شعارسال: نگاهی به آخرین وضعیت کشاورزی قم نشان می‌دهد، متولیان و بهره‌برداران این بخش، تغییر الگوی کشت را به‌عنوان یکی از راهکارهای مهم ادامه حیات کشاورزی استان در برابر شرایط سخت کم‌آبی و تنش‌های محیطی پذیرفته‌اند و دنبال می‌کنند. کل اراضی قابل کشت قم معادل 105 هزارهکتار که این رقم 46 صدم درصد کل اراضی قابل کشت کشور است و به‌طور میانگین در هر سال 425 هزار تن محصولات زراعی و باغی در سطح استان، تولید می‌شود. استان قم در سال‌های اخیر به‌صورت جدی با مشکل کاهش شدید منابع آبی در بخش کشاورزی مواجه شده است تا جایی‌که کشاورزان و متولیان این بخش به این نتیجه رسیده‌اند که برای ادامه فعالیت چاره‌ای جز تغییر الگوی کشت و استفاده از گونه‌های مقام در برابر کم‌آبی و فشارهای محیطی ندارند.

در همین رابطه کاهش سطح زیرکشت محصولات پرآب‌بر، مانند یونجه و جایگزینی آن با اقلام کم آب‌بر، مثل گیاهان دارویی و سایر گیاهان مقاوم در برابر شرایط سخت طبیعت قم، در دستورکار قرار گرفته است. استفاده از روش‌های آبیاری نوین به‌جای غرق‌آبی و گسترش سطح زیرکشت گیاهان گلخانه‌ای نیز از دیگر راهکارهای مورد توجه در بخش کشاورزی استان برای حفظ سطح تولید محصولات بوده است.

در همین رابطه رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قم گفت: برای افزایش عملکرد در بخش کشاورزی و مدیریت بهینه منابع به‌دنبال بهینه‌سازی مصرف آب، توسعه کشت‌های گلخانه‌ای، گسترش باغ‌ها، جایگزینی گیاهان دارویی با کشت‌های آب‌بر و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی هستیم. محمدرضا طلایی بیان داشت: همچنین استفاده از تجهیزات پیشرفته و مکانیزه در مزارع و تکمیل زنجیره تولید محصولات قابل کشت در استان ازجمله سیاست‌های مورد توجه برای بالا بردن ارزش افزوده اقتصادی بخش کشاورزی قم است. وی ادامه داد: برای اجرایی شدن طرح‌های فوق و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار در بخش کشاورزی، از ظرفیت‌های صندوق توسعه ملی، اعتبارات در نظر گرفته شده برای اشتغال فراگیر روستاییان، اعتبارات ملی و استانی، تسهیلات بانکی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی استفاده می‌شود.

طلایی گفت: در طول سال‌های گذشته با وجود کاهش سطح زیرکشت محصول‌های کشاورزی و مدیریت بهینه منابع آبی، میزان تولید افزایش و کیفیت آن ارتقاء یافته است و این یک دستاورد مناسب برای بخش کشاورزی استان قم است. وی با اشاره به اهمیت اجرای سیاست‌های تغییر الگوی کشت، گفت: در طول سال‌های اخیر سطح باغ‌های پسته استان از سه‌هزار هکتار به 12 هزار هکتار رسید و این روند افزایشی همچنان دنبال می‌شود. وی ادامه داد: با همکاری‌های سایر نهادهای قم برای مدیریت چالش‌های منابع آبی تصمیم گرفته‌ایم تا در دو مورد از دشت‌های استان طرح جامع تغییر الگوی کشت را برای نخستین‌بار در سطح کشور اجرا کنیم. طلایی گفت: با توجه به محدودیت‌های موجود در تأمین منابع آبی و شرایط سخت اقلیمی استان، کشاورزی در قم به‌سمت تغییر الگوی کشت پیش می‌رود و کشاورزان از کاشت محصول‌های جدید کم آب‌بر و مقاوم استقبال می‌کنند. وی ضمن اشاره به این مطلب که مدیریت منابع آبی در منطقه گرمسیر قم، اولویت نخست بخش کشاورزی است، افزود: سفره‌های زیرزمینی استان با محدودیت‌های جدی مواجه شدند و اگر تعادل آب موجود در آن‌ها در اثر برداشت‌های بی‌رویه در معرض تهدید قرار گیرد، علاوه‌بر از بین رفتن مزارع کشاورزی، فرونشست زمین اتفاق خواهد افتاد. وی بیان کرد: سازمان جهاد کشاورزی استان برای مقابله با این وضعیت، مدیریت بهینه منابع آبی و تغییر الگوی کشت را طی برنامه‌ای راهبردی در دستورکار خود قرار داده است.

طلایی گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد در روش‌های آبیاری سنتی 60 درصد منابع آبی قبل از رسیدن به گیاه در اثر تبخیر و سایر موارد از بین می‌رود، به‌همین دلیل طی سه‌سال گذشته استفاده از روش‌های آبیاری نوین در سطح هشت‌هزار هکتار از زمین‌های زراعی استان با استفاده از اعتبارات ملی به‌مبلغ 600 میلیارد ریال صورت پذیرفت و کشاورزان در قالب وام‌های بلاعوض از تسهیلات دولتی برای اجرای این طرح بهره‌مند شدند. وی با اشاره به این‌که نگاه سازمان جهاد کشاورزی قم افزایش سطح زیرکشت محصول‌های زراعی نیست، گفت: در طول سال‌های اخیر کشاورزان با محدودیت‌های آبی و اقلیمی استان به‌خوبی آشنا شده‌اند و می‌دانند افزایش سطح زیرکشت، استفاده از روش‌های آبیاری سنتی و کشت محصول‌های پرآب‌بر، دیگر قابل توجیه نیست. رئیس سازمان جهاد کشاورزی قم افزود: گسترش سطح زیرکشت گیاه گل‌محمدی به‌میزان 250 هکتار و باغ‌های پسته به‌میزان 12 هزار هکتار ازجمله اقداماتی بود که در راستای اجرای سیاست تغییر الگوی کشت در استان قم به‌ اجرا درآمد. وی ادامه داد: گیاهان دارویی دارای تنوع بالایی هستند و اگر صنایع تبدیلی و تکمیلی در کنار مزارع این گیاهان احداث شود، می‌توانند فرصت‌های شغلی و درآمدزایی اقتصادی، قابل‌توجهی را برای استان قم ایجاد و از مهاجرت ساکنان روستاها به شهر جلوگیری کند. طلایی گفت: همچنین می‌توان در بخش‌هایی از استان قم که خاک غیرحاصلخیز و آب بسیار شور دارد، گیاهان مقاوم همچون ساریکورینا و دانه گیاهی کینوا را کاشت که علاوه‌بر ایجاد پوشش گیاهی درآمدزایی اقتصادی نیز درپی دارد. تغییر الگوی کشت و کشت گیاهان دارویی و کم آب‌بر به‌دلیل برخورداری از مزایای اقتصادی و هم به‌خاطر کم‌آب‌بر بودن طی سال‌های گذشته در قم جدی گرفته شده و 300 هکتار از زمین‌های کشاورزی استان برای کشت این گیاهان اختصاص یافته است.

