شعار سال: شاید وقتی محمدمیرزای کاشف‌السلطنه برای نخستین بار در اواخر قرن یازدهم در لاهیجان چای می‌کاشت، فکرش را هم نمی‌کرد ترک عادت نوشیدن چای برای ایرانی‌ها جزو محالات باشد، به‌خصوص که ایران یک بار تجربه شکست‌خورده کشت چای در دوران ناصرالدین شاه قاجار را هم داشت. با این همه محمدمیرزا با کشت هزار نهال در لاهیجان یکی از محبوب‌ترین گیاهان و نوشیدنی‌های ایرانی‌ها را برای بیش از یک قرن گذشته به ما هدیه داد. حالا کشت چای در ایران چنان پاگرفته که شهرت چای ایرانی به بسیاری از نقاط دیگر دنیا هم رسیده است.

آتش سرما

سال گذشته برای چایکاران شمال، سال خوبی نبود. محمد یکی از مالکان باغ چای لاهیجان است. اولین چین بهاره را برداشت کرده. باغ‌های چای او هم مانند باغ‌های چای بسیاری دیگر از اهالی شمال، با سرمای دیررس سوخته. هرچند بخشی از باغ‌‌ها سوخته، اما باغداران خوشحالند که بیمه خسارتشان را جبران می‌کند. محمد توضیح می‌دهد: خوشبختانه باغ‌های ما بیمه بود وگرنه میزان خسارت‌ها به‌ویژه برای کشت بهار خیلی زیاد است. امیدواریم بخش‌های آسیب‌دیده ترمیم شود.

او البته از اتفاق دیگری هم خوشحال است؛ خرید تضمینی شروع شده و فعلا محصول چین اول را فروخته‌اند: با وجود سرما و خسارت، خرید تضمینی خوب بود و اگر برای 3 چین دیگر بوته‌ها دوباره همه زنده شوند، خسارتمان در مجموع کم می‌ِشود.اما یک موضوع مهم این است که تعداد کارخانه‌های فراوری چای بسیار کم شده و همین موضوع موجب شده است تعداد زیادی از باغداران که امکانش را داشتند، باغ خود را رها کنند و برخی هم بفروشند. در گذشته میزان کشت چای بسیار بیشتر بود، اما در 10 سال اخیر مشکلاتی که کشاورزان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند به باغ‌های چای هم رسیده است. تعطیلی واحدهای فراوری چای که محمد به آن اشاره می‌کند، موضوعی است که مسئولان سازمان چای ایران هم از آن صحبت می‌کنند، اما فعلا آنچه بیشتر کشاورزان و حتی کارخانه‌داران را متضرر کرده، سرمای ناغافل بهار است؛ خسارتی که هنوز قابل تخمین نیست، اما در چین اول بهاره خودش را نشان داد.

97 میلیارد تومان خرید تضمینی

رئیس سازمان چای ایران درباره چین بهاره که از نخستین روز اردیبهشت شروع شد و تا پایان خرداد هم ادامه دارد به همشهری می‌گوید: از نخستین روز بهره‌برداری تا امروز، 39 هزار و 997 تن برگ سبز چای درجه یک و دو، برداشت شده که 76 درصد آن چای درجه یک و بقیه چای درجه 2 به ارزش 97 میلیارد و 500 میلیون تومان است. محمدولی روزبهان درباره تعداد کارخانه‌هایی که با سازمان چای کشور قرارداد بسته‌اند هم می‌گوید: 150 کارخانه فراوری چای داشتیم که در حال حاضر 49 کارخانه فعالند. میزان استحصال چای تا این لحظه 9 هزار تن بوده است، یعنی از مجموع برگ سبز چای خریداری شده یک‌چهارم تبدیل به چای خشک می‌شود. خوشبختانه از سال 96 هیچ بدهی‌ای به باغداران وجود ندارد و از مبلغ 97 میلیارد و 500 میلیون تومان، بیش از 10 میلیارد تومان پرداخت شده است. امسال هم قیمت خرید تضمینی برگ سبز درجه یک 2729 تومان و برای برگ سبز درجه 2 کیلویی 1583 تومان است.

خسارت‌ها برآورد می‌شود

گودرز خردادپور، معاون فنی و تنظیم بازار سازمان چای کشور، درباره اختلاف قیمت برگ چای خریداری شده از باغدار به صورت تضمینی تا محصول نهایی و چای بسته‌بندی در بازار توضیح می‌دهد: دولت درباره خرید برگ درجه یک، 41 درصد را به عنوان سهم کارخانه و 59 درصد را به عنوان سهم دولت و یارانه پرداخت می‌کند. برای برگ درجه 2 هم 44 درصد سهم کارخانه و 56 درصد یارانه دولتی است. به ازای هر 44/4 کیلوگرم برگ سبز هم یک کیلوگرم چای خشک عمل می‌آید. خرداد‌پور درباره سطح زیرکشت هم تصریح می‌کند: سطح زیر کشت چای در گیلان و برخی شهرهای غربی مازنداران 28 هزار هکتار است. برخی از باغ‌های چای هم رها شده است، اما عدد زیر کشت و زمین‌های فعال که حدود 90 درصد آن در گیلان قرار دارد، 21 هزار هکتار می‌شود. او همچنین درباره کاهش برداشت چای و یخ‌زدگی باغ‌ها می‌گوید: در طول دوره بهره‌برداری، 4 دوره برداشت یا 4 چین داریم: در چین اول بهاره به دلیل سرمازدگی به نسبت سال گذشته حدود 10 درصد کاهش برداشت داشتیم. با وجود خسارت اما خوشبختانه در سال 96 و 97 سازمان چای، باغ‌ها را به شکل فراگیر بیمه کرد. با توجه به این بیمه، خسارت محصولات باغی در نتیجه سرما بعد از دوره بهره‌برداری بررسی و پرداخت می‌شود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 9 خرداد 97، کدمطلب:18405، www.newspaper.hamshahri.org