شعارسال: پنجشنبه‌اي که گذشت يك گردهمايي با عنوان هماش ملي احزاب ايران برگزار شد که سخنان فعالان حزبي شرکت‌کننده در آن متأثر از شرايط اين روزهاي کشور بود. علي شکوري‌راد، دبيرکل حزب اتحاد ملت؛ جواد اطاعت، نماينده مجلس ششم؛ اسماعيل جبارزاده، معاون سياسي وزارت کشور؛ حسين کمالي، دبيرکل حزب اسلامي کار؛ عليرضا محجوب، نماينده تهران در مجلس و محمدجواد حق‌شناس، عضو شوراي شهر تهران از جمله سخنرانان اين مراسم بودند.

نقدهاي صريحي که علي شکوري‌راد، دبيرکل حزب اتحاد ملت، درباره اين شرايط و حسن روحاني مطرح کرد، از يک‌سو مهم بود و از ديگر سو پيشنهادي که ارائه داد و با بيان اينکه بعيد مي‌دانيم الان و در بحران فعلي کاري از دست شخص آقاي روحاني بربيايد، اعلام کرد که رئيس‌جمهوري با مقام معظم رهبري بنشينند و راه‌حلي پيش‌روي مردم قرار دهند. شکوري‌راد در سخناني که گلايه و طعنه را با هم آميخته بود، از اينکه احزاب در فرايند قدرت کشور نقشي ندارند، صحبت کرد و آن را به شرايط امروز پيوند داد و گفت: «در اين بحران، من به عنوان يک دبيرکل، فکر مي‌کنم محلي از اِعراب ندارم؛ فقط بايد دعا کنيم از اين بحران عبور کنيم و فشار کمتري به مردم وارد شود».

شکوري‌راد در‌عين‌حال کنايه‌هايي را هم به حزب اعتدال و توسعه که خود را حزب پيروز در انتخابات 96 مي‌داند، مطرح کرد: «من در سال ۹۲ يکي از فعالان سياسي حامي روحاني بودم. تا زماني که ما از روحاني حمايت کرديم، اقرار مي‌کنم خبر نداشتيم که او عضو حزب اعتدال و توسعه است. حزب اعتدال و توسعه را هم نمي‌شناختم. پس از اينکه روحاني به عنوان رئيس‌جمهور انتخاب شد، ديديم که يک حزبي هم به او وصل است. اين حزب خودش را پيروز انتخابات هم تلقي کرد و انتخابات را به نفع خودش مصادره کرد. حزب اعتدال و توسعه نبود که رئيس‌جمهور را معرفي کرد و جامعه به او رأي داده باشد، بلکه فرايندهاي خارج از حزبي منجر به انتخاب روحاني شد».

اعتدال و توسعه و انتخابات رياست جمهوري

حضور پررنگ اعتدال و توسعه بعد از انتخابات رياست جمهوري 96 و نقش‌آفريني مهره‌هاي کليدي اين حزب در اطراف حسن روحاني، آن‌قدر مشهود است که حالا صداي دبيرکل حزبي را درآورده که در جريان انتخابات در قالب ائتلاف اصلاح‌طلبان يکي از احزاب مهم در فرايند پيروزي حسن روحاني به شمار مي‌رفت. فارغ از اينکه سخنان شکوري‌راد تا چه ميزان مي‌تواند، به مفهوم شانه‌خالي‌کردن از بار مسئوليت دعوت و تشويق مردم براي رأي‌دادن به روحاني باشد، اما گلايه‌هايش را مي‌توان محدودکردن دايره افرادي که به روحاني مشورت مي‌دهند يا در جاي تصميم‌سازي قرار گرفته‌اند، هم قلمداد کرد.

اعتدال و توسعه در جريان انتخابات دوازدهم رياست‌جمهوري اگرچه در قالب ائتلاف با جريان اصلاح‌طلب فعاليت کرد، اما در کنار ائتلاف ستادهاي مستقل خود را هم راه‌اندازي کرد و بعد از پيروزي، خود را در جايگاه حزب پيروز تصور مي‌کرد. اين در حالي است که جريان اصلاح‌طلب هم در انتخابات دور اول و هم در انتخابات دور دوم، موج اصلي حمايت از روحاني را به راه انداخت و حزب بي‌سروصداي اعتدال و توسعه که فعاليت چشمگيري در عرصه سياسي نداشت، به‌سبب نزديکي روحاني به چهره‌هاي اصلي‌اش، خود را صاحب نتيجه به‌دست‌آمده مي‌پنداشت.

کنش‌هاي اعتدال و توسعه

بعد از فرايند انتخابات بود که اعتدال و توسعه هم سعي کرد تا فعاليت‌هاي تشکيلاتي خود را جدي‌تر دنبال کند و بعد از سال‌ها که کنگره‌اي برگزار نکرده بود، به تشکيل يک گردهمايي اقدام کرد و بعد از آن هم گهگاه خبري از نشست‌هاي شاخه‌هاي شهرستان اين حزب به گوش مي‌رسد.

حزب در اسفند سال ٧٨ و با نظر تأييد مرحوم آيت‌الله هاشمي تشکيل شد. در نهايت در آستانه برگزاري انتخابات مجلس ششم- اسفند ١٣٧٨- اعتدال و توسعه رسما تشکيل و محمدباقر نوبخت به عنوان دبيرکل آن انتخاب شد. در ميان اعضاي هيئت مؤسس و بعدا شوراي مرکزي نام حسن روحاني به چشم نمي‌خورد.

حزب در انتخابات رياست جمهوري هشتم در قالب بيانيه‌اي از سيدمحمد خاتمي حمايت مي‌کند و در سال ٨٤ از ابتدا از نامزدي هاشمي رفسنجاني حمايت کرد و نوبخت سخنگوي ستاد انتخاباتي او شد. با وجود شکست هاشمي از احمدي‌نژاد در سال ٨٤ به گواه سايت اين حزب، جلسات شوراي مرکزي در اين سال‌ها به طور مستمر برگزار شده است. حزب در سال ٨٨ از ميرحسين موسوي اعلام حمايت کرد». فعاليت‌هاي حزب از سال ٨٨ به محاق رفت. حزب که به نظر مي‌رسد کار خود را فارغ از فعاليت‌هاي اصلاح‌طلبان ادامه داده است، در انتخابات مجالس هفتم و هشتم هم فهرستی جداگانه ارائه داد؛ اما در انتخابات مجلس نهم هم‌زمان با شرکت‌نکردن اصلاح‌طلبان از ارائه فهرست خودداري کرد. اعتدال و توسعه از سال ٩١ مجددا فعال شد و سخنگوي اين حزب از همان سال از نامزدي حسن روحاني در انتخابات سال ٩٢ سخن گفت. حضور حسن روحاني که در انتخابات جدي شد، اعضاي اين حزب هم مسئوليت‌هاي کليدي در ستادهاي روحاني را بر عهده گرفتند و بعد هم در کابينه او جاي گرفتند؛ از نوبخت به عنوان سخنگو تا واعظي به عنوان وزير ارتباطات، بانک در نهاد رياست جمهوري و اکبر ترکان در نقش مشاور اقتصادي.

چهره‌هاي ماندگار

اين چهره‌ها، همان‌هايي هستند که روزبه‌روز حضورشان براي حسن روحاني مهم‌تر شد تا آنکه در جريان انتخابات رياست‌جمهوري 96 نقش‌هاي کليدي ستادها و دولت را بر عهده گرفتند. محمود واعظي به عنوان رئيس دفتر رياست‌جمهوري انتخاب شد و علي جنتي هم بعد از مدتي به نهاد رفت تا مسئوليت کارهاي اداري حسن روحاني در دفتر را به عهده بگيرد. به اين ترتيب واعظي عملا نقش‌آفريني در فضاي سياسي را بر عهده گرفت. محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت شد و رئيس سازمان برنامه و بودجه. با اين حال، نقش واعظي همواره پررنگ‌تر بوده است. از نحوه تعامل با مجلس در زمان چينش کابينه گرفته تا گلايه‌مندي نماينده‌ها از اينکه دفتر رئيس‌جمهوري به آنها وقت ملاقات نمي‌دهد.

واعظي در اين بازه زماني همه‌جا حضور داشته و دارد. حتي در تصويري که از روحاني در جريان بازديدش از تله‌کابين توچال منتشر شده و نقدهاي زيادي را هم متوجه روحاني کرد. به‌تازگي هم واعظي روانه قم شده تا با مراجع درباره اوضاع فعلي کشور صحبت کند. با اين حال، پيکي سوي اصلاح‌طلباني که حامي روحاني در انتخابات 96 بودند، فرستاده نشده تا از آنها به عنوان حاميان اصلي و موتور محرکه مردم براي برون‌رفت از اين شرايط، نظرخواهي شود. احتمالا نگاه به اين نقدهاست که صداي شکوري‌راد را در همايش مزبور درآورد.

به عنوان احزاب کشور نمي‌دانيم بايد چه کنيم

شکوري‌راد ادامه داد: در برهه‌هاي مختلف وقتي جمعيت‌هاي سياسي دور هم جمع و با بحران روبه‌رو مي‌شدند، سؤالي بارز شکل مي‌گرفت و همه از هم مي‌پرسيدند چه بايد کرد؟ اما امروز من در اين جمع نشنيده‌ام کسي بگويد، «چه بايد کرد؟» همه مي‌گويند «چه مي‌شود؟» ما فقط ايستاده‌ايم ببينيم چه مي‌شود، چه‌بايدکردي در کار نيست.

او تأكيد کرد: ما به عنوان احزاب کشور نمي‌دانيم بايد چه کنيم. عامليت و مسئوليت کجاست؟ اگر بخواهيم تحليلي از شرايط روز داشته باشيم، بايد در جست‌وجوي اين پاسخ‌ها باشيم. از ما که کاري برنمي‌آيد؛ در اين بحران، من به عنوان يک دبيرکل، فکر مي‌کنم محلي از اِعراب ندارم؛ فقط بايد دعا کنيم از اين بحران عبور کنيم و فشار کمتري به مردم وارد شود.

دبيرکل حزب اتحاد ملت افزود: در خيابان خيلي از افراد احساس مسئوليت نمي‌کنند و دور هم جمع نمي‌شوند، گرچه ممکن است براي اعتراض دور يکديگر جمع شوند که باز هم نوعي احساس مسئوليت محسوب مي‌شود، اما اين نوع اعتراض به دليل سازمان‌يافته‌نبودن، مي‌تواند اعتراضي خطرناک باشد.

شکوري‌راد با بيان اينکه اگر مسئوليت باشد، عامليتي نيز وجود خواهد داشت، گفت: در اين مملکت نمي‌دانيم بايد از چه کسي مسئوليت بخواهيم.‌ در خارج از کشور و در نظام سياسي بين‌الملل، سازمان ملل و نهادهاي ديگري وجود دارند، اما آنجا هم مي‌بينيم که همه نظام سياسي بين‌الملل، اقتدار لازم را ندارند.

او گفت: رئيس‌جمهور گفت ما سه راه داريم؛ يا بايد تسليم شويم، يا با هم دعوا و نهايتا از هم بپاشيم يا اينکه با هم يکي شويم و بايستيم. هر عقل سليمي دو راه اول را پيشنهاد نمي‌کند، اما اگر بنا باشد کنار هم باشيم و بايستيم، چگونه مي‌توان اين فرايند را آغاز کرد و به انجام رساند؟ اين راه‌حل، لوازمي دارد.

اين فعال سياسي اضافه کرد: بايد افق انتظاراتمان را روشن کنيم. اگر اين بحران ما را به شرايط نفت در برابر غذا برساند، ديگر قانون اساسي و کرامت انساني و... کيلويي چند؟ در چنين شرايطي خواست افراطيون داخلي تأمين مي‌شود.

