شعار سال: پسته ایران شهرتی عالمگیر دارد و همواره زینت مجالس و محافل در ایام مختلف سال است؛ اما امسال با از بین رفتن بخش بزرگی از این محصول در استان کرمان، حسرت پسته‌های خندان بر دل کشاورزان مانده است. مردمان سخت‌کوش حاشیه کویر در استان کرمان از خاک تفتیده و آبی نه‌چندان گوارا، طلایی سبز را بیرون می‌آورند که تجار و شرکت‌ها از خاور دور تا شمال اروپا برای خرید پسته ایران صف می‌کشند. براساس گزارش‌های رسمی هم‌اکنون سطح زیرکشت پسته در ایران بیش از 360 هزار هکتار است که استان کرمان با مجموع بیش از 270هزار هکتار باغ‌های بارور و غیربارور، حدود 70 درصد محصول کل کشور را تولید و به‌عنوان مهم‌ترین منطقه پسته‌کاری ایران و دنیا محسوب می‌شود. اما قصه پسته و کشاورزان پسته‌کار امسال قصه‌ای پر غصه است و با خشک‌سالی‌های پیاپی چند سال اخیر و تغییر شرایط اقلیمی، باغ‌های پسته از محصول خالی مانده و زحمات طاقت‌فرسای پسته‌کاران از بین رفته است. محمود احمدیان، کشاورزی پسته‌کار رفسنجانی با نیم قرن فعالیت کشاورزی گفت: چنین وضعیتی را در طول عمر 80 ساله خود ندیدم که تقریباً تمامی محصول پسته‌کاران نابود شود و هر سال یک حداقلی از باغ‌های پسته محصول برداشت می‌کردیم. وی با اشاره به وضعیت نسبتاً خوب محصول در سال گذشته افزود: سال قبل هم بخشی از محصول پسته به‌دلیل تغییرات دما دچار آفت پوکی شد؛ اما این حجم از خرابی محصول در سال جاری بی‌سابقه است. احمدیان با بیان این‌که محصول پسته تنها منبع درآمد کشاورزان پسته‌کار است تصریح کرد: از بین رفتن پسته تقریباً بر تمامی کسب و کارهای دیگر اثر منفی دارد و سایر اصناف نیز ضرر می‌کنند. وی با اشاره به سخت و طاقت فرسابودن کشت و عمل‌آوری پسته تأکید کرد: با وضع کم آبی و خشک شدن باغ‌ها، قیمت بالای سم، کود و دستمزد کارگر و خرابی محصول، اگر اوضاع همین‌طور پیش برود دیگر خبری از پسته و پسته‌کاری در منطقه نخواهد بود و مسئولان باید چاره‌ای فوری برای کشاورزان بیاندیشند. احمد یزدانی، از کشاورزان پسته‌کار اهل شهرستان زرند، نیز با بیان این‌که هزینه کاشت پسته در سال‌های اخیر بسیار بالا رفته است، گفت: برای کشاورزان با خسارت‌های سرما و گرمازدگی و آفت‌های مختلف دیگر صرفه اقتصادی ندارد. وی تصریح کرد: در اوایل فصل برداشت و در مهر و آبان قیمت پسته برای کشاورز میانگین 30 هزار تومان قیمت‌گذاری شد که به‌دلیل بدهی‌ها و هزینه‌ها اغلب پسته‌کاران محصولشان را به قیمت نازل فروختند و اکنون که قیمت تقریباً به دو برابر افزایش پیدا کرده است، دیگر کسی پسته برای فروش ندارد. این کشاورز پسته‌کار اظهار داشت: دولت در دهه‌های گذشته تا حدودی با یارانه‌های کود و سم به کشاورزان کمک کمی می‌کرد؛ اما در حال حاضر همین کمک‌های اندک نیز قطع شده و تسهیلات نیز به سختی پرداخت می‌شود. یزدانی ادامه داد: سود پسته را واسطه‌ها و تجار غیر بومی می‌برند و زحمات توانفرسای آن را کشاورزان متحمل می‌شوند و اگر پسته در استان کرمان از بین برود اقتصاد و معیشت صدها هزار نفر به‌دلیل تک محصولی بودن به خطر می‌افتد.

