شعار سال: پیمایش انجمن جامعه شناسی آمریکا : مشاغل فارغ التحصیلان جامعه شناسی

شایسته است به جای تکیه بر گزاره­ های اطمینان بخش، در مورد ارزش آموزش فراگیر علوم انسانی و اجتماعی، به آمار استناد کنیم؛ بر اساس پیمایش سال ۲۰۰۶ از دانشجویان و دانش آموختگان انجمن جامعه شناسی آمریکا در مقطع کارشناسی، بیش از ۸۰ درصد آنها استخدام شده بودند. فهرست زیر نشان می­ دهد که اولین شغل این افراد پس از فارغ­ التحصیلی در کدام مقوله قرار دارد:

خدمات اجتماعی و مشاوره: بخش اعظم فارغ ­التحصیلان رشتۀ جامعه شناسی در آمریکا با مشاغل مربوط به خدمات اجتماعی و مشاوره در ارتباط هستند. مددکار کودکان آزاردیده و نادیده گرفته شده، مصاحبه کنندۀ دادگاه­ ها در مراکز حمایت از کودکان، و حامی قربانیان خشونت خانگی از جمله مشاغلی است که در این مقوله جای می­گیرد. بر طبق پیمایش انجمن جامعه شناسی آمریکا انتظار می­ رفت تعداد شاغلین این موقعیت از ۲۷ درصد در سال ۲۰۰۶ به حدود ۳۴ درصد در سال ۲۰۱۶ افزایش یابد.

پشتیبانی اجرایی: این شغل، برای سطح ورودی و کلاسیک رشتۀ جامعه شناسی شناخته شده است و در سازمان های غیر­انتفاعی با عنوان «دستیار برنامه» از آن یاد می­ شود. با توجه به اینکه مشاغل قرن بیست و یکم همگی از چندین گام تشکیل شده ­اند یک فارغ ­التحصیل جامعه شناسی در این شغل می­تواند تجربه و دانش خاص کار برای موقعیت­ های بهتر و رقابتی­ تر را کسب کند.

مدیریت اجرایی: شرح اصلی وظایف یک جامعه شناس در این شغل عبارت است از: هماهنگ کردن برنامه­ ها، عقد قراردادهای دولتی، سرپرستی کیفیت عملیات و رضایت مشتریان در شرکت های کوچک ساخت و ساز، و همچنین کار در منابع انسانی مرتبط با استخدام نیرو، تعلیم و مذاکره و سرانجام تضمین فرصت­ های برابر برای کارکنان. به این شغل در سازمان­ های مختلف همچون شرکت­های بیمه، سازندگان رایانه، و ادارات دولتی نیاز است.

تدریس و کتابداری: بخشی از افرادی که به دنبال این شغل می­روند مطالعات جامعه شناختی خود را با یک برنامۀ ارائۀ مدرک در زمینۀ تدریس ترکیب می­کنند و در مدارس دولتی مشغول به کار می­شوند. برخی نیز کار در مدارس خصوصی و یا تدریس زبان انگلیسی در مدارس دیگر کشورها را ترجیح می­دهند.

خدمات: منظور از این شغل، بیشتر به خدمات حمایتی و حفاظتی اشاره دارد؛ عناوینی مانند تکنسین صحنۀ جرم، افسر پلیس، و افسر ناظر بر مجرمان مشمول آزادی مشروط.

فروش و بازاریابی: نکتۀ مهم در این حرفه این است که مصرف­ کنندگان در این بخش تحت تأثیر همان عواملی هستندکه محور مطالعات جامعه شناسان بر روی گروه­ های اجتماعی است: جنسیت، نژاد، طبقه، فرهنگ و سن. این موقعیت شغلی می­تواند فرصت مناسبی برای ورود چشم ­اندازهای جامعه شناختی به دنیای کسب و کار فراهم کند. اجرای تحقیقات بازاریابی، و ادارۀ کمپین و نگارش مطالب بازرگانی برای رسانه­ ها از جمله کارهایی است که جامعه شناس در این حرفه انجام می­ دهد.

