شعارسال: در این یادداشت می خوانیم: سال ١٣٩٤ برای محیط زیست سال مهمی در ابعاد جهانی و ملی تلقی می شود. برخی سال ٢٠١٥ مصادف با سال ٩٤ را سال محیط زیست نامیدند؛ زیرا در این سال علاوه بر تصویب اهداف جهانی توسعه پایدار تا ٢٠٣٠ در نیویورک، اهداف مقابله با تغییر اقلیم نیز تحت عنوان توافق پاریس، نهایی و جامعه جهانی اراده ای مشترک را در این موضوع به نمایش گذاشت.

ایران عزیز نیز در سال ٩٤ رویدادهای بسیار مهمی را شاهد بود که مهم ترین آنها ابلاغ ١٥ بند سیاست کلی نظام در موضوع محیط زیست بود. این سیاست ها پشتوانه محکمی برای حفاظت از محیط زیست شکننده کشور است.

همچنین در تهیه و تدوین برنامه ششم توسعه، ده ها ساعت در کمیته ها و کارگروه های فرابخشی، مسئولان سطح عالی، میانی و کارشناسان تلاش کردند تا این برنامه با فصل های بخشی و فرابخشی محیط زیست به تصویب رسید.

در کنار این برنامه، لوایح چهارگانه هوا، خاک، آب و ارزیابی زیست محیطی که بعضا از سال قبل به مجلس شورای اسلامی تقدیم شده بودند، برای تصویب پیگیری شدند. این لوایح هنوز در نوبت هستند، اما مواردی مانند الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به پروتکل کنوانسیون پیشگیری از آلودگی های دریایی ناشی از تخلیه پسماند و سایر مواد آلاینده، پروتکل حفاظت از دریای خزر در برابر آلودگی های ناشی از منابع و فعالیت های مستقر در خشکی، کنوانسیون بین المللی مینی ماتا درباره حذف جیوه و اصلاح کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقال برون مرزی مواد زائد و زیان بخش و دفع آنها به تصویب مجلس رسید.

سال ٩٤ از نظر ارائه گزارش وضعیت محیط زیست در موضوعات کلی و خاص، سال پرکاری بود. سومین گزارش وضعیت محیط زیست کشور (SOE) پس از وقفه ای هشت ساله با کارشناسی های مبسوط بین بخشی و بین دستگاهی به عنوان سومین گزارش وضعیت محیط زیست ایران منتشر شد.

گزارش های اول و دوم در سال های ٨٢ و ٨٣ انتشار یافته و سپس مسکوت مانده بود. همچنین کارنامه عملکرد زیست محیطی دستگاه های اجرائیِ دولتی نیز احصا و انتشار یافت. در سال ٩٤ ضمن پیگیری مصوبه اردیبهشت ٩٣ دولت، درباره کاهش آلودگی هوای کلان شهرهای کشور، مصوبات دیگری برای ارتقای استانداردهای خودرو و حدود مجاز خروجی های صنعت به تصویب رسید.

برنامه های احیای دریاچه ارومیه نیز با جدیت دنبال شد و با رهاسازی حقابه از سد بوکان، لایروبی رودخانه ها، اجرای طرح آموزش و جلب مشارکت مردم برای اصلاح الگوی کشت، شاهد افزایش تراز این دریاچه بیش از هر زمان، در ١٠ سال اخیر بوده ایم.

در سالی که گذشت در برخی بخش های خشک شده که احتمال بروز توفان شن و ماسه وجود داشت، نهال کاری صورت گرفت و پیگیری ها و تذکرات متعددی نیز درباره جاده میان گذر و سایر موارد داده شد.

همچنین در سال ٩٤ به موضوع آلودگی رودخانه ها توجه شد و دو جلسه شورای عالی آب، ویژه برنامه نجات کارون برگزار شد. اقدامات برای احیای رودخانه کشف رود در خراسان و تأمین حقابه زاینده رود عملیاتی شد و دو طرح جنجالی انتقال آب با عناوین سبزکوه و بهشت آباد از سال قبل کماکان متوقف ماند و موکول به تأیید ارزیابی زیست محیطی شد.

