مخالفانی که قانع نمی‌شوند، جامعه‌ای که منتظر پاسخ‌های صریح‌تر است

گویی رسوم سیاسی هم در حال تغییر هستند، این هفته شاید خاص‌ترین هفته دولت در 27 سال اخیر باشد؛ هفته‌ای که یک طرفش استیضاح وزیر اقتصاد است و طرف دیگرش جلسه سؤال از رئیس جمهوری. دولت دوازدهم تنها دولتی در ایران نیست که زیر بار فشار منتقدانش قرار گرفته، اما شاید تنها دولتی است که منتقدانش همان تعارفات سیاسی ظاهری را هم با آن در هفته دولت ندارند. بدین ترتیب هفته‌ای که همیشه فرصتی برای گزارش دادن دولت از کارنامه یک ساله‌اش بود، تبدیل به موقعیتی برای تریبون گرفتن مخالفان دولت می‌شود؛ فرصتی که البته اگر دولتی‌ها هوشمندی لازم را به خرج دهند، نه تنها مخالفان‌شان را دست خالی خواهند گذاشت، بلکه می‌توانند از آن به نفع خود استفاده کنند.

شعار سال: امروز چهارم شهریورماه وزیر اقتصاد پا به جلسه استیضاح می‌گذارد و دو روز بعدش، ششم شهریور هم حسن روحانی راهی مجلس می‌شود تا پاسخگوی سؤالات مخالفان دولتش باشد. مخالفانی که البته خصوصاً طی هفته‌های اخیر نشان داده‌اند خارج از مجلس هم برای حمله به دولت انگیزه‌های مضاعفی پیدا کرده‌اند، دنباله این انگیزه‌ها را براحتی می‌توان در مجلس هم جست؛ جایی که بعد از برکناری وزیر کار و کشاندن وزیر اقتصاد به جلسه استیضاح و موفق شدن مخالفان دولت در چهارمین تلاش مکرر برای اعلام وصول سؤال از رئیس جمهوری، زمزمه استیضاح‌هایی دیگر هم به میان آمده است. اینکه این استیضاح‌ها چقدر امکان محقق شدن داشته باشند، بحث متفاوتی است اما همین که چنین صف طولانی توسط مخالفان دولت برای استیضاح وزرا تشکیل شده، نشان می‌دهد انگیزه آنها برای فشار بیشتر بر دولت جدی است؛ انگیزه‌ای که دیگر تعارفات معمول در هفته دولت را هم کنار گذاشته است.
حالا امروز چهارم شهریورماه 15 سؤال مقابل وزیر اقتصاد قرار گرفته و روