شعار سال: دسترسی به مراقبت های ایمن و اثربخش یکی از مهمترین اهداف بخش سلامت است. بسیاری از دولت ها به دلیل بهبود دسترسی عادلانه جمعیت کشور به مراقبت های بهداشتی و درمانی اقدام به برنامه ریزی و اصلاح نظام سلامت می نمایند. پوشش فراگیر سلامت در ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه یکی از مهمترین اهداف غایی نظام سلامت و از مهمترین اصول قانون اساسی و نیز بندهای سیاست های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری می باشد. در برنامه های توسعه ای کشور از جمله برنامه پنج ساله چهارم و پنجم نیز بر این ضرورت مهم تاکید شده است. در اصل ۲۹ قانون اساسی، خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به عنوان حق همگانی برای شهروندان در نظر گرفته شده است. افزایش هزینه ها ناشی از، پیرشدن جمعیت، بیماری های مزمن، پیشرفت های مربوط به تکنولوژی، افزایش نیازها و انتظارات مردم از نظام سلامت است. ماموریت اصلی نظام سلامت، ارتقا سطح سلامت و پاسخ گفتن به نیازهای مردم و جامعه است. فلسفه وجودی نظام سلامت، تولید سلامت از طریق ارایه خدمات به بیماران است. به همین دلیل اگر مقبولیت و اعتماد بیماران به سازمان های ارایه کننده خدمت وجود نداشته باشد، بخش سلامت هویت خود را از دست خواهد داد. در کشور ایران نیز لزوم اصلاحات در این حوزه با وعده های انتخاباتی سال ۱۳۹۲ به عنوان یک نیاز اجتماعی معرفی گردید که پس از انتخابات و در جلسه رای اعتماد به وزیر پیشنهادی بهداشت و درمان وارد مرحله جدیدی گردید. که مقدمات اجرای ان در مدت چند ماه فراهم شد و. تحت عنوان طرح تحول سلامت معرفی گردید. این طرح با سه رویکرد حفاظت مالی از بیماران، عدالت در دسترسی به خدمات سلامت ، ارتقا کیفیت خدمات با هشت هدف زیر از پانزدهم اردیبهشت ۱۳۹۳ اجرا گردید. ۱- کاهش میزان پرداختی بیماران.۲- ماندگاری پزشکان در مناطق محروم.۳- حضور پزشکان مقیم در بیمارستان های بیشتر از ۶۴ تخت خواب.۴- ارتقا کیفیت خدمات ویزیت.۵- ارتقا هتلینگ بیمارستان.۶- ترویج زایمان طبیعی.۷- راه اندازی اورژانس هوایی.۸- برنامه حفاظت از بیماران صعب العلاج ، خاص و نیازمند.

در مرحله اول طرح اقدام به کاهش هزینه های پرداختی بیماران شهری تا زیر ده درصد و بیماران روستایی به زیر شش درصد برنامه ریزی گردید.در این مرحله با ایجاد بیمه سلامت ایران به تحقق یکی از. قدیمی ترین ارزوهای مردم که پوشش بیمه همگانی بود کمک نمود. مرحله دوم که شامل برنامه مقیمی پزشکان و برنامه ماندگاری پزشکان متخصص در مناطق محروم از اذر ۹۳ اجرایی گردید. در طول مدت اجرای طرح که به صورت گسترده توسط رسانه ملی و رسانه های حامی دولت تبلیغ می گردید باعث به وجود امدن انتظارات سطح بالایی در عموم مردم به جهت رفع مشکلات و موانع در دسترسی به خدمات درمانی گردید. تمام تلاش دولتمردان و مجلس در تامین منابع مالی پایدار به این طرح معطوف گردید. علاوه بر اختصاص ده درصد از درامدهای حاصل از هدفمندی یارانه ها که در سال ۱۳۸۷ تصویب گردید میزان یک درصد از درامدهای حاصل از قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۳۹۳ و یک درصد عوارض حاصل از قانون تبلیغ کالاهای اسیب رسان درسال ۱۳۹۵نیز به این طرح اختصاص یافت. اما انچه باعث علنی و اشکار شدن انتقادات گردید اغاز مرحله سوم طرح یعنی اصلاح تعرفه ها و ثبت بیش از ۱۷۰۰ پروسیجر جدید بوده است.

