شعار سال: قراول به معنی نگاهبان، مستحفظ، پاسدار و دیده‌بانی که در برج و باروی اطراف شهر و جاده‌ها به مراقبت می‌پردازد یا سربازی که در محلی کشیک و نگهبانی می‌دهد، آمده است. همچنین در معنای فوجی که از پیش برود، مقدمه، طلایع، طلایه‌دار و جلودار سپاه نیز به‌کار رفته است. به مکانی که این نگاهبانان در آن قرار می‌گرفتند و به مراقبت می‌پرداختند، قراول‌خانه گفته می‌شد.

قراول‌خانه در ارس

در عصر قاجاریه، به راهنمایی میرزاتقی‌خان امیرکبیر که صدارت ناصرالدین شـاه را در اوایـل سـلطنت او برعهـده داشـت، در شـهرها قراول‌خانه تاسیس شد که نگهبانان این قراول‌خانه‌ها را قراول می‌گفتند. وظیفه قـراول‌هـا حفظ نظم و قانون شهر در شبانه‌روز بود. قراولان، گاه به کمک پلیس سوار نظمیه شـهر، شورش‌های شهرها را مهار می‌کردند. در سال ۱۲۶۷ق. به دستور ناصرالدین شاه قراول‌خانه‌هایی از اصفهان تا مقصـودبیک در راه فارس و هم از اصفهان تا کاشـان احـداث شـد. قراول‌خانه‌هایی مستحکم برای استقرار نگهبانان عابران و کاروان‌ها در معابر تراکمه دشت گرگان و استرآباد ساخت. در همین سـال، برج‌ها و قراول‌خانه‌هـای آقدربند به مباشرت عباسقلی‌خان بیگلربیگی تجدید بنا شد. قلعه‌ها و قراول‌خانه‌های بسیاری در معابر ترکمان‌های اتک که به داخل کشور یورش آورده و به غارتگری می‌پرداختند، احداث کرد تا از ورود آنها جلـوگیری شـود.

از دیگر تدابیر در این باره تاسیس قلاع در «الهاک» و «زیدر» و سایر معابر تهاجم طوایف ترکمـان و مسکونی ساختن آنها و قرار دادن نگهبانان تفنگچی به سال ۱۲۶۷ق. تجدید قلعه خواجه نفس در سرحد استرآباد و بستن بند گرگان هر دو بـه‌دسـت محمـدولی‌خـان بیگلربیگـی استرآباد در همان سال و کشیدن باره و حفر خنـدق و سـاختن شـیرحاجی (از قسمت‌های استحفاظی در قلعه‌ها) دور قصبه عنایت‌آباد و میامی در سرحد معبـر ترکمانـان به سال ۱۲۶۸ق. بود. همچنین در سال ۱۲۶۷ق. از احـداث قراول‌خانه‌هـا در شهرهای بزرگ، ایجاد و احداث چاپارخانه‌ها و یام‌خانه‌ها در سراسر کشور، احداث و ایجاد قلاع جهت آسایش کاروان‌ها و عابران از دزفول تا بروجرد، احداث رباط‌هایی در مسیر راه دزفول به خرم‌آباد، احداث پانزده باب چاپارخانه در خط چاپاری مملکت فارس، احـداث قلعه‌ای محکم دور حنظل‌آباد از دهات پشتکوه و در سال ۱۳۰۳ق. از بنا و احداث محکمه و قراول‌خانه در سمت اجارود نمین، سخن به میـان آمـده اسـت.

سفیر فرانسه در مسیر حرکت خود از ارومیه، از قراول‌خانه‌های زیاد که از بیم تاخت‌وتاز کردها ایجاد شده بود گزارش داده است البته وجود این نیرو به این معنا نیست که در انجام وظیفه خود کوشا و قوی بوده‌انـد. قراول‌ها همانند گزمه‌ها چندان در برقراری امنیت شهرها موفق نبودند. یکی از سیاحان روس قراولانی را مشاهده کرده که به‌جای اینکه در محل‌هـای خـود بـه نگهبانی مشغول باشند، در کمال آسودگی مشغول صرافی بوده، یا لباس‌های خود را وصـله می‌زده‌اند یا به خواب رفته بوده‌اند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد ، تاریخ انتشار 8خرداد 97، کدمطلب:۳۳۹۳۹۹۵، www.donya-e-eqtesad.com