دریاها از گذشته و در دوره‌های تاریخی مختلف از اهمیت بالایی برخوردار بوده‌اند. ویژگی‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی بر اهمیت دریاها می‌افزایند، ازاین‌رو همواره مورد توجه حاکمان کشورهای ساحلی بوده‌اند. در طول‌ این سال‌ها پیشرفت‌هایی که در حوزه فناوری‌های ارتباطی و ساخت کشتی‌های اقیانوس‌پیما به‌دست آمده بر اهمیت دریاها و اقیانوس‌ها افزوده و یکی از مهم‌ترین منابع قدرت کشورها به‌شمار می‌آید.

اقلیم ایران از شمال و جنوب به دریاهای مهم و استراتژیک جهان دسترسی دارد: دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان؛ البته ایران اسلامی در دریای شمال و جنوب از نعمت نفت و گاز برخوردار است و همین باعث شده شاهراه انرژی جهان محسوب می‌شود.

آب‌های جنوبی کشور به‌دلیل دسترسی به آب‌های آزاد، از جایگاه ویژه‌ای در تأمین امنیت سرزمینی برخوردارند. اهمیت این آب‌ها زمانی نمایان می‌شود که بدانیم 31 درصد از مرزهای این سرزمین را مرز آبی تشکیل داده است و 93 درصد از صادرات و واردات ایران اسلامی از طریق همین مرزهای آبی انجام می‌شود.

پر واضح است که مزایای اقتصادی و انرژی آب‌های مرزی ایران تا زمانی ادامه خواهد داشت که بتوانیم امنیت آن‌ را تأمین کنیم. نیروی دریایی یکی از یگان‌های مهم نظامی ایران محسوب می‌شود که وظیفه تأمین امنیت بیش از 2 هزار کیلومتر مرزهای آبی را در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان بر عهده دارد.

جمهوری اسلامی ایران در معرض تهدیدهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای متنوعی قرار گرفته که حضور ناوگان کشورهای غربی بر دامنه این تهدیدها افزوده است؛ لذا تقویت ناوگان نظامی یکی از اولویت‌های دست‌یابی به‌ قدرت دریایی با هدف دفاع از آب‌های سرزمینی با مختصات جمهوری اسلامی ایران است.

حبیب‌الله سیاری در یادداشتی بر اهمیت نقش دریا در تأمین امنیت جهانی تأکید می‌کند و می‌افزاید: «در دنیای امروز دریاها به‌ویژه آب‌های بین‌المللی، نقش بسیار ارزشمندی در تأمین امنیت جهانی و کسب قدرت دارند و حضور در عرصه دریا و تسلط بر آب‌های بین‌المللی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورهای قدرت‌مند است. در حقیقت آن کسی‌ که بیشتر به دریا تسلط دارد، به‌ همان اندازه دارای قدرت است.

معاون هماهنگ‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران در ادامه یادداشت خود تأکید می‌کند: «جمهوری اسلامی ایران از جمله نادرترین کشورهای جهان است که ضمن دارا بودن 15 همسایه، از مؤلفه‌های خاص جغرافیایی در زمینه‌های ژئوپلیتیکی، ژئواکونومی، ژئوکالچری برخوردار است و بر دو منطقه دریایی و تنگه مهم راهبردی در جهان اشراف دارد. کشور عزیزمان ایران با داشتن مرزهای گسترده دریایی و موقعیت ترانزیتی منحصربه‌فرد، کشوری دریایی است و با 80 درصد از همسایگان خود مرز دریایی دارد و به‌عنوان نظام حکومتی الگو، یکی از قدرت‌های مهم منطقه و جهان محسوب می‎شود و از وزن ژئوپلیتیک بالایی برخوردار است، به‌ نحوی که بازیگر کلیدی منطقه و جهان محسوب می‎شود.»