منتقدان طرح تحول را از حوزه های گوناگونی مورد بررسی قرار داده اند. عدم اجرای پایلوت این طرح در چند استان و شروع عجولانه طرح، پرداخت های زیاد به پزشکان متخصص و ایجاد شکاف درامدی بیشتر در کادر پزشکی و درمانی، عدم تحقق هدف ارتقا ویزیت بر اساس زمان مشخص شده در طرح که عنوان می نمود ویزیت بیماران توسط پزشک متخصص می بایست حداقل پانزده دقیقه زمان اختصاص یابد، افزایش یکباره ۱۲۰ تا ۳۰۰ برابری تعرفه ها و نگاه ویژه به برخی گروهها ، عدم ارایه گزارش های شفاف از هزینه ها، بدهکاری بیش از ۱۶ هزار میلیارد تومانی بیمه سلامت به علت دولتی بودن و عدم توانایی تامین منابع، عدم اولویت بندی پیشگیری بر درمان ، عدم توجه به تولیدکنندگان دارویی داخلی ، عدم ظرفیت سازی جهت تامین کادر پرستاری و نیروی انسانی ماهر این طرح با توجه به استقبال گسترده مردم و سرازیر شدن به سوی بیمارستان های دولتی وافزایش پرداخت مطلق از جیب بیماران به دلیل افزایش خدمات القایی توسط پزشکان ، تحمیل زایمان طبیعی به جای ترویج زایمان طبیعی و بسیاری دیگر از انتقادات موجب شد که نمایندگان مجلس اقدام به تقاضای تحقیق و تفحص از وزارت بهداشت را نمودند که کمیسیون بهداشت و درمان با ان مخالفت نموده است. به نظر می رسد با توجه به انتقادات وسیع رو به گسترش تحلیل گران و خط مشی گذاران، نمایندگان،فعالین حوزه بهداشت و درمان،مسولین و مدیران سابق وزارت بهداشت، تولیدکنندگان و وارد کنندگان دارو و تجهیزات، عدم اختصاص منابع مالی مصوب شده به اذعان مسولین و

زارت بهداشت ، عدم تامین انتظارات و توقعات از پیش ایجاد شده برای مراجعه کنندگان و عموم مردم، عدم تحقق هدف حمایت از بیماران صعب العلاج و خاص ، بدهکاری طولانی مدت بیمه ها به مراکز درمانی و به دنبال ان عدم پرداخت به کادر درمانی، و تحمیل هزینه زیاد بر دوش کشور و عدم شفافیت در پرداخت ها ، سرازیر شدن مبالغ زیاد به جیب پزشکان متخصص در این طرح ، عدم لحاظ شدن طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع و سرانجام التهابات اخیر در دیپلماسی سیاسی به دنبال اتفاقات به وجود امده در پیمان برجام و……. به نظر می رسد که دولت دوازدهم به جهت حفظ بزرگترین دستاورد داخلی خود می بایست در اسرع وقت با تشکیل کمیته چند جانبه با نمایندگان مجلس و بیمه ها ، استفاده از کارشناسان خبره و مستقل درحوزه خط مشی گذاری بهداشت و درمان . و تامین نظرات بازیگران کلیدی این حوزه و ایجاد اصلاحات اساسی در شیوه اجرا و نظارت کارامدتربه کابوس توقف طرح پایان دهند.

سید محمد مهدی باکی هاشمی

دانشجوی دکترای سیاست گذاری عمومی

فعال سیاسی اجتماعی

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری نبض خبر، تاریخ انتشار 26 اردیبهشت 97، کد مطلب: 466270، www.nabzkhabar.ir