در دو دهه اخیر ایران خیز بلندی برای رسیدن به دموکراسی برداشته است و برای این کار از رسانه ها هم مدد گرفته است تا جایی که در برخی برهه ها از جمله انتخابات مجلس ششم، مجلس دهم و ریاست جمهوری رسانه ها بیشتر در قامت احزاب ظاهر شدند.
این امر اگر چه در تنویر افکار عمومی، آگاه سازی جامعه و بالا بردن سطح مطالبات جامعه مناسب است، اما ورود بیش از حد رسانه در کار احزاب نه تنها به کار حرفه ای و رسالت اصلی آنها خدشه وارد می کند، بلکه خود مانعی برای عدم رشد احزاب و پاسخگو نبودن آنها در عدم تحقق وعده هایشان نیز می شوند.
طبیعی است که احزاب برای بیان عملکردها و دیدگاه هایشان برای جلب آرا مردم نیازمند رسانه هستند که این امر می تواند با داشتن ارگان حزبی محقق شود و رسانه های مستقل بهتر است فقط در جایگاه ناظر و تنها به عنوان آیینه تمام نمای افکار عمومی با احزاب مراوده داشته باشند و بیشتر بر عملکرد آنها نظارت کنند.

**حضور رسانه در جایگاه احزاب تیغ دو لبه است
استاد روابط بین الملل و دیپلماسی در مورد نقش حزبی رسانه ها اظهار داشت: در جامعه ای که احزاب به معنای واقعی شکل نگرفته اند، بالتبع رسانه ها بار احزاب را بر دوش خواهند کشید.
علیپور خاطرنشان کرد: آنچه که امروزه در فرایند سیاستگذاری ها چه در انتخابات یا نظرخواهی ها متوجه می شویم، این است که در جامعه ای مثل ایران به دلیل عدم شکل گیری احزاب، رسانه ها هم نمی توانند نقش اصلی خود را که آگاهی رسانی و انتقال خواسته های مردم به حاکمیت است، به طور دقیق ایفا کنند.
مدرس دانشگاه، نتیجه بارز حضور رسانه ها در عرصه انتخابات را انتخابات مجلس ششم و انتخابات اخیر ریاست جمهوری و مجلس دهم عنوان کرد و گفت: فرایند ورود رسانه ها به مساله انتخابات در جایگاه احزاب بعد از اعلام نتایج عقیم می ماند، زیرا پشتوانه ای از طرف احزاب و نمایندگان صورت نمی گیرد.
علیپور با بیان اینکه چه تلویزیون و چه سایر رسانه ها در زمان انتخابات به دلایل منطقی یا موج سواری در نقش احزاب ظاهر می شوند، افزود: رسالت اصلی رسانه اطلاع رسانی است، اما بعد از انتخابات رسانه ها چون نمی توانند در سیاستگذاری های جامعه نقش آفرینی کنند بنابراین منجر به سرخوردگی مردم و در نتیجه ریزش مخاطب می شود.
وی خاطرنشان کرد: چون در رابطه بین سیاست و کار اجرایی، احزاب مقدم تر هستند، بنابراین رسانه ها نمی توانند در مرحله اجرایی و تصمیم گیری های کلان نقش داشته باشند و مطالبات مردم را عملی کنند در حالی که در تشویق مردم چنان القا می شد که آنها هم جزیی از قدرت هستند.
علیپور، کارکرد واقعی احزاب را نخبه پروری دانست و گفت: در جامعه ما چون احزاب شکل نگرفته اند پس نخبه پروری هم صورت نمی پذیرد و احزاب فقط در مواقع انتخابات آن هم بیشتر با عنوان تشکل حضور می یابند.
وی، با تاکید بر تعامل احزاب و رسانه ها اظهار داشت: احزاب در مواقع انتخابات چاره ای جز خروج از پستوی سیاست ندارند و رسانه ها هم نمی توانند تماشاگر منفعل باشند چون پل ارتباطی بین مردم و مسئولان هستند و مردم از آنها انتظار دارند.
استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: البته احزاب هم باید به انتقادات و توصیه هایی که مردم از طریق رسانه ها اعلام می کنند توجه کنند، زیرا رسانه ها برآیند خواسته های مردم و نماینده افکار عمومی هستند.
علیپور گفت: شاید عملکرد رسانه ها در انتخابات بر له یا علیه یک جناح باشد که این نه تنها بد نیست، بلکه منجر به توازن قوا و تضارب آرا در جامعه می شود و بر تنور انتخابات می دمد.
مدرس دانشگاه ادامه داد: در انتخابات اخیر ریاست جمهوری امریکا یکی از علل موفقیت ترامپ استفاده وی از توئیتر بود، بنابراین عرصه رسانه در برهه های مختلف می تواند نتایج مثبت یا منفی داشته باشد.
وی، حضور رسانه ها در جایگاه احزاب را به مثابه تیغ دو لبه برای آنها عنوان کرد و گفت: اینکه رسانه نقش احزاب را بر عهده بگیرد و حزب یا تشکلی وعده ها را فراموش کند، شاید در کوتاه مدت نفعی داشته باشد اما برای آینده آن نتایج منفی خواهد داشت.
علیپور افزود: اما زمانی که رسانه خواسته های مردم را احصا کرده و آنها را در زمان انتخابات به کاندیداها منتقل کند در این صورت تیغ دو لبه نخواهد بود.

** احزاب باید از ظرفیت رسانه های حاکمیتی بهره مند شوند
مدرس دانشگاه و کارشناس ارتباطات نیز با بیان اینکه جامعه نیازمند احزاب است، گفت: رسانه و احزاب در بعضی حوزه ها همپوشانی دارند و مکمل همدیگر هستند.
سیدحسن آذری ادامه داد: از طرفی احزاب هم به شکل ساختارمند نیاز جامعه است که با رویکردهای مدون و مجموعه سیاست ها می توانند در حوزه های مختلف اثرگذار باشند.
وی با بیان اینکه احزاب هم باید بتوانند به نحو مناسب دیدگاه ها و رویکردشان را به افکار عمومی ارایه دهند، اظهار داشت: احزاب برای اینکه بتوانند برنامه هایشان را اعلام کنند، نیازمند رسانه هستند؛ البته برخی رسانه ها رسانه حزبی هستند که هیچ اشکالی ندارد.
آذری گفت: مشکل آنجاست که رسانه های غیرحزبی کار حزبی انجام دهند که در این صورت کار حرفه ای روزنامه نگاری آسیب می بیند، زیرا ماهیت کار روزنامه گاری تعریف و چارچوب مشخصی دارد.
وی با بیان اینکه روزنامه نگاری را نباید به سیاست محدود کنیم، خاطرنشان کرد: اگرچه از دیدگاه نخبگان و مردم مهم ترین کار روزنامه نگاری سیاسی است، اما مشکل آنجاست که وقتی رسانه ها کار حزبی انجام می دهند اصول حرفه ای خدشه دار می شود.
آذری با بیان اینکه خلاء دیگر جامعه این است که ما از ظرفیت رسانه های دولتی و حاکمیتی به نحو احسن استفاده نمی کنیم، افزود: اگر بخواهیم احزاب خوبی داشته باشیم باید احزاب با توجه به ظرفیت جامعه برنامه داشته باشند و از ظرفیت رسانه های دولتی و حاکمیتی نیز بهره مند شوند.
وی با تاکید بر اینکه دیدگاه ها و برنامه های احزاب باید در صدا و سیما مطرح بشود، گفت: در تقویت احزاب باید رسانه های دولتی پای کار بیایند که متاسفانه در این زمینه کم کاری شده است.
مدرس دانشگاه با بیان اینکه گفت و گو روح دموکراسی است و احزاب هم برآمده از افکار عمومی جامعه است، اظهار داشت: جامعه باید در موضوعات مختلف گفت و گو کند و اگر گفت و گویی نباشد نمی توان راهکاری برای مشکلات جامعه ارایه کرد و برای گفت و گوی عمومی هم رسانه های حاکمیتی باید دامن زنند.
آذری یکی از اهداف مشترک احزاب و رسانه ها را دیده بانی جامعه و انتقاد از کاستی ها برشمرد و گفت: اینکه احزاب باید برای خودشان رسانه داشته باشند حق طبیعی است، اما مشکل آنجاست که رسانه هایی که حزبی نیستند وقتی وارد این عرصه می شوند کار حرفه ای روزنامه نگاری آسیب می بیند.
وی خاطرنشان کرد: روزنامه نگاری از قدیم نگاه هنجاری به جامعه دارد؛ اینکه بایدها و نبایدهای جامعه را به نفع افکار عمومی منعکس کند، اما وقتی به خاطر منافع حزبی این اصول اولیه رعایت نشود بطور قطع اعتبار رسانه خدشه دار می شود و روزنامه نگار نمی تواند جریان سازی کند.
کارشناس ارتباطات اظهار داشت: البته در موسم انتخابات طبیعی است که رسانه ها برای انعکاس مطالبات افکار عمومی به کاندیداها وارد عمل شوند و با استفاده از اهرم فشار از کاندیداها بطور شفاف برنامه هایشان را مطالبه کنند.

** احزاب برای دیده شدن نیازمند رسانه ها هستند
مدرس دانشگاه و کارشناس ارتباطات با بیان اینکه احزاب حلقه واسط بین شهروندان و نظام سیاسی هستند، گفت: احزاب می توانند افکار عمومی و خواسته های مردم را طبقه بندی کنند و به هیات حاکمه انتقال دهند.
حسن اسدزاده خاطرنشان کرد: نقش احزاب در جامعه آگاهی بخشی و ارتقای دانش سیاسی مردم و الگوپردازی است، ولی متاسفانه در ایران احزاب از سابقه خوبی برخوردار نبوده و معمولا جناح های حاکم برای اینکه خود را پوشش دهند از رسانه ها کمک گرفته اند.
وی گفت: با وجود اینکه علاقمندی و طرفداری از احزاب در بین مردم وجود دارد، اما عضویت مردم در احزاب جامعه ما کارکرد پسندیده ای ندارد، چون می ترسند انگ حزبی بخورند و این امر باعث شده که احزاب هم از لحاظ جذب مخاطب به بن بست برسند که بار اینها بر دوش رسانه افتاده است.
کارشناس ارتباطات اظهار داشت: در این میانه رسانه های مستقل مظلوم واقع می شوند، زیرا رسانه های دولتی و حاکمیتی که از منابع دولتی و رانت خبری برخوردارند، دست برتر را دارند و این باعث دوگانگی در رسانه ها می شود.
اسدزاده ادامه داد: این امر منجر به بی پناهی رسانه های مستقل شده و کارکرد حرفه ای آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
وی گفت: به غیر از معدود رسانه هایی که ارگان حزبی هستند بقیه رسانه ها مظلوم هستند، زیرا فقط در ایام انتخابات دیده می شوند و بعد از موسم انتخابات حضورشان در عرصه حرفه ای اطلاع رسانی کمرنگ می شود.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار20مرداد97، کدخبر: 82997194، www.irna.ir