فرمانده معظم کل قوا هم همواره بر قدرت‌نمایی ایران در آب‌های آزاد و دفاع از سرزمین عزیزمان از طریق مرزهای آبی تأکید فرموده‌اند. ایشان در بیانات خود در پایگاه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در بندرعباس فرمودند: «دریا برای یک کشور یک فرصت بزرگ برای پیشرفت و حفظ منافع ملی است. فواید دریا برای یک کشور و یک ملت، فواید راهبردی است؛ فواید بزرگ و کلان است. کسانی با تسلط بر دریا و دریانوردی در طول قرن‌های پی‌درپی، به‌طور تقریبی در طول چهار قرن توانستند قدرت بین‌المللی خودشان را تا سرزمین‌های دوردست گسترش دهند؛ به ملت‌ها ظلم شد، سرزمین‌ها غصب شد، منابع ملت‌ها تضییع شد؛ اما آن دولت‌ها و کشورهای مسلط بر دریا توانستند از این طرق ظالمانه برای خود حیثیت‌های مادی و قدرت‌های بزرگ فراهم بیاورند». (بیانات در دیدار از پایگاه نیروی دریایی ارتش در بندرعباس، (1390/05/01)

ایشان در بخش دیگری از بیانات خود می‌افزایند: «نیروی دریایی در بسیاری از نقاط عالم و در کشور ما یک نیروی راهبردی است و به‌ چشم یک نیروی راهبردی باید نگریسته شود». (بیانات در دانشکده علوم دریایی نوشهر، (1388/07/14)

بنا به گفته مقام‌های بلندپایه نظامی، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در آمادگی کامل برای صیانت از مرزهای آبی کشورمان به‌ سر می‌برند؛ به‌طوری‌که ناوشکن‌ها، نقطه توسعه و پیشرفت صنایع نظامی دریایی کشورمان محسوب می‌شوند و توانسته‌اند در قالب ناوگروه‌های متعدد، مانند نگینی در دریاهای آزاد بدرخشند. بنابراین در ادامه نگاهی می‌اندازیم به سه ناوشکن مطرح کشور که استوانه دفاعی در پاسداری از مرزهای آبی این سرزمین به شمار می‌روند و در انجام مأموریت‌هایی با بعد مسافتی دور به کار گماشته می‌شوند.

ناوشکن سهند

این ناوشکن در زمره کلاس موج قرار دارد و ساخت آن به‌طور کامل بومی بوده است. یکی از ویژگی‌های این شناور رادار گریز بودن آن است. به یاد ناوشکن ایرانی که در سال ۶۷ با ناوگان دریایی آمریکا در خلیج فارس درگیر شد،‌ نام سهند برای این کشتی جنگی انتخاب شد.

سهند سومین ناوشکن کلاس موج پس از ناو شکن‌های جماران و دماوند است که به پیشرفته‌ترین سامانه‌های الکترونیکی و دفاعی منطبق با استاندارهای بین‌المللی مجهز شده و در ناوگان دریای ایران خوش می‌درخشد.

ناوشکن سهند با ‌طول بیش از 90 متر و عرض بدنه ۱۲ متری از بیست بلوک مجزای چهار طبقه تشکیل شده و یکی از بادوام‌ترین بدنه‌ها را در اختیار دارد و به‌ همین خاطر قدرت مانور بالای این شناور، مأموریت‌های سخت با بدترین شرایط آب‌وهوایی را ممکن می‌کند. همچنین عایق‌بندی بودن تک‌تک بلوک‌ها باعث شده تا آب‌وآتش نتواند به‌ کل کشتی نفوذ داشته باشد.

ناوشکن سهند از قدرت دریانوردی بالایی برخوردار است و می‌تواند بدون پشتیبانی و به مدد برخورداری از سازه قوی بیش از ۱۵۰ روز در آب‌های پرتلاطم دریانوردی کند.

سهند نسبت به جماران از طراحی بهتر و هوشمندانه‌تری برخوردار است و می‌توان تجهیزات بیشتر و قابلیت‌های عملیاتی دو برابر نسبت به جماران را از دیگر ویژگی‌های آن دانست.

به‌ خدمت درآمدن ناوشکن سهند به ناوگان جنوبی نداجا در آینده باعث افزایش توان ناوهای رزمی موشک‌انداز متوسط و بزرگ خواهد شد و توانمندی بیشتری به نیروی دریایی ارتش در مأموریت‌های دوربرد و اقیانوس‌های دوردست خواهد داد.

ناوشکن سهند در سه هفته می‌تواند مسیر 16 هزار کیلومتری سواحل ایران تا آمریکا را طی کند. همچنین دو عدد پرتابگر موشک‌های ضدکشتی دوتایی از نوع نور، قادر و توپ تک‌لول ۴۰ میلی‌متری فتح با نواخت ۳۰۰ تیر در دقیقه از جمله قابلیت‌های رزمی این شناور محسوب می‌شود.

فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفتگویی اعلام کرد: امیدواریم ناوشکن سهند پس از انجام آخرین آزمایش‌ها در شهریور 97 به ناوگان نداجا ملحق شود.