مسئولان استان در تدارک ستاد بحران پسته

با توجه به خسارات شدید پسته‌کاران در سال زراعی 96-97 مسئولان استان کرمان واکنش نشان دادند و استاندار کرمان خواستار تشکیل ستاد بحران پسته در کشور شد. علیرضا رزم‌حسینی گفت: به‌دلیل گرمای بی‌سابقه در ابتدای سال جاری، شمال استان کرمان با خسارت‌های جدی در حوزه تولید پسته روبه‌رو شده و 80 درصد کاهش تولید را داشته‌ایم و تقاضا شده که ستاد بحران مرتبط با این موضوع در سطح کشور برگزار شود. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه گفت: خسارت‌های سنگین وارد شده به چند محصول کشاورزی استان کرمان به‌ویژه پسته، در معیشت و اشتغال مردم منطقه تأثیرگذار خواهد بود و اگر مدیریت نشود آسیب‌های اجتماعی را درپی خواهد داشت. محمدرضا پورابراهیمی افزود: برای برگزاری نشست ستاد بحران تولید در کشاورزی استان، از پنج وزیر کشور، جهاد کشاورزی، نیرو، اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت دعوت به‌عمل می‌آید تا بتوان مصوباتی را برای کمک به این وضعیت دریافت کرد. نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: برای نتیجه‌گیری بهتر در این نشست باید مستندات لازم، گزارش‌هایی از وضعیت بیمه بخش کشاورزی و تسهیلات بانکی این بخش، ارائه دهیم. نماینده مردم زرند و کوهبنان در مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که در سال گذشته شاهد کاهش چشمگیر بارندگی‌ها در کشور و به‌ویژه در استان کرمان بوده‌ایم، گفت: طی نامه‌ای به وزیر کشور به‌عنوان رئیس ستاد بحران و همچنین ارسال نامه دیگری به معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور خواستار تخصیص اعتبار در این زمینه شده‌ایم. حسین امیری‌خامکانی با اشاره به این‌که با توجه به پیش‌بینی‌ها در تابستان 97 با مشکل مواجه خواهیم شد، افزود: در فروردین ماه سال جاری نیز مکاتباتی با وزارت نیرو و جهاد کشاورزی از طرف مجمع نمایندگان استان انجام شده است و پیگیریم تا بتوانیم یک نشست با حضور دو وزیر در مجمع داشته باشیم. وی تصریح کرد: از فروردین سال جاری که محصولات پسته شهرستان به‌دلیل سرمازدگی و گرمازدگی دچار خسارت بالایی شد به‌صورت مکتوب به دولت انتقال داده شد که در این راستا برای در اختیار قرار دادن وام به باغداران و کشاورزان تدابیری را اتخاذ کنند تا در باز پرداخت مشکلی نداشته باشند. امیری خامکانی تأکید کرد: هفته گذشته نیز تذکر کتبی از سوی مجمع نمایندگان استان در این زمینه در مجلس تنظیم کرده‌ایم تا جهاد کشاورزی اقدامی در این‌خصوص اتخاذ کند. وی بیان کرد: یکی از چالش‌ها در این‌خصوص نرخ ارزی است که صادر‌کنندگان پسته با آن مواجهند و با توجه به این‌که برداشت پسته در سال جاری کم است، با همین میزان کم صادر‌کننده ادعای مشکل در نرخ ارز دارد و دولت هم مدعی است که هر ارز صادراتی باید به چرخه اقتصاد کشور بازگردد که در این‌خصوص در حال رایزنی هستیم. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان با اشاره به آفت محصول پسته استان کرمان در سال جاری گفت: تأمین نشدن نیاز سرمایی در زمستان سال 96 و نوسانات دمایی اواخر اسفند و اوایل فروردین به‌ویژه گرمای بیش از حد روزهای اولیه سال، موجب ریزش جوانه‌های گل پسته و تشکیل نشدن جوانه‌های سال آینده شد که در 50 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. عباس سعیدی افزود: این نوسانات چیزی بالغ‌بر دوهزار و 200 میلیارد تومان در سال 97 در استان کرمان به محصول پسته خسارت وارد کرده است و با این میزان کاهش تولید پسته، تعداد زیادی از کارگران و فعالان در صنعت پسته بیکار خواهند شد و وضعیت اقتصادی استان تحت تأثیر این شرایط قرار خواهد گرفت. وی با بیان این‌که عمده محصول پسته استان صادراتی است، گفت: سال گذشته 120 هزار تن پسته تولید ولی امسال شاید حداکثر 20 هزار تن تولید پسته استان کرمان باشد که در مقایسه با سال قبل بیش از 84 درصدی کاهش تولید این محصول را داریم. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان تصریح کرد: با توجه به خسارت زیادی که به باغداران وارد شده است، پیگیریم که غرامت بیمه کشاورزی باغداران به‌صورت 100 درصد پرداخت و وام کشاورزان تمدید شود. وی افزود: پیگیری‌های لازم از طریق دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی جهت حمایت باغداران انجام شده است و در صددیم عده‌ای از کشاورزان را که بیمه نبوده‌اند و از تسهیلات نیز استفاده نکرده‌اند جهت دریافت تسهیلات به بانک‌های عامل معرفی کنیم. سعیدی با اشاره به برخی اخبار مبنی‌بر از بین رفتن محصول پسته در سال آینده تأکید کرد: باید تا پایان خردادماه صبر کرد تا با مشاهده جوانه‌های زایشی پسته بر روی شاخه‌ها میزان پسته سال آینده را تخمین زد. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان رفسنجان با اشاره به خسارت به محصول پسته در شهرستان رفسنجان گفت: این شهرستان بیش‌ترین سهم را در مقام اول تولید محصول پسته کشور و استان کرمان دارد و سال گذشته حدود65 هزار تن محصول از باغ‌های این شهرستان برداشت شد. حسین رضایی افزود: سال 96 حدود دوهزار میلیارد تومان به اقتصاد رفسنجان تزریق شد که اغلب این نقدینگی برای کارگر، سم، کود و غیره هزینه می‌شود و کشاورزان کم‌ترین سهم را از این درآمد دارند. وی ادامه داد: پیش‌بینی 30 هزار تن محصول پسته برای امسال داشتیم؛ اما خسارتی که به محصول وارد شد، 85 درصد این مقدار هم از بین رفت و در سال قبلاً هشدار داده بودیم که سال 97 پسته نداریم و کشاورزان محصول خود را مدیریت شده عرضه کنند. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان رفسنجان گفت: در 17سال گذشته سرماهایی که برای درخت پسته موثر است در رفسنجان به یک‌هزار ساعت نمی‌رسد و برای رقم‌های اکبری و فندقی این میزان سرما کافی نیست و می‌تواند در تولید محصول اختلال ایجاد کند. رضایی افزود: کشاورزان از رقم اکبری در توسعه باغ‌ها استفاده نکنند و اگر جایی تغییر پیوندی هست، از رقم احمدآقایی استفاده کنند که نیاز سرمایی کم‌تری دارد. وی تأکید کرد: کشاورزان درختان را رها نکنند، وضعیت تغذیه درختان مناسب نیست و کیفیت و کمیت آب‌ها می‌تواند روی درخت تأثیر بگذارد، اگر ضعف تغذیه همین‌گونه پیش برود سه سالی یک‌بار سال محصول می‌شود. رئیس انجمن پسته ایران نیز در این ارتباط گفت: کشاورزان پسته‌کار نباید از وضع فعلی ناامید شوند و با استفاده از توصیه‌های کارشناسان سعی کنند برای برداشت محصول در سال‌های بعد برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند. محمود ابطحی افزود: پسته‌کاران باید شرایط اقلیمی و طبیعی را بپذیرند و با راهکارهای مناسب سعی کنند از میزان شدت خسارات بکاهند. وی تصریح کرد: با بالا رفتن قیمت پسته اگر کشاوزران به‌درستی هزینه کنند، در سال‌های بعد خسارت‌ها جبران می‌شود. رئیس انجمن پسته ایران با اشاره به لزوم حمایت‌های دولتی تصریح کرد: دولت باید شرایطی فراهم کند تا کشاورزان خسارت دیده با پرداخت تسهیلات و بخشودگی وام‌ها و سود بتوانند این مرحله را پشت سر بگذارند. پسته دیگر رنگ و عیار سال‌های گذشته را ندارد و پسته‌کاران با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند که برای هر کدام چاره‌اندیشی باید شود؛

اگر پسته که دومین محصول ارزآور صادارت غیرنفتی محسوب می‌شود آسیب ببیند، به خسارات جبران‌ناپذیر اقتصادی و اجتماعی در مناطق کاشت این محصول ارزشمند در استان کرمان منجر خواهد شد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 8 خرداد 97، کد مطلب: 45434، www.sabzineh.org