برخی مناطق این استان مانند سراوان، مهرستان، سیب سوران، خاش، چابهار، کنارک، نیکشهر، قصرقند و سرباز نیز آب و هوای نیمه بیابانی و ناحیه کوهستانی بم پشت در جنوب سراوان و امتداد آن به طرف مشرق تا کوههای بشاگرد آب و هوای نیمه بیابانی معتدل دارند و اقلیم مشرق ارتفاعات و فلاتهای مرتفع و کم وسعت میان آن نیمه بیابانی با زمستانهای سرد است.

با این وجود استان سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و اقلیمی و مجاورت با دریای عمان و اقیانوس هند یکی از مستعدترین مناطق کشاورزی کشور محسوب می شود به طوری در تمامی فصول سال امکان کشت انواع محصولات در آن وجود دارد.

سرزمینی که مردم آن در تمام فصول سال چه زمستان، چه بهار، تابستان و پاییز به تولید محصولات کشاورزی، گیاهان دارویی، دامداری، تجارت مرزی، صید و صیادی و صنعت و معدن مشغولند به واقع باید هزاران گنج نامیده شود.

هم اینک در بیش از 200 هزار هکتار از زمین های کشاورزی این استان محصولات زراعی و در 80 هزار هکتار از باغ های استان انواع میوه های گرمسیری، نیمه گرمسیری و سردسیری تولید می شود.

تولید سالانه افزون بر 4.6 میلیون تن محصولات بخش کشاورزی در شرایط مساعد شامل سه میلیون تن محصولات زراعی، 530 هزار تن محصولات باغی، 180 هزار تن دامی، 250 هزار تن شیلاتی و 650 هزار تن جنگل و مرتع از جمله ظرفیت های این استان در این بخش محسوب می شوند.

تولید برخی محصولات کشاورزی 2 بار در سال، دارا بودن رتبه نخست سطح زیر کشت و رتبه دوم تولید خرمای کشور، دارا بودن رتبه نخست محصولات گرمسیری با تولید سالانه 154 هزار تن با بیش از 18 چین در سال، خودکفایی در گوشت قرمز، تولید گونه های نادر نباتی نظیر انگور یاقوتی به عنوان پیش رس ترین انگور کشور، برخورداری از گونه های دامی نظیر گاو سیستانی به عنوان بهترین نژاد گوشت ایران، گاو و مرغ دشتیاری، مرغ خزک، گوسفند بلوچی و دارا بودن نصف جمعیت شتر کشور و دسترسی به آبهای آزاد و امکان صید در اقیانوس هند با صید سالانه افزون بر 44 درصد کل صید کشور از دیگر توانمندی های منحصر به فرد سیستان و بلوچستان در حوزه کشاورزی است.

همچنین از دیگر ظرفیت های این بخش در استان هزار گنج می توان به ظرفیت بالای واردات دام از مرز با برخورداری هزار و 300 کیلومتر مرز مشترک با کشورهای افغانستان و پاکستان، وجود سه مرکز تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی، علوم دامی و شیلاتی و چهار مرکز آموزش عالی، ظرفیت بالا و مناسب برای توسعه جامع واحدهای دام و طیور صنعتی و سنتی و افزایش سطح زیر کشت محصولات بخش کشاورزی به 2برابر وضع موجود یعنی بیش از 400 هزار هکتار در صورت ایجاد زیر بناهای بخش کشاورزی اشاره کرد.

در کنار این توانمندی ها، خشکسالی های پی در پی در نیمه شمالی سیستان و بلوچستان به دلیل قطع شریان آب رودخانه هیرمند از سال 76 آغاز و در سال 78 بطور کامل بر این منطقه چیره شد، همچنین کاهش شدید نزولات آسمانی سبب شد تا اینک منطقه سیستان بطور کامل خشک و تغییر اقلیم در آن رخ دهد.

مناطق مرکزی و جنوبی استان نیز کاهش نزولات آسمانی را در 20 سال گذشته تجربه کرده و این امر با تاثیر مستقیم بر سفره های آب زیر زمینی و کشاورزی سبب شده تا میزان زمین های زیر کشت کشاورزی کاهش یابد و در بسیاری از مناطق الگوی کشت تغییر کند.

بخش کشاورزی سیستان و بلوچستان با عنایت دولت در سالهای اخیر در مسیر تحول و رونق بیش از پیش قرار گرفته به طوری که طرح انتقال آب با لوله در سطح 46 هزار هکتار از زمین های کشاورزی دشت سیستان، اجرای سیستم آبیاری تحت فشار در سطح 100 هزار هکتار از زمین های کشاورزی جنوب و مرکز استان با اعتبار 10 هزار میلیارد ریال، تدوین سند تامین 50 هزار تن گوشت کشور ازاین استان، تدوین سند توسعه شیلات و محصولات باغی و دامپروری از جمله مهمترین دستاوردها به حساب می آید.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این استان پهناور با داشتن ظرفیت ها و پتاسیل های بسیار بالا در حوزه کشاورزی و زیربخش های مهم آن و اقلیم بسیار مناسب تولید محصولات زراعی در فصل زمستان، میوه های گرمسیری و سردسیری و محصولات متنوع دامی و شیلات در آبهای ساحلی و فراساحلی و منابع آبی داخل با پرورش ماهیان گرمابی و سردآبی و دیگر زمینه ها می تواند تامین کننده نیاز بازار داخل و صادرات به دیگر کشورها باشد.

مجتبی پیری افزود: با همکاری مجموعه جهاد کشاورزی در قالب میز تخصصی کشاورزی در زیر بخش ستاد راهبردی توسعه سیستان و بلوچستان 22 سند تدوین و ارائه شده است.