ناوشکن جماران

بنا بر دستور فرمانده معظم کل قوا مبنی بر طراحی ناو جنگی با کاربری موشک و هلی‌کوپتر، ساخت شناور جماران در 1385 توسط متخصصان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران شروع و در ۱۳۹۱ از آن رونمایی شد. این ناوشکن در زمره شناورهایی با تجهیزات ناوبری و سیستم‌های پیچیده دفاعی است.

ویژگی‌های ناوشکن جماران آن‌ را در ردیف شناورهای جنگی مدرن قرار داده است. این ناوشکن قابلیت تدافعی، تهاجمی و رهگیری، تجهیز به انواع توپ، اژدر و موشک و رادارهای تاکتیکی سطحی، هوایی و قابلیت حمل بالگرد و نیز تجهیز به سامانه‌‌های جامع مدیریت نبرد و جنگ الکترونیکی را دارد. ناوشکن جماران حدود ۱۰۰ متر طول و بیش از ۱۳۰۰ تن وزن دارد و آمادۀ انجام مأموریت‌های گسترده در بستر دریاست.

ناوشکن دماوند

ناوشکن دماوند یک کشتی جنگی کلاس موج است که ساخت آن به‌طور کامل بومی بوده و در 1391 از آن رونمایی شد و در 18 اسفند 1393 به ناوگان شمالی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران افزوده شد. این ناوشکن را یکی از کاربردی‌ترین ناوشکن‌های دنیا می‌دانند. مراحل مختلف طراحی و ساخت آن در داخل انجام شده و نسبت به نمونه مشابه خارجی فقط یک چهارم هزینه صرف ساخت آن شده است.

امیر دریادار امیر رستگاری، رئیس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، 12 قابلیت را برای این ناوشکن ذکر کرد و گفت: ناوشکن دماوند به سامانه‌های رادار هوایی پیشرفته سه‌بعدی، رادار سطحی، هدایت آتش، جنگ‌های الکترونیکی، جنگ‌های نوین، سامانه هوشمند حل مسئله تیر، سامانه مدیریت نبرد، سامانه مخابراتی امن، پروانه گام متغیر، کنترل و نشان‌دهنده یک‌پارچه، نشست‌وبرخاست بالگرد در شب و کشف و اطفاء حریق سازگار با محیط زیست مجهز است.

این ناوشکن حدود 100 متر طول و بیش از 1300 تن وزن دارد. 400 دانشگاه و مرکز تحقیقاتی در ساخت ناوشکن دماوند مشارکت داشته‌اند. همچنین شناور دماوند سرعت 30 گره دریایی معادل 56 کیلومتر در ساعت سرعت دارد و از توپ ۷۶ میلیمتری فجر ۲۷ بهره می‌برد. چهار لانچر پرتاب موشک ضدکشتی نور یا قادر و 2 لانچر موشک زیرسطحی، سیستم موشکی دماوند را تشکیل می‌دهند. توپ‌خانه ضدهوایی ناوشکن دماوند قابلیت شلیک یک توپ 40 میلی‌متری فتح و دو توپ 20 میلی‌متری را دارد و سیستم موشک دفاع هوایی آن با چهار موشک محراب و چهار موشک صیاد 2 می‌تواند اهداف مورد نظر در آسمان را منهدم کند.

پیش از این نیز ذکر شد که جمهوری اسلامی ایران به‌واسطه قرار گرفتن در شاهراه مبادلاتی جهان نقش مهمی در ایفای امنیت منطقه دارد؛ از این‌رو غرب آسیا به‌ویژه خلیج فارس و دریای عمان از جایگاه ویژه‌ای در تأمین منافع و امنیت ملی کشور برخوردار هستند و اگر زمانی احساس کنیم که منافع ملی کشور با آسیب و چالش‌هایی روبه‌روست و تهدیدهای فزاینده‌ از مسیر دریا، امنیت کشور را نشانه رفته‌اند به‌راحتی می‌توانیم از قدت مانور خودمان در خلیج فارس و دریای خزر استفاده کنیم. بنابراین وسعت دریایی و اقتدار ایران در مناطق سوق‌الجیشی مانند تنگه هرمز می‌تواند به پیروزی بزرگ ایران در استراتژی دفاعی تعبیر شود و اقتدار نیروی دریایی نقش حیاتی و تضمین‌کننده در این عامل بازدارنده دارد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار31 مرداد97،کدخبر: 426964، www.ana.ir