پژوهشگری اجتماعی: از میان تمام پاسخگویان پیمایش انجمن جامعه شناسی آمریکا کمترین تعداد شاغلین جامعه شناس، در حوزۀ پژوهش مشغول به کار بوده ­اند. این در حالی است که اصطلاحات «تحقیق» و «داده» بالاترین تعداد موقعیت­های شغلی سطح مقدماتی را در جستجوهای اینترنتی سایت­های کاریابی به خود اختصاص می­دهند. چه بسا چنین پراکندگی به دلیل این تصور اشتباه باشد که تنها افراد دارای درجۀ دکتری می­توانند تحقیق کنند! لازم به یادآوری است که سواد کمّی مهارت کلیدی مورد نظر بسیاری از کارفرمایان است و این فرصت به خوبی برای دانشجویان مقطع کارشناسی فراهم است. علاوه بر آن، چنین کاری به­ ویژه برای کسانی که سودای ادامۀ تحصیل در مقاطع تکمیلی را دارند موقعیت مناسبی به حساب می آید.

و حتی ترانه­ سرا و خواننده!

جیمز بلانت یکی از خوانندگان مشهور خارجی است که به گفتۀ خودش دلیل اصلی موفقیتش متن­های عمیق و پرمغزی است که مطالعات جامعه شناسی در دانشگاه به او اعطا کرده است. روزنامه گاردین در یادداشتی در مورد مشاغل بالقوه­ ای که می­توان پس از اخذ مدرک جامعه شناسی به سراغشان رفت از دو فرد مشهور در دو حوزۀ حرفه­ ای مختلف یاد کرده است: لیدی آموس، عضو سابق پارلمان بریتانیا که در زمینۀ امور انسان دوستانه و نظارت بر امداد اورژانسی در مناطق پرمخاطرۀ جهان فعالیت می­کند و دیگری، جیمز بلانت یکی از مشهورترین خوانندگان و ترانه ­سرایان جهان. به گزارش گاردین نقطۀ مشترک این افراد فارغ­ التحصیل بودن از رشتۀ جامعه شناسی است که به آنها در بهره­ گیری از دانش کسب شده برای رسیدن به موفقیت­ های حرفه­ ای کمک کرده است.

جای خالی تحقیق و توسعه در میان دانش آموختگان جامعه شناسی در ایران

بدیهی است که سودای توسعه جز با تحقیق در مورد وضعیت پیشین ، کنونی و پیش بینی آتیۀ یک موقعیت به دست نخواهد آمد. اقدام انجمن جامعه شناسی آمریکا در مورد وضعیت اشتغال دانشجویان و دانش­آموختگان این رشته دلیل خوبی است برای پرداختن به این سؤال که آیا یکی از مسائل پیش روی سیاست­گذاریهای علم در حوزۀ جامعه شناسی- به عنوان یکی از زیرمجموعه­ های شناخته شدۀ علوم انسانی در ایران که از قضا با مناقشات روزافزون بر سر اثرگذاری و کارایی روبرو است- این نیست که اعضای این خانواده مطالعاتی از نظر اشتغال در چه جایگاهی به سر می­برند؟ با کمی جستجو و نگاهی انتقادی به کارگروه­ ها و اقدامات انجمن جامعه شناسی ایران می­توان نتیجه گرفت که تلاش­های تحسین برانگیز صورت گرفته بیش از آنکه نگاهی فراتحلیلی و رفت و برگشتی به وضعیت این حوزۀ مهم مطالعاتی داشته باشند، به مسائل اجتماعی می­پردازند. هرچند بیکاری و اشتغال از موضوعات مهم اجتماعی و مورد توجه جامعه شناسان ایرانی است اما تلاش­های صورت گرفته در این زمینه به چند مقالۀ تصادفی و برگزاری نشست­های تکراری و معمولاً بدون خروجی مطلوب محدود شده است. امید است گزارش­هایی منظم از عملکرد متقابل دانشگاه و بازار کار، به طور خاص در مورد نگرانی­ های اعضای خانوادۀ جامعه شناسی در یافتن شغل و کسب مهارت­ های ملی و جهانی لازم، در این زمینه عرضه شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت بردار، تاریخ -، کد مطلب: -: www.bordar-ensani.ir