وی ادامه داد: تدوین سند تامین 50 هزار تن گوشت در سیستان و بلوچستان برای تنظیم بازار گوشت کشور با گردش مالی 10 هزار میلیارد ریال و اشتغال مستقیم هفت هزار نفر، سند توسعه شیلات در آبهای ساحلی و فرا ساحلی با ارتقای تولید از 210 هزار تن به یک میلیون تن و برآورد منابع مالی 270 هزار میلیارد ریالی و سند توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی استان با اعتبار چهار هزار و 200 میلیون ریال از جمله اسناد تهیه شده بخش کشاورزی استان است.

وی تصریح کرد: تهیه سند توسعه محصولات باغی استان با اعتبار 9 هزار و 950 میلیارد ریال، سند توسعه محصولات گلخانه ای استان از 260 هکتار به 10 هزار هکتار و ایجاد اشتغال دائم برای 200 نفر با اعتبار 75 هزار میلیارد ریال، سند ساماندهی و توسعه شترداری، پرورش گاو شیری و گوساله در سطح استان با اعتبار هزار و 440 میلیارد ریال، سند توسعه مکانیزاسیون، سند قنات، سند توسعه عملیات آبخیزداری و سند توسعه آموزش و ترویج کشاورزی با اعتبار بیش از 435 میلیارد ریال، سند الگوی کشت، امور عشایری، توسعه دامپزشکی، توسعه غله و خدمات بازرگانی و برنامه های توسعه ای کشاورزی در حوزه سواحل مکران از دیگر اقدامات انجام شده است.

وی ادامه داد: دولت در سالهای اخیر با انجام طرح های مهم نظیر آبیاری با لوله به 46 هزار هکتار از زمین های دشت سیستان و اجرای طرح آبیاری تحت فشار در جنوب استان توجه ویژه ای به بخش کشاورزی سیستان و بلوچستان داشته که نوید دهنده آینده روشن در این بخش است.

وی افزود: این استان با وجود ظرفیت های فراوان با مشکلاتی نظیر خشکسالی چندین ساله روبه رو است که زندگی بخش قابل توجه ای از مردم آن را که در این بخش مشغول فعالیت هستند تحت تاثیر قرار داده است.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان خاطر نشان کرد: با توجه به خشکسالی های 20 ساله در این استان بخش کشاورزی متحمل خسارت زیاد از جمله کاهش تولیدات زراعی و باغی، دام و طیور و آبزیان شده است.

وی مجموع خسارت وارده به بخش کشاورزی سیستان و بلوچستان در سال زراعی 96-97 را 9 میلیون و 862 هزار و 170 میلیون ریال (9862170000000ریال) ذکر کرد و افزود: هفت میلیون و433 هزار و 372 میلیون ریال این خسارت ها مربوط به شمال استان، 2 میلیون و 369 هزار و 788 میلیون ریال مربوط به جنوب این استان بوده و 59 هزار و 10 میلیون ریال دیگر آن مربوط به بخش شیلات داخلی در شمال استان گزارش شده است.

پیری افزود: همچنین وزش طوفان های شدید در مناطق شمالی و مرکزی سیستان و بلوچستان باعث حرکت ریزگردها و آلودگی هوا شده که خود عامل بسیاری از بیماری های دام و طیور و بخش زراعی و باغی است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه خسارت ها گفت: تاکنون اقدامات مختلفی توسط این نهاد نظیر برآورد خسارت با تشکیل اکیپ های برآورد خسارت در منطقه سیستان، تصویب غرامت بیمه گندم در شمال استان در سطح بیش از 9 هزار هکتار، حفر 81 مورد چاهک و ترانشه های طولی به عمق کم به منظور تامین آب شرب دام، تامین و توزیع 32 هزار و 600 تن سبوس به کارخانجات برای کمک به تولید کنسانتره و غذای دام برای تحویل به دامداران با قیمت یارانه ای، تامین و توزیع 31 هزار و 500 تن کنسانتره به دامداران و هزار و 100 تن سویا به بهره برداران بخش دام و طیور انجام شده است.

وی اخذ مجوز حمل دام از منطقه سیستان به سایر استان های همجوار برای تعلیف در پس چرای مزارع، اجرای 2 هزار هکتار مالچ پلاستیکی و کشت نشایی و 2 هزار و 500 هکتار کشاورزی حفاظتی در بخش زراعی با استفاده از سیستم بدون خاک ورزی و کم خاک ورزی، توزیع چهار هزار تن جو به دامداران و بهره برداران این بخش، تهیه و توزیع سه هزار و 600 تن ذرت به بهره برداران بخش دام، ساخت 200استخر ذخیره آب و ساخت جایگاههای بهداشتی و آبشخور دام را از دیگر اقدامات این بخش ذکر کرد.

وی تصریح کرد: با وجود اقدامات صورت گرفته ضروری است با تامین اعتبارات بخش کشاورزی این حوزه بیش از گذشته مورد توجه مسئولان قرار گیرد تا شاهد کاهش خسارت به بهره برداران این بخش باشیم.

سیستان و بلوچستان تا پیش از خشکسالی های 2 دهه گذشته مرکز تولید و تامین بخش زیادی از نیاز استان و استانهای همجوار به محصولات کشاورزی از جمله گندم، جو، هندوانه، خربزه، موز، انبه، چیکو، زردآلو، سبزیجات و علوفه دام بود که به گفته کارشناسان با تامین آب مورد نیاز از منابع داخلی و یا شیرین سازی و انتقال آب از دریای عمان این استان به دوران طلایی گذشته خود باز خواهد گشت.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری ایرنا ، تاریخ انتشار: 27 خرداد 1397 ، کدخبر: 82944865 ، www.irna.ir