شعار سال: کارکنان شهرداری شیراز در حال نصب چند بنر در یکی از شلوغ‌ترین قسمت شهر بودند. منتظر ماندم تا کارشان تمام شود بعد شروع به خواندن نوشته‌های روی آن‌ها کردم."کالای قاچاق، خود خواهی فردی، خسارت ملی" ، "قاچاق کالا، متوقف شدن چرخ تولید ملی" و " پدر، مادر، کالای ایرانی آینده من است."

اوضاع اقتصادی کشور از مؤلفه‌های زیادی تاثیر می‌پذیرد که شاید مؤثرترین مؤلفه آن در چرخه اقتصادی جامعه، جریان پول‌های غیرقانونی در کشور است. منشا این پول‌ها که لقب کثیف به آن می‌دهند، درآمد‌های کلان ناشی از معاملات غیرقانونی و غیررسمی به ویژه قاچاق کالا و ارز است. قاچاق، پدیده‌ای است که زیرساخت‌ها و اهداف بلند مدت اقتصادی یک کشور را ویران می‌کند و در این بین، خسارت اصلی را مردم و تولید کنندگان داخلی می‌پردازند.

چرا قاچاق...؟

لطمه‌های جبران‌ناپذیر کالای قاچاق بر نظام تولید، توزیع، سلامت و بهداشت مردم و ورود پول کثیف حاصل از قاچاق کالا و تبعات جبران ناپذیر آن برکسی پوشیده نیست. با وجود سال‌ها مبارزه با این پدیده شوم، آمار‌ها نشان گر این واقعیت است که قاچاق کالا در ایران نه تنها روند نزولی نداشته بلکه شاهد روند صعودی قاچاق کالا در کشور بوده ایم.

به سراغ دکترپوریزدان پرست استاد اقتصاد دانشگاه شیراز رفتم. دلِ پُری از وضع نابسامان قاچاق کالا داشت. گفتم استاد سال‌ها با قاچاق مبارزه کرده ایم پس چرا نتیجه، دل خواه نیست؟ کتابی با مضمون توسعه اقتصادی که در دستش بود نشانم داد و گفت: کشور‌هایی که به توسعه پایدار اقتصادی دست یافته اند نمونه‌های خوبی برای الگو پذیری هستند توسعه در این کشور‌ها خود به خود صورت نگرفته بلکه حاصل سال‌ها برنامه ریزی مدون و کارشناسانه بوده. در ایران اگر چه برخی گام‌ها برداشته شده، اما شواهد نشان می‌دهد باید در عملکرد خود بازنگری کنیم.

سپس به برخی دلایل قاچاق اشاره می‌کند و می‌گوید گستردگی ورودی‌های مرزی کشور ، روی آوردن افراد زیاد به قاچاق به دلیل سود فراوان، فقدان نظارت شفاف و کامل در مرزها، مجهز نبودن گمرک‌ها به دستگاه‌ها و فن آوری‌های پیشرفته برای نظارت بیشتر بر ورودی کالا، فراهم نبودن امکان رجیستری همه کالاها، وجود شبکه‌های حرفه‌ای و پیچیده، عدم برخورد قاطع، سریع و صریح با قاچاقچیان و از طرفی تغییر فرهنگ جامعه به سمت مصرف گرایی و تجمل گرایی از جمله معضلات در مسیر مبارزه با قاچاق است.

مدیر عامل صندوق توسعه صادرات فارس هم معتقد است اگرچه در چند سال اخیر نظارت‌ها برای کاهش قاچاق بیشتر شده تا وقتی که هزینه تولید در کشور بالا باشد و سود حاصل از قاچاق بیشتر از تولید باشد همچنان شاهد قاچاق کالا خواهیم بود.

خانم سیاحی معضل دیگر را تصمیم‌ گیری های ناگهانی و بدون برنامه ذکر می‌کند و می‌گوید وقتی یک شبه ورود کالایی را ممنوع اعلام کنیم بدون اینکه توجه داشته باشیم برای ورود این کالا از قبل قرارداد‌هایی بسته شده و حتی ممکن است این کالا هم اکنون روی آب باشد؛ بدون تردید افراد مرتبط با این کالا به هر شکل و به صورت قاچاق آن را وارد کشور خواهند کرد.

همچنین به گفته او کالای قاچاق به دلیل نپرداختن عوارض گمرکی نسبت به کالای داخلی بسیار ارزان‌تر در دسترس قرار می‌گیرد و به همین جهت خریدار برای خرید کالا‌های قاچاق رغبت بیشتری دارد.

بدون تعارف با قاچاقچیان

آمار‌ها در استان فارس حرف مدیر عامل صندوق توسعه صادرات استان را در خصوص نظارت بیشتر متولیان برای کاهش قاچاق کالا در چند سال اخیر تایید می‌کند. آمار‌ها نشان می‌دهد در فارس که سال‌ها به عنوان شاهراه جابجایی کالا شناخته شده عملکرد ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، منافع قاچاقچیان را به خطر انداخته است.

درآمد کثیفاحمدی زاده دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان فارس از کشف بیش از ۶۰۴ میلیارد ریال انواع کالای قاچاق در سه ماه نخست امسال در این استان خبر می‌دهد که در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۶، ۳۵ درصد رشد داشته که نشان از افزایش چشمگیرنظارت متولیان مبارزه با قاچاق کالا در فارس است.

فرمانده انتظامی فارس هم می گوید در این مدت حدود دو هزار نفر در زمینه قاچاق کالا بازداشت و در این زمینه بیش از هزار و ۱۰۰ خودرو سبک و سنگین توقیف شده اند.

آمار‌ها همچنین نشان می‌دهد در ۳ ماهه نخست امسال بیش از ۹۲۰ پرونده قاچاق کالا در فارس تشکیل شده که ۸۵ پرونده بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان و ۲۲ پرونده هم بالای ۵۰۰ میلیون تومان بوده است.

سردار گودرزی با هشدار به قاچاقچیان تاکید می‌کند در حمایت از کالای ایرانی مبارزه جدی و بی‌امان با آن‌ها ادامه خواهد داشت.

معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری فارس هم قاچاق کالا را تهدیدی جدی برای منافع کشور، مردم و تولید داخلی ذکر می‌کند و می‌گوید با توجه به اهمیت موضوع و تاثیر مخرب قاچاق کالا بر اقتصاد کشور، مبارزه جدی، اصولی و ریشه‌ای در دستور کار ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان قرار گرفته است.

پژوهش جهرمی البته به دشواری‌های مسیر مبارزه هم اشاره می‌کند و می‌گوید با توجه به اینکه در مبارزه با قاچاق کالا منافع بسیاری به خطر می‌افتد بی شک این کار با دشواری‌هایی همراه خواهد بود، اما با وجود این مشکلات، برخورد قاطع با قاچاقچیان عمده و اصلی با جدیت دنبال خواهد شد.

شیشه عمر قاچاق چگونه می‌شکند؟

در خصوص مهمترین راهکار‌ها برای کاهش قاچاق و جلوگیری از این پدیده مخرب پای صحبت‌های کارشناسان و متولیان نشستم.

پویا ثابت کارشناس اقتصادی بر این باور است که محدود نمودن قاچاق کالا و جلوگیرى از ورود و خروج کالا از مبادى غیررسمى و اعمال تعرفه هاى مؤثر مى تواند، تأثیر مستقیمى بر حمایت از تولیدات و افزایش سرمایه گذارى داشته باشد. به گفته او تا وقتی که تولید کننده داخلى از بیم ورود کالاهاى خارجى ارزان قیمت و خارج از استاندارد، نتواند محصول خود را با کیفیت و قیمت مناسب تولید و عرضه نماید، انگیزه اى براى ادامه تولید و سرمایه گذارى نخواهد داشت.

مدیر عامل صندوق توسعه صادرات فارس هم تجدید نظر در برخی قوانین و پرهیز از ارایه دستورالعمل‌های آنی و بدون برنامه و هماهنگ سازى مقرّرات را از راهکار‌های موثر برای کاهش قاچاق می‌داند. به گفته خانم سیاحی همچنین نظارت قوی در مرز‌ها و افزایش نظارت درگمرک‌ها در جلوگیری از ورود کالای قاچاق به داخل کشور بسیار موثر است. از نظر وی قوانین سختگیرانه و افزایش تعرفه را هم باید تنها برای کالا‌هایی درنظر بگیریم که برای آن‌ها جایگزین داشته باشیم و صرف شعار ورود فلان کالا ممنوع است تنها به افزایش قاچاق به روش‌های غیر قانونی کمک خواهد کرد.

استاد اقتصاد دانشگاه شیراز اما معتقد است نقش رسانه هاى جمعى به ویژه رسانه ملی به دلیل همه گیر بودن در فرهنگ سازی و تغییر نگرش جامعه برای اعتماد به کالای ایرانی بسیار موثر است.

پور یزدان پرست معتقد است نمی توان از دولت انتظار داشت به تنهایی مبارزه با قاچاق کالا را برعهده بگیرد و صرف مبارزه با قاچاق از طریق نظارت بر مرز‌ها و کنترل هاى انتظامى هم نمى تواند به طور مؤثر کارساز باشد. او می گوید فرهنگ سازی با تأثیرگذارى بر الگوى مصرف در جامعه، تقاضا براى کالاهاى وارداتى را نیز کاهش مى دهد و مى تواند در کاهش هزینه واردات و صرفه جویى ارزى، تخصیص صحیح منابع اقتصادى به فعالیت هاى مولد، افزایش تولید ناخالص داخلى و دست یابى به رشد و توسعه پایدار اقتصادى و ایجاد فرصت هاى شغلی تأثیر مثبت داشته باشد.

تعصب بر تولید ملی؛ به مثابه تعصب برقرمز و آبی

از عمر مبارزه با قاچاق کالا و ارز درکشور ۱۶ سال می‌گذرد بنابراین موضوع قاچاق کالا حرف تازه‌ای نیست، اما تشدید روند مقابله با این پدیده به ویژه در سالی که شعار آن "حمایت از کالای ایرانی" نام گرفته، به مطالبه عمومی به ویژه تولید کنندگان داخلی تبدیل شده است. مقابله با سودجویانی که برای توسعه وپیشرفت کشور ارزشی قایل نیستند، تنها منافع شخصی خود را می‌بینند و حتی حاضر به تعطیلی کشاندن کارخانه‌ها و بیکاری صد‌ها ایرانی و از هم پاشیده شدن بنیان خانواده‌ها هستند.

بدون تردید، خشکاندن ریشه‌های قاچاق کالا، روح امید را در صنعت گر و تولیدکننده ایرانی بیش از پیش تقویت و جامعه را به توسعه‌ای پایدار امیدوارتر می‌کند.

در این میان نقش ویژه مردم در حمایت از کالای ایرانی و مبارزه با قاچاق کالا پررنگ‌تر از همیشه به نظر می‌رسد و به قول رهبر معظم انقلاب " اگر جوانان همان‌قدر که در فوتبال و طرفداری از آبی و قرمز یا برخی باشگاه‌های خارجی تعصب دارند، بر اقتصاد داخلی و استفاده از تولید ملی نیز متعصب باشند، اقتصاد کشور اصلاح خواهد شد."

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ انتشار 3 مرداد 97، کد مطلب: 2184662، www.iribnews.ir