شعارسال: 22تا 24خرداد یازدهمین اجلاس کمیسیون کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد. هیأت جمهوری اسلامی ایران به ریاست دکتر محسنی بندپی، معاون وزیر و رئیس سازمان بهزیستی کشور به همراه دکتر نحوینژاد معاون توانبخشی بهزیستی کشور، دکتر محبوبه خلوق فعال حوزه معلولان و تنی چند از کارشناسان و صاحبنظران این حوزه برای حضور در این رخداد جهانی، عازم نیویورک شدند تا طی سه روز کاری سخت و نفسگیر از اقدامات مهم کشورمان در اجرای این معاهده دفاع کنند. این در حالی است که از زمان اعزام هیأت ایرانی تا همین لحظه بحث و انتقادها در پاتوقها و گروههای مجازی معلولان دنبال شده است از جمله تکراری کنوانسیون به چه دردمان میخورد؟ تا اظهار نظر در مورد هیأت اعزامی و سخنرانیهای آنها. به همین بهانه برای اطلاع از نحوه کار نمایندگان ایران و ماحصل این گردهمایی جهانی پای صحبتهای دکتر حسین نحوینژاد معاون توانبخشی بهزیستی کل کشور نشستیم.
دکتر نحوینژاد با اشاره به اتفاقات این سه روز در مقر سازمان ملل میگوید: «12 سال پیش در محل سازمان ملل متحد جلساتی با حضور متخصصان، نمایندگان گروههای غیردولتی معلولان، صاحبنظران و دولتهای فعال در زمینه معلولان برگزار شد و آنچه حاصل تفکرات و نظرات این افراد بود، منجر به نوشتن پیشنویس کنوانسیون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت شد. این کنوانسیون مشتمل بر 50 ماده است که تمامی وجوه زندگی معلولان اعم از حق حیات که قبل از تولد فرد است تا تکریم و منزلت زندگی فردی، مشارکتهای سیاسی و اجتماعی معلولان و همچنین تعهدهایی که دولتها باید داشته باشند را در خود جای داده است.
وی در ادامه صحبتهایش از نحوه اجرای این کنوانسیون میگوید: «هنگامی که پیشنویس چنین کنوانسیونی به تصویب مجمع عمومی میرسد، برای امضای کشورها باید جلسهای تشکیل شود که این گردهمایی مارس 2007 میلادی برگزار شد و استقبال خوب دولتها سبب شد روز اول 30 کشور کنوانسیون را امضا کنند. امضای اولیه کشورها به معنی عضویت نیست و فقط روح کلی آن را پذیرفتهاند و تعهد میدهند که تمام تلاشمان را میکنیم که در پارلمان یا شورای تصمیم گیرنده هر کشور این کنوانسیون را به تصویب برسانیم.
در کنوانسیون حقوق معلولان آمده است که پس از تصویب 20 کشور وارد مرحله اجرایی میشود که این اتفاق در مه 2008 افتاد و کنوانسیون حمایت از حقوق معلولان وارد فاز اجرایی شد. با اجرای این میثاقنامه جهانی باید هر ساله نشستهای منظمی توسط کشورهای عضو در محل دفتر مرکزی سازمان ملل در نیویورک برگزارشود.»
نحوینژاد هدف از برگزاری این نشستها را تأکید بر تعهد کشورهای عضو میداند و بیان میکند: «ایران هم از ابتدا به دنبال عضویت دراین کنوانسیون بود که با توجه به تلاشهای بسیار در 13 آذر 1387 توسط نمایندگان خانه ملت قانونی تصویب شد که در آن، جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت ملحق شود و دراین قانون مشخص شد سازمان بهزیستی کشورو بنیاد شهید و امور ایثارگران دو مرجع ملی برای اجرای کنوانسیون در ایران هستند.»
