شعارسال:استیل عباس‌آباد با وسعت 138 هکتار یکی از بی‌نظیرترین تالاب‌های دست ساز جهان است که در گذشته درختان توسکای آن با وزش بادهای محلی «گرمیج یا گرمیش» در آب شناور شده و تغییر مکان می‌دادند.

ضلع‌ غربی این تالاب کوهستانی، پوشیده از جنگل و پوشش‌های سبز گیاهی است و به زیستگاه انواع حیوانات از قبیل نوتریا - نوعی موش جونده - و ماهیان مشهوری مانند کپور و اردک ماهی، محل زاد و ولد انواع پرندگان بومی و تحت حفاظت که از مناطق سردسیر و به خصوص اروپای مرکزی به این منطقه خوش آب و هوا مهاجرت می‌کنند، تبدیل شده است.

این تالاب را هم اکنون با ویژگی‌های منحصر بفرد طبیعی آن نمی‌شناسند، بلکه آنچه بیش از پیش نام آن را در اذهان عمومی حک کرده است، حواشی دو سال اخیر گروه‌های مختلف است که با عناوین «حمایت از محیط زیست»، در پی قدرت نمایی هستند.

سر و صداهای نشأت گرفته از مخالفت با اجرای طرح ایجاد بهسازی حاشیه و تخریب جاده 40 ساله ضلع جنوبی تالاب، انتشار فیلم صداهای عجیب در ارتفاعات تالاب (قلعه تک آغاج) و هم اکنون بحث کلبه چوبی شناور از مواردی هستند که بیش از زیبایی تالاب و پرداختن به مشکلات آن در فضای مجازی و رسانه‌های جمعی خودنمایی کرده و سایر معضلات را لاینحل جلوه داده و تحت‌الشعاع قرار داده است.

فرهنگ‌سازی و چاره‌اندیشی برای مقابله با انباشت زباله در مصب و حاشیه تالاب، پیگیری و ایجاد تغییر در چگونگی رعایت حق‌آبه تالاب و برداشت بی‌رویه آب توسط کشاورزان و تهدید همه ساله این مکان زیبا به خشک شدن، مقابله با صید بی‌رویه ماهیان تالاب و شکار غیرمجاز پرندگان، رایزنی برای تغییر مکان ده‌ها دکل مرتفع برق فشار قوی موجود در شمال و شرق فرود پرندگان مهاجر به تالاب که همه ساله باعث مسدوم شدن و مرگ تعداد کثیری از آنها به خصوص در ایام بارانی، برفی و مه آلود می‌شود، پیگیری جهت توقف ویلا و ساختمان‌سازی در حاشیه این تالاب و سایر موارد از جمله معضلاتی هستند که حامیان محیط زیست تاکنون به شکل متعارف و تأثیرگذار به آنها نپرداخته‌اند.

چند سالی است معضل جدید خشک شدن توسکاهای شناور توسط فضولات باکلان‌های غیربومی، گریبان این تالاب را گرفته که به دلیل سکوت حامیان محیط زیست و کارشناسان مربوطه، از اذهان عمومی مخفی مانده است.

انتشار خبر نابودی توسکاهای استیل در سال 1391

برای نخستین بار «ساسان اکبری‌پور»، رئیس اسبق محیط زیست شهرستان آستارا در گفت و گو با ایسنا در تاریخ 11 مرداد 1391، از نابودی و در معرض خشک شدن قرار گرفتن درختان توسکای شناور این تالاب به دلیل لانه کردن باکلان‌ها یا همان «قره‌غازها» خبر داد.

اکبری‌پور ضمن اشاره به این‌که تعداد بی‌شماری «باکلان» و یا «قره‌غاز» که در زبان محلی به آن «قره‌باتاق» گفته می‌شود، به دلیل مناسب بودن شرایط زیست محیطی تالاب، بر روی این درختان لانه کرده‌اند، گفت: فضولات این پرندگان که به تعداد 3 الی 10 جفت در هر درخت لانه کرده‌اند، به مرور زمان سبب خشک شدن درختان شده‌ و دیگر درختان موجود را در خطر نابودی قرار می‌دهند.

وی تأکید کرد: چگونگی مقابله با خشک شدن تدریجی درختان در دست بررسی است و امیدواریم تدابیر اندیشیده شده کارساز باشد.

پرداخت حق آبه تالاب بسیار مهم است

محمدرضا روشنی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست آستارا در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا در خصوص دلایل خشک شدن بخشی از درختان توسکای استیل عباس‌آباد، خاطرنشان کرد: این موضوع یک بحث تخصصی است و باید با نگاه کارشناسی و مشارکت سایر ادارات مربوطه به موضوع پرداخته شود.