اما فرایند ارزیابی زیست محیطی که به طور جدی نیازمند بازنگری بود، با ضریب بالایی از دقت و نظارت، اصلاح و برای همه طرح های عمرانی کشور در سال ٩٤ به اجرا گذاشته شد.

در این سال ضمن تداوم ممنوعیت شکار برای چهارپایان، سازمان، حمایت از گونه های در معرض تهدیدی، مانند یوزپلنگ آسیایی، خرس سیاه و پرندگان را در برنامه های خود به اجرا گذاشت.

توجه به جایگاه و معیشت محیط بانان با تصویب سقف سه هزار امتیاز سختی کار و تحقق آن در اکثر استان های کشور، گامی در مسیر بهبود معیشت محیط بانان، بعد از گذشت حدود یک دهه بوده است.

علاوه برآن، مراسم عزتمند روز محیط بان همراه بیعت با بنیان گذار انقلاب برگزار شد و با پیگیری و رسیدگی حقوقی به امور محیط بانان، خطر ناشی از احکام قصاص به حداقل رسید.

از برنامه های سازمان در سال ٩٤ و در تداوم دو سال گذشته، مقابله با زمین خواری و بازپس گیری زمین های مناطق حفاظت شده بود که در مناطقی مانند ورجین و لواسانات در استان تهران و میانکاله در مازندران به اوج خود رسید.

در سال ٩٤، پایش هوشمند مناطق تحت مدیریت سازمان، گسترش یافته؛ به نحوی که مناطقی مانند پارک ملی کلاه قاضی در استان اصفهان به طور کامل تحت پوشش دوربین های هوشمند قرار گرفته و اطلاعات آن برای محیط بانان و ادارات کل قابل رصد شده است.

همچنین شبکه پایش صنایع کشور از طریق پایش برخط و خود اظهاری با ابلاغ دستورالعمل و آیین نامه های جدید تقویت شده و تغییر و تحول در تعامل سازمان با ٣٠٠ آزمایشگاه معتمد برای افزایش کارآیی، صحت و دقت آزمایش ها با همکاری سازمان ملی استاندارد صورت گرفته است.

به منظور توسعه همکاری های بین المللی در سال ٩٤، شش تفاهم نامه بین المللی و دو جانبه به امضا رسیده که ازجمله آنها با کنوانسیون رامسر برای تقویت مرکز منطقه ای و معاضدت فنی و اجرائی به منظور احیای تالاب های کشور، به ویژه گاوخونی بوده است.

تلاش های بین المللی در سالی که گذشت موجب شد حضور تأثیرگذار ایران در مذاکرات کاپ ٢١ در سفر ریاست محترم جمهوری به فرانسه به طور مکرر از سوی رئیس جمهور و مقامات فرانسوی تقدیر شود.

کشورمان در جریان مذاکرات برای تفاهم نامه پاریس و تنظیم و اعلام به موقع مشارکت خود برای برنامه اقتصاد کم کربن (به میزان چهار درصد کاهش انتشار غیرمشروط و هشت درصد مشروط به رفع تحریم ها) حرکت موفقیت آمیزی داشت.

در سال ٩٤ همچنین صندوق ملی محیط زیست با پشتوانه همکاری های ملی و بین المللی راه اندازی شد و گام های نخست خود را به عنوان شتاب دهنده فناوری های سبز برداشت.

جلب حمایت جوامع محلی برای حفاظت از محیط زیست، امسال در برنامه ادارات کل حفاظت محیط زیست استان ها بیش از پیش مورد توجه بوده و با همکاری سمن های محیط زیستی، شاهد ارتباط گسترده تر میان مردم و بدنه دولتی در این زمینه بوده ایم. یکی از کارهای موفق در سالی که گذشت نشر و بسط آگاهی های زیست محیطی بین ورزشکاران و انتخاب نمادهایی از حیات وحش برای فدراسیون های ورزشی بود.

