شعار سال: همه ما نام جعبه سیاه را شنیده ایم. وقتی هواپیما یا کشتی اقیانوس پیمایی دچار سانحه می شود همه برای فهم ماجرا به دنبال جعبه سیاه می گردند. جعبه سیاه یا پروازنگار، ضبط‌کننده اطلاعات پرواز در هواپیما (و همچنین در کشتی، بالگرد و فضاپیما‌های سرنشین دار) ابزاری است که در طول پرواز جهت ذخیره پارامترهای خاصی به کار می‌رود.

جالب است که بدانید که جعبه سیاه، سیاه نیست! بلکه نارنجی-فسفری است! داشتن چنین رنگ شاخصی بعد از وقوع سانحه در پیدا کردن جعبه سیاه به ویژه در هنگام سقوط هواپیما در آب، بسیار مؤثر است. جعبه سیاه پارامترهای پروازی متعددی را ضبط می‌کند. گفته می شود جعبه‌های سیاه معمولاً اطلاعات ۲۵ ساعت آخر پرواز را ضبط می‌کنند.

نکته جالب دیگر رمزگشایی اطلاعات درون جعبه سیاه (نارنجی) است. مراکز محدودی در جهان این اطلاعات را رمزگشایی می کنند. این مراکز بسیار محرمانه هستند بررسی ها در این مراکز در اتاق‌های عایق صوتی با قفل‌های مغناطیسی انجام می‌شود تا جلوی هر گونه شنود الکترونیک گرفته شود. در چاردیواری این اتاق‌های عایق، بلندگوهایی نصب شده تا حال و هوای داخل هواپیما را بازنمایی کنند. در صورت بیرون کشیدن جعبه سیاه از آب، متخصصان ابتدا جعبه سیاه را در آب مقطر غوطه‌ور می‌کنند تا سرعت خوردگی آن را کمتر کنند و سپس آن را به صورت کامل خشک می‌کنند. متخصصان به صداهای پس زمینه نیز با دقت گوش می‌کنند زیرا می‌تواند اطلاعات محیطی فراهم کند. وقتی اطلاعات آماده شد، متخصصان با ترکیب صداهای ضبط شده و اطلاعات فنی دقیق، سعی می‌کنند تصویری از آنچه ممکن است اتفاق افتاده باشد را شبیه سازی کنند.

تحلیل و تجویز راهبردی:

بنابراین این جعبه معروف اصولا کاربرد مهمی در راهبری و هدایت هواپیما/کشتی/بالگردها ندارند و فقط کارش ذخیره سازی برخی از پارامترها آن هم به مدت محدود است. جعبه سیاه (نارنجی) فقط بعد از وقوع حادثه به کار می آید. به عبارت دیگر نوشدارویی است بعد از مرگ سهراب! اما آنالیز دقیق و بدون سوگیری اطلاعات ذخیره سازی شده و رمزگشایی از آنان باعث می شود نقائص فنی و خطاهای انسانی که باعث ایجاد سانحه شده را مشخص کرد و از تکرار آن نقائص فنی و خطاهای انسانی جلوگیری کرد. اما مساله اینجاست؛ آیا این سوانح فقط برای هواپیماها، کشتی ها و . . . . است یا برای افراد، سازمان ها و کشورها هم بوجود می‌آید؟

این فقط هواپیماها نیستند که سقوط می کنند بلکه سیاست ها نیز سقوط می کنند.

فرض کنید در زندگی شخصی تصمیم گرفتید که هشتاد درصد از منابع مالی خود را روی یک دارایی، سرمایه گذاری شخصی کنید. یا فرض کنید که در سازمان تصمیم گرفته اید که کسب وکار سنتی خود را کم رنگ کنید و یک محصول کاملا نوآورانه به بازار ارایه کنید یا در عرصه کشورداری، یک سیاست رفاهی اجتماعی را اتخاذ کرده اید که روی زندگی هشتاد میلیون نفر موثر است. در همه موارد فوق یک تصمیم استراتژیک اتخاذ شده است. این مانند این است که شما یک هواپیما را می خواهید از نقطه الف به نقطه ب برسانید. بر اساس تجربه محتمل است که تصمیم شما در حوزه سرمایه گذاری شخصی یا نوآوری سازمانی یا سیاست گذاری ملی به شکست (سقوط و غرق شدگی) بیانجامد. اینجاست که شما باید جعبه سیاه (نارنجی) خود را پیدا کنید و اطلاعات را آنالیز کنید و بفهمید که چه شد که شکست رخ داد؟

به عنوان نمونه، اطلاعات زیر را باید بررسی کنیم تا بفهمیم کجا اشتباه کرده ایم؟ آیا نشانه های کاهش ارزش دارایی مان را دریافت کرده بودیم؟ آیا به ارزش دیگر دارایی های جایگزین فکر کرده بودیم؟ در زمان سرمایه گذاری، تصویرمان از آینده چه بوده؟ چه پیش فرض هایی داشتیم؟ چه سیگنال هایی از محیط دریافت کرده ایم اما آنها را جدی نگرفته ایم؟ چه پارامتری را اشتباه تفسیر کرده ایم؟ آیا تغییرات پارامترهای کلیدی را رصد و تحلیل کرده ایم؟ اشکال از ماشین (نقائص فنی) بود یا انسان (خطای تصمیم گیری)؟

لازمه داشتن جعبه نارنجی آنست که در زمان تصمیمات استراتژیک، مفروضات، پیش بینی ها و پارامترهای کلیدی کنونی و آینده را یادداشت کنیم و در طول زمان اطلاعات کلیدی را به روز نگاه داریم. اتکا به حافظه برای جعبه نارنجی بسیار اشتباه است. چرا که یافته های علمی نشان میدهد که حافظه هیچگاه به صورت کامل گذشته و واقعیت را بازتاب نمی دهد بلکه کاملا دستکاری شده اطلاعات را منعکس می کند.

جعبه نارنجی شما را باهوش تر می کند.از تاریخ درس عبرت بگیریم.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری افتصاد برتر، تاریخ انتشار 18 تیر 97، کد مطلب: 643485، www.eghtesadbartar.com