وی به کاهش محسوس آب تالاب در سال‌جاری نسبت به سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: در دوره خشکسالی قرار داریم و کاهش نزولات آسمانی، تبخیر و مصارف کشاورزی از مهم‌ترین عوامل آن هستند.

روشنی با تأکید بر این‌که پرداختن به بحث حق آبه تالاب بسیار مهم است، اضافه کرد: باید در این زمینه همکاری لازم صورت گیرد و حق‌آبه تالاب اختصاص یابد.

سکوت معنادار حامیان محیط زیست

حال که بالغ بر چند سال از انتشار این هشدار می‌گذرد، ولی مسئولان مربوطه و حامیان محیط زیست بجای بکارگیری توان کارشناسان و بررسی چگونگی مقابله با این بحران، از این باکلان‌ها که در سه دهه گذشته تعداد آنها در تالاب استیل به بیش از 10 جفت نمی‌رسید به عنوان یک ابزار برای تحقق خواسته‌های خود استفاده می‌کنند.

اخیراً کلیپی تأمل برانگیز از مدیر یکی از گروه‌های حامی محیط زیست دارای مجوز در فضای مجازی منتشر شده است که برای مخالفت با استقرار کلبه‌های چوبی شناور، حضور باکلان‌ها را مورد ستایش قرار می‌دهد و بدون اشاره به معضلات ناشی از حضور این میهمانان ناخوانده بروی درختان توسکای شناور، در کنار تعدادی کشاورز، از عدم رعایت حق‌آبه تالاب و برداشت بی‌رویه و در حقیقت چپاول آب تالاب و نان بر سر سفره بردن به قیمت تاراج ذخایر آبی شهرستان، حمایت می‌کند.

این اقدام معنادار، در حالی صورت پذیرفته که برداشت از آب تالاب فقط در ایام بخصوصی از سال امکان پذیر است، نه از نخستین روز آغاز شخم اراضی کشاورزی که باعث کاهش قابل توجه آب تالاب و خشک شدن بخش وسیعی از آن می‌شود و کاملاً مشخص است که این کلیپ با هدف تحریک احساسات مخاطبان تولید شده است.

جبران کمبود سطح آب استیل با پمپاژ آب رودخانه ویرمونی

آرش سیف اللهیان، رئیس اداره منابع آب (آب منطقه‌ای) آستارا در گفت و گو با ایسنا از مواد 3 الی 4 و 9 الی 8 قانون آب و نحوه ملی شدن آن سخن گفت و توضیح داد: سالانه در تالاب استیل به طور متوسط 2.5 میلیون مترمکعب آب ذخیره می‌شود که بخش وسیعی از آن نیز از طریق آب‌های سطحی منطقه تأمین می‌شود.

وی با بیان این‌که بهره‌برداری از آب تالاب در اراضی کشاورزی پس از پایان ذخایر آبی زهکش‌های کشاورزان و تقریبا از اواسط فروردین ماه آغاز می‌شود، ادامه داد: دو ایستگاه پمپاژ بروی رودخانه ویرمونی برای انتقال آب رودخانه به استیل ایجاد شده است که در صورت آماده بودن، بخشی از کاستی آب تالاب را جبران می‌کند.

وی با بیان این‌که یکی از این دو ایستگاه معمولا خراب است، اضافه کرد: به دلیل ماسه‌ای بودن لایه‌های زیرزمینی و وجود گاز متان، امکان حفر چاه عمیق وجود ندارد.

حال «چرا حل سایر معضلات محیط زیست شهرستان در دستور کارگروه‌های مذکور قرار نمی‌گیرد؟!»، جای بسی تأسف است.

در خاتمه باید بگوئیم که احساسی عمل کردن، نداشتن کارشناس خبره محیط زیست در گروه‌های مذکور، بهره مند نشدن از اساتید مجرب در حوزه‌های مختلف و از همه مهم‌تر، بی‌توجهی به اصل فرهنگ سازی و گفتمان در مناظره با سایر گروه‌ها در سرلوحه کار این گروه‌ها قرار گرفته است و در پی این عناد، آنچه آسیب می‌بیند، محیط زیست شهرستان است که نمونه‌های آن را پس از مرگ تالاب شیلات در مرگ تدریجی تالاب آق، حال و روز نامساعد رودخانه‌ها به خصوص در وضعیت فعلی هجوم گیاه مهاجم آزولا، نامهربانی با عرصه‌های جنگلی و کوهستانی در انباشت زباله و سایر معضلات زیست محیطی شاهد هستیم.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار6مرداد97، کدخبر: 97050602788، www.isna.ir