معاون توانبخشی بهزیستی کل کشور با بیان آنکه تاکنون 177 کشور به این کنوانسیون پیوستهاند، میگوید: «کنوانسیون حمایت از حقوق معلولان به غیر از50 ماده یک پروتکل الحاقی نیز دارد. این پروتکل به حیطه اجرای کنوانسیون توسط دستگاهها و ناظران بینالمللی نظارت دارد. از تمام کشورهای عضو فقط 92 کشور این پروتکل الحاقی را امضا کردند و لازم به یادآوری است جمهوری اسلامی ایران این پروتکل الحاقی را نپذیرفته است. آنچه در 50 ماده کنوانسیون حمایت از حقوق معلولان قابل توجه است پرداختن به همه ابعاد و زندگی این شهروندان است و از مواد مهم آن میتوان به حق حیات، نبود تبعیض، برابری و امتیازهایی که معلولان باید در پیشگاه قانون داشته باشند، مناسبسازی محیطی، بحث زنان و کودکان دارای معلولیت به طور خاص، بحث امنیت فردی، آموزش، بهداشت، حریم خصوصی، اشتغال و نکته مهمتر ایجاد فضایی برای همکاریهای بینالمللی اشاره کرد.
متأسفانه ایران در 10 جلسه این کنوانسیون به دلایل مختلف حضور نداشت و با پیگیریهای مجدانه سازمان بهزیستی و همکاری وزارت امور خارجه کشور موفق شدیم در یازدهمین نشست کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت به ریاست انوشیروان محسنی بندپی، رئیس سازمان بهزیستی کل کشور شرکت کنیم.»
نحوینژاد در پاسخ به سؤالی درخصوص موضوعات کنفرانسهای برگزار شده در مقر سازمان ملل میگوید: «موضوع اصلی این کنفرانس نادیده نگرفتن افراد معلول در روند توسعه و اجرای کنوانسیون است و اگر این پیماننامه جهانی قرار است اجرا شود، باید به همه افراد معلول توجه خاص شود. موضوعات مهم دیگری هم در این سه روز مورد بررسی قرار گرفت که از آن میتوان به نحوه بودجهبندی و تخصیص اعتباردولتها برای اجرای «crpd» یا همان کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت اشاره کرد. موضوع دوم همکاری و تعامل بخش خصوصی و عمومی و همکاریهای بینالمللی است که باید در راستای تقویت کنوانسیون صورت گیرد و همچنین بحث زنان و دختران دارای معلولیت است که در مجامع بینالمللی از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که وقتی فردی دچار معلولیت میشود، خواسته یا ناخواسته با محرومیتهایی مواجه میشود و بر همین اساس زنان و دختران دارای معلولیت از محرومیت مضاعفی تری نسبت به مردان برخوردار میشوند. بحث دیگری که دراین مجامع بینالمللی اهمیت دارد نحوه مشارکت سیاسی و برابری افراد معلول در مقابل اجرای قانون است.»
نحوینژاد با اشاره به حضور افراد معلول در این هیأت ایرانی اعزام شده، بیان میکند: «حدود 10 درصد از کشورها نمایندگان شان به همراه تعدادی از معلولان در مقر سازمان ملل حضور یافتند، خوشبختانه یکی از آن کشورها جمهوری اسلامی ایران بود. فرد دارای معلولیتی که همراه هیأت ایرانی اعزام شد خانمی تحصیلکرده با معلولیت ضایعه نخاعی است که تجربه نشست در سازمانهای بینالمللی را در کارنامه کاری خود دارد.دکتر محبوبه خلوق در این دوره نکاتی را در مورد زنان و دختران دارای معلولیت بیان کردند و با ذکر چند مثال موفقیت بانوان ایرانی را در عرصههای مختلف یادآور شدند.
معاون توانبخشی بهزیستی کل کشور درخصوص انتقادهای مطرح شده توسط برخی از معلولان درمورد ارائه گزارشهای ایران در سازمان ملل میگوید: «ما در کشور یک میلیون و 400 هزار معلول داریم از این تعداد چند نفر در فضای مجازی و دیگر شبکه و کانالها فعال هستند پس نمیتوان انتقاد چند نفر را به همه معلولان تعمیم داد.
من در جریان این واکنشها و نظرات هستم اما نکته حائز اهمیت آن است که عرصههای بینالمللی همچون نیویورک جایی برای بیان مشکلات نیست، نیویورک برای بیان تعهدات مسئولان بر اجرای درست کنوانسیون است.
