰، جمعیت ایران ۱۰۱ میلیون نفر خواهد شد. به بیان دیگر طی حدود یک سوم قرن، ۲۰ میلیون به جمعیت ایران افزوده خواهد شد. در این سناریوی محتمل و بینابینی، نرخ رشد جمعیت سالانه در سال ۱۴۰۰، ۱۹/ ۱ درصد پیش‌بینی شده که این رقم تا سال ۱۴۳۰ به سطح ۳۲/ ۰ درصد کاهش خواهد یافت.

سناریوی چهارم:‌ سناریوی چهارم را می‌توان یک سناریوی بدبینانه برای افراد مدافع رشد جمعیت عنوان کرد. در این سناریو عنوان شده که میزان باروری با شیب تند کاهش یافته و به سطح ۵/ ۱ فرزند برسد. در این صورت میزان جمعیت ایران نیز در سال ۱۴۰۰ به میزان ۷/ ۸۴ میلیون نفر و در سال ۱۴۳۰ به ۹۵ میلیون نفر خواهد رسید. نکته قابل توجه منفی شدن رشد سالانه جمعیت در این سناریو است. در سناریوی چهارم پیش‌بینی شده که رشد سالانه جمعیت در سال ۱۴۰۰ به رقم ۱۶/ ۱ درصد و در سال ۱۴۳۰ به سطح منفی ۰۱/ ۰ درصد کاهش یابد. نکته نگران‌کننده این است که اگر سطح رفاه اقتصادی و درآمد سرانه ایرانیان در سال‌های آینده کاهش یابد، احتمال تغییر از سناریوی سوم به چهارم وجود خواهد داشت.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 18 اردیبهشت 97 ، کد مطلب: 3385593، www.donya-e-eqtesad.com