موارد بالا اهم اقداماتی بوده که در سال ٩٤ تحقق یافته و بر همین روال امید است بتوانیم در سال ٩٥ که دوره پساتحریم به شمار می رود، چشم انداز مناسبی را ترسیم کنیم. در این دوره فرصت های فراوانی برای به کارگیری فناوری های نوین و سبز فراهم خواهد شد.

سازمان حفاظت محیط زیست در سال ٩٥ برای توان افزایی کارکنان و مدیران خود و ارتقای سطح آموزش تخصصی آنها تلاش می کند و این امر علاوه بر توجه به بهبود وضعیت معیشت ایشان خواهد بود.

در سال جدید برای عملیاتی شدن سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری با نقشه راهی روشن تلاش خواهد شد. همچنین موضوع کاهش آلودگی هوای شهرهای بزرگ علاوه بر هفت کلان شهر با جدیت و مدیریت منسجم و نظارت سازمان حفاظت محیط زیست دنبال می شود. برخی مراکز استان ها مکلف به ارائه برنامه های خود خواهند بود تا تعداد شهرهای دارای برنامه کاهش آلودگی هوا به حدود ٢٠ شهر برسد.

برنامه احیا و مدیریت تالاب های کشور با همکاری جوامع محلی و روستاییان و سازمان های منطقه ای و بین المللی با جدیت دنبال خواهد شد. همچنین مقابله با گرد و غبار نیز با تدوین و نهایی شدن برنامه های استان ها و شناسایی کانون ها در دستور کار سازمان جنگل ها و مراتع و ستاد ملی قرار خواهد گرفت. چنانچه حفاظت از جنگل های طبیعی هیرکانی و زاگرس با توسعه واردات چوب و کنترل و نظارت دقیق بر مصارف واحدهای صنعتی، توقف بهره برداری تجاری و اجرای مصوبات دولت پیگیری خواهد شد.

از سوی دیگر، برای پیشبرد اقتصاد سبز از طریق قوانین و مقررات، مانند مالیات سبز و توسعه مشاغل مرتبط با محیط زیست در هماهنگی با وزارت کار و امور اجتماعی تلاش خواهیم کرد. تقویت صندوق ملی محیط زیست همچنان در دستور کار است و همکاری های دوجانبه و بین المللی در ابعاد مختلف به ویژه برای مهار گردوغبار با توجه به قطع نامه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل درباره مقابله با این پدیده ادامه می یابد. بسیاری از تفاهم نامه های دوجانبه با کشورهای مختلف نیز عملیاتی خواهد شد.

برنامه احیای دریاچه ارومیه و اخذ حقابه تالاب ها براساس بخش نامه وزیر نیرو در سال ٩٤ دنبال و برای همکاری های منطقه ای، به ویژه درباره خزر، خلیج فارس و دریای عمان تلاش بیشتری انجام می شود.

در این حال، روشن است تعامل با قوای مختلف، مانند مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه در سال جدید باید تقویت شود. برگزاری اجلاس حقوق محیط زیست البته زمینه را برای بسط همکاری های بیشتر با قوه قضائیه فراهم خواهد کرد.

همچنین همکاری با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی به عنوان پشتوانه علمی حرکت سازمان در سال ٩٥ بیشتر مدنظر خواهد بود و در عرصه هنر و ورزش نیز برنامه های سال قبل تا رسیدن به نتایج لازم دنبال خواهد شد.

اصلاح الگوی کشت و آبیاری نوین فعالیت اصلی وزارت جهاد کشاورزی است، اما ترویج آموزش های کشاورزی پایدار و سازگار با تغییر اقلیم مدنظر سازمان خواهد بود؛ چنان که برای اجرائی کردن برنامه اقتصاد کم کربن و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و بهینه سازی مصرف انرژی، علاوه بر سازوکارهای اجرائی و اقتصادی از جریان سازی اجتماعی، مانند آنچه در چالش ١٨ درجه عنوان شد، مدد خواهیم گرفت.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایرنا ، تاریخ انتشار خبر 11 فروردین 1395، کدمطلب: 82016247 (5239921) ،www.irna.ir