گسترش سطح زیرکشت گیاه گل‌محمدی از اولویت‌های سازمان جهاد کشاورزی قم برای رشد اقتصادی بیش‌تر استان در بخش کشاورزی و اشتغال‌زایی مردم مناطق روستایی است. حدود 10 قلم گیاه دارویی در استان قم، شامل نعناع فلفلی، نعناع معمولی، شوید، به‌لیمو، بابونه، زیره‌سبز، بیدمشک، گل‌محمدی و زعفران کشت می‌شود. وی در ادامه با اشاره به آبیاری بیش از پنج‌هزار هکتار از مزارع روستایی قم به روش‌های نوین در سال گذشته، ادامه داد: کشاورزی شغل اصلی روستاییان قم است، به‌همین دلیل تلاش‌های بسیاری برای احیای زمین‌های زراعی آنان صورت گرفته است که ازجمله آن می‌توان به توسعه شبکه آبیاری‌های نوین و اجرای طرح پهنه‌بندی زمین‌های کشاورزی در روستاهای استان اشاره کرد. طلایی افزود: با تسهیلات مناسبی که در اختیار کشاورزان روستایی قرار می‌گیرد؛ آنان می‌توانند تنها با پرداخت 15 درصد هزینه‌های طرح، مزارع و باغ‌های خود را با استفاده از روش‌های نوین آبیاری کنند و پیش‌بینی می‌شود با ادامه این طرح در سال جاری، در آینده نزدیک همه مزارع و باغ‌ها در مناطق روستایی قم که قابلیت اجرای سیستم‌های نوین آبیاری را داشته باشند، از این روش استفاده کنند. طلایی با اشاره به کیفیت بالای پسته تولید شده در روستاهای قم، بیان کرد: پسته محصولی مقاوم و کم‌آب‌بر است و پیش‌بینی می‌شود با توسعه باغ‌های پسته در مناطق روستایی، قم در آینده نزدیک به یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید پسته کشور تبدیل شود. وی ادامه داد: سطح زیرکشت این محصول به بیش از 12 هزار هکتار رسیده است که این نشان‌دهنده استقبال خوب روستاییان از این محصول راهبردی و اقتصادی است. وی بیان کرد: در سال‌های گذشته بیش از 300 میلیارد ریال برای تجهیز زمین‌های کشاورزی به سیستم‌های آبیاری نوین هزینه و بسیاری از مزارع کلزا و همچنین باغ‌های استان برای نخستین‌بار در کشور با استفاده از این روش آبیاری شد.

توسعه کشت گل‌محمدی در قم

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی قم نیز در بیان آخرین فعالیت‌های صورت گرفته برای اجرای سیاست‌های تغییر الگوی کشت گفت: در سال جاری 240 هکتار از سطح زمین‌های کشاورزی این استان به کشت گیاه گل‌محمدی اختصاص پیدا خواهد کرد. مسلم ابراهیمی بیان کرد: گیاه گل‌محمدی به‌دلیل مقاومت در برابر شرایط متغیر آب و هوایی و کم آب‌بر بودن برای کشت در قم مناسبت است و هم‌اکنون بسیاری از زمین‌های کشاورزی استان از سطح دشت‌ها گرفته تا دامنه مناطق کوهستانی، محل تولید این گیاه شده است. وی با اشاره به توجیه اقتصادی کاشت گل‌محمدی در قم افزود: این گیاه در مدت زمان کوتاهی نسبت به سایر محصولات کشاورزی، رشد می‌کند و برای تولید آن احتیاج به مراقبت خاصی نیست؛ چراکه آفات کمی دارد. وی با بیان این‌که گیاه گل‌محمدی عملکرد خوبی در واحد سطح دارد، ادامه داد: با رعایت استانداردهای مطرح در مباحث کشاورزی می‌توان از هر هکتار، پنج تن گیاه گل‌محمدی استخراج کرد که این مسأله ارزش افزوده اقتصادی بالایی را برای کشاورزان به‌دنبال دارد. ابراهیمی گفت: توسعه تولید گیاه گل‌محمدی در قم براساس سیاست‌های تغییر الگوی کشت در اولویت برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی قرار دارد و در همین رابطه از حضور بخش خصوصی برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی همچون کارخانه‌های اسانس‌گیری و سرمایه‌گذاری در این قسمت، حمایت می‌شود. وی افزود: می‌توان از گیاه گل‌محمدی 120 فرآورده غذایی، دارویی و بهداشتی استخراج کرد که همین مسأله لزوم ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی در کنار مزارع این گیاه را بیش از پیش به اثبات می‌رساند.

وی ادامه داد: ارائه تسهیلات ارزان قیمت به کشاورزان قمی برای توسعه کشت گل‌محمدی در سطح مزارع استان، ازجمله اقدام‌هایی است که برای تحقق سیاست تغییر الگوی کشت به اجرا درمی‌آید. رئیس مرکز تحقیقات و آموزش جهاد کشاورزی و منابع طبیعی قم نیز در رابطه با مناسب بودن کشت گیاهان دارویی در این استان گفت: گیاهان دارویی به‌دلیل آستانه تحمل بالا در برابر تنش‌های محیطی و نیاز کم به منابع آبی، برای کشت در شرایط سخت اقلیمی قم مناسب‌ هستند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار:27خرداد1397، کدخبر: 46059: www.sabzineh.org