شعار سال: واژه «حفاظت از محیط‌زیست» معمولا به روش‌ها و سیاست‌های حفاظت از محیط‌زیست طبیعی در مقابل آلودگی‌ها و تخریب اطلاق می‌شود. حفاظت از محیط‌زیست می‌تواند در سطوح انفرادی، سازمانی یا دولتی صورت گیرد. ممیزی محیط‌زیست، برنامه‌های مدیریت پسماند (هوا، پساب و مواد جامد)، روش‌ها یا تکنیک‌های مدیریت پسماند، گواهی یا تأیید روش‌های دفع پسماند، برنامه برای شرایط اضطراری و آموزش کارکنان ازجمله گزینه‌های حفاظت از محیط‌زیست در صنعت نفت است. برنامه‌های مدیریت پسماند (هوا، پساب و مواد جامد) نقش مهمی در دستیابی به مدیریت پایدار پسماند مطابق با قوانین محیط‌زیستی در صنعت نفت ایفا می‌کنند. برنامه مدیریت پسماند، سندی است که فعالیت‌ها و روش‌های مدیریت پسماند از ایجاد تا دفع آن را خلاصه می‌کند.

روش‌ها یا تکنیک‌های مدیریت پسماند در صنعت نفت می‌تواند شامل پیشگیری (عملیات یا روش‌های عملیاتی توسعه یافته)، کاهش یا کمینه کردن تولید پسماند در منبع (حذف مواد، مدیریت و کنترل فهرست مواد، جایگزینی مواد، توسعه تجهیزات، فرایندها و برنامه‌ها)، استفاده مجدد از پسماند، بازیابی یا برگشت پسماند، تصفیه و دفع باشد.

آموزش کارکنان به‌منظور تحقق حفاظت از محیط‌زیست در صنعت نفت لازم و ضروری است. آموزش کارکنان باید در زمینه‌های سیاست محیط‌زیستی، برنامه‌ها و مدیریت، اهداف و عملکرد، مسائل محیط‌زیستی جهانی، ملی و محلی، قوانین، روش‌های عملیاتی، پیشگیری از آلودگی، کنترل پسماند، پاسخ به شرایط اضطراری و گزارش‌نویسی محیط‌زیستی متمرکز شود.

پرسش‌هایی که مطرح می‌شود این است: 1) آیا برنامه‌های جامع مدیریت پسماند (هوا، پساب و مواد جامد) در صنعت نفت وجود دارد و درصورت وجود، تا چه اندازه این برنامه‌ها در عمل اجرا می‌شوند؟ 2) تا چه اندازه، قوانین محیط‌زیستی صنعت نفت (قانون هوای پاک (CAA)، قانون آب سالم (CWA)، قانون آب آشامیدنی سالم (SDWA)، قانون بازیابی و حفاظت منابع (RCRA)، قانون پاسخ محیط‌زیستی گسترده، پرداخت غرامت و تعهد (CERCLA)، قانون اصلاحات فوق‌العاده و مجوز مجدد (SARA)، قانون آلودگی نفتی (OPA)، قانون کنترل ترکیبات سمی (TSCA)، قانون انتقال مواد خطرناک (HMTA) و...) مورد توجه قرار گرفته و اجرا می‌شوند؟ 3) تا چه اندازه، مسئولان مربوطه به استفاده از فرایندها و فناوری‌های جدید و پیشرفته مربوط به محیط‌زیست، در صنعت نفت توجه دارند؟ 4) آیا نیروی انسانی کافی برای پایش بخش‌های مختلف صنعت نفت (بالادستی و پایین دستی) وجود دارد؟ 5) با توجه به مشکلات و کمبود منابع آب در ایران، تاچه‌اندازه به بازیابی فاضلاب و استفاده از آن در صنعت نفت، به‌طور عملی توجه می‌شود؟ 6) تا چه اندازه آموزش محیط‌زیستی کارکنان صنعت نفت در اولویت قرار دارد؟

شهریار جعفری‌نژاد، پسادکترای مهندسی از دانشگاه کالیفرنیا

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری ، تاریخ انتشار 29 خرداد 97، کدمطلب:20172، www.newspaper.hamshahri.org