حق‌شناس:‌ حال جامعه ما خوب نيست

محمدجواد حق‌شناس هم در سخنان خود، روي نقدهايش را متوجه روحاني كرد و گفت: در روزهاي نگران‌کننده‌اي در کشور قرار داريم. چندماهي نيست که از وقايع دي‌ماه گذشتيم که شهرهاي کشور از موجي از اعتراضات عبور کردند و مردم، نظام و جوانان براي عبور به‌سلامت از اين رويدادها هزينه‌هايي پرداخت کردند. چندروزي است که شهر تهران نيز درگير اعتراضات عمومي در جايي که قلب اقتصاد بايد به‌خوبي بتپد، شده است. وضعيت اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و اداره جامعه امروز ما خوب نيست و نبودن اين حال خوب هم آثار خودش را دارد. در ايجاد اين نابساماني‌ها همه ما مسئول هستيم. اصلاح‌طلب، اصولگرا و مستقل، همگي مسئول هستيم.

او ادامه داد: رأي ما بوده که آقاي روحاني را بر صندلي رياست‌جمهوري نشانده، قطعا بايد از ايشان گلايه کنيم که خوب عمل نکرده است. او تأكيد کرد: قطعا حال جامعه ما خوب نيست و نياز داريم که دور هم جمع شده و خواسته‌هاي برحق‌مان را بگيريم. اگر رفتار ما درست باشد و بر اساس مباني عمل کرده و به رأي مردم احترام گذاشته شود، همان‌طور که ۴۰ سال است از بحران‌ها عبور کرده‌ايم، ۴۰ سال آينده نيز از آنها عبور خواهيم کرد. براي طي مسير صحيح راهي جز تحزب و تقويت احزاب نداريم. حداقل بايد پنج، شش حزب قدرتمند در کشور داشته باشيم. حق‌شناس در پايان گفت: همه بايد براي حل مسائل کشور و جامعه دلهره داشته باشيم و به يکديگر احترام بگذاريم.

حسين کمالي:خطر تا پشت دروازه‌هاي کشور است

حسين کمالي، رئيس خانه احزاب: امروز به جايي رسيده‌ايم که مردم براي صحبت با مسئولان تنها مي‌توانند به آنها پيامک بزنند و مسئولان نيز در تريبون‌هاي يک‌جانبه صحبت‌هاي خود را مطرح مي‌کنند و مي‌روند. متأسفانه امروز گفت‌وگويي که در سايه آن دولت به معناي قواي سه‌گانه و ملت با يکديگر حرف بزنند وجود ندارد. اين در حالي است که خطر تا پشت دروازه‌هاي کشور آمده و وحدت سرزميني و منافع ملي‌مان مورد تهديد قرار گرفته است. در اين شرايط بايد کنار هم باشيم و از سرزمين و کشور خود و نه از شخصي خاص دفاع کنيم.

جبارزاده: کشور در شرايط خاصي قرار دارد

اسماعيل جبارزاده، معاون سياسي وزير کشور: در شرايطي که نتانياهو يک روز براي وضعيت آب ايران و روز ديگر با روپايي‌زدن درباره کشورمان صحبت مي‌کند و اينکه کشور با مسائل اقتصادي مختلفي مواجه است، بنابراین بايد وارد کار شده و با عملياتي‌کردن اقدامات خود، هم در مقابل اقدامات نتانياهو ايستاد و هم براي برون‌رفت کشور از مسائل پيش‌رو راهکارهايي انديشيد. امروز با توجه به اينکه کشور در شرايط خاصي قرار دارد، احزاب و سياسيوني که دل در گرو انقلاب و مردم دارند بايد بيشتر از گذشته فعاليت کنند.

جواد اطاعت: احزاب درباره وضعيت فعلي کشور بحث کنند

جواد اطاعت، عضو شوراي مرکزي حزب اعتماد ملي: در شرايط فعلي که کشور با مشکلات مختلف اقتصادي، از جمله گراني مواجه است، احزاب بايد به‌جاي اينکه جلساتي با موضوعات تحزب در کشور برگزار کنند، موضوع اقتصاد و وضعيت فعلي کشور را به بحث مي‌گذاشتند و با تشکيل جلساتي با حضور جامعه‌شناسان، اقتصاددانان و کارشناسان براي وضعيت فعلي کشور راهکارهايي مي‌انديشيدند. احزاب بايد پاي خود را مقداري فراتر از مباحث نظري بگذارند و براي اقدامات عملي گام بردارند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار: 9تیر1397 ، کدخبر: 190385: www.sharghdaily.ir