بنابراین محبوبه خلوق یا هر فرد دیگری برای شرکت در دادگاه در آن سازمان حاضر نشده است که بخواهد نقد و انتقادهای مختلف را بیان کند. این کنوانسیون کمیته ناظر دارد ما نیز اولین گزارش ایران را که در حد یک کتاب است به این کمیته در سال 1392 ارائه کردیم، از مسائل ورزشی، فرهنگی ومستمریها گرفته تا مسائل دیگر همه را ارائه دادیم. اگر معلولان میگویند مستمری ما کم است مسلماً این موضوع در گزارش های ما نیز درج شده است. باید بگویم این کمیته ناظر برای طرح سؤال به گزارش های دولتها اکتفا نمیکند و مطمئن هستم اطلاعاتی را از NGOها و مخبرهای خودشان در ایران دریافت میکنند. حضور دکتر خلوق برای بیان مشکلات نبود که بخواهد آن را به کسی یا جایی انتقال دهد. این بانوی دارای معلولیت نمونه فرد موفقی است که باید به دنیا نشان دهیم و بگوییم حرکتها در ایران آغاز شده است.
برخی انتقادها بر این بود که اصلاً چرا این خانم انتخاب شده است؟! درجواب به این انتقاد هم باید بگوییم از طرف وزارت امور خارجه که با اوضاع بینالمللی آشنایی کاملی دارند به ما گفته شد، باید ظرف 24 ساعت خانم معلول تحصیلکردهای را برای شرکت دراین نشست جهانی معرفی کنیم.
با توجه به محدودیت زمان نمیتوانستیم فراخوان بزنیم یا آزمونی را برگزار کنیم تا فرد مناسب و تأیید شده را انتخاب کنیم. بهزیستی ازمیان گزینههای موجود شناخته شده انتخابش را انجام داد. این بانوی دارای معلولیت با وجود تحصیلات عالیه در همایش های بینالمللی بسیاری شرکت کردند و کاملاً با فضای این گونه نشستها آشنایی کاملی داشتند. دکتر خلوق مسئولیت یک سازمان مردم نهاد را هم برعهده دارند که این کارنامه درخشان سبب شد گزینه انتخابی بهزیستی باشد.»
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کل کشور در پاسخ به آخرین سؤال در مورد نحوه اجرای کنوانسیون در کشورهای دیگر و سؤالهای مطرح شده و تجربیاتی که قابل بهرهگیری باشد میگوید: «کشورها هرکدام به فراخور نظام سیاسی و ایدئولوژی خودشان عمل میکنند. در این 11 سال یکپارچگی خاصی ایجاد شده است و کنوانسیون به تقویت پایگاه ان جی او ها کمک شایانی کرده است.
کنوانسیون سبب تقویت ارتباطات بینالمللی شده است. 20 سال قبل کشورها فکر میکردند فقط به لحاظ امنیتی، سیاسی و اقتصادی میتوانند همکاری داشته باشند اما اکنون همکاریهای بشردوستانه بعد از تصویب کنوانسیون جایگاه خاصی پیدا کرده است.
از دیدگاه من به عنوان فردی که سالهاست در این زمینه فعالیت داشته و تحقیق کرده است این اولین کنوانسیونی است که دیدگاههای سیاسی را کمتر در درون خود جای داده است و علت آن هم حضور پررنگ معلولان در بخشهای مختلف است. در گزارشهای دولتها و کشورهای دیگر که در حوزه معلولان بسیارعقب افتاده هستند، چنان تصویری در عرصههای بینالمللی از خود میسازند که گویا معلولان در آن کشورها در رفاه کامل زندگی میکنند. این موضوع مثبت است شاید سؤال کنید چرا باید چهرهای خلاف واقع بسازند؟ باید بگوییم در نهادهای بینالمللی همیشه نمیشود چهره سازی کرد دولتها کم کم باید زیرساختهای خود را تغییر دهند و شرایط را برای معلولان هموار سازند. همان طور که گفتم، فقط گزارش دولتها نیست که به دست کمیته ناظر میرسد.
سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: - ، کدخبر: 472014: www.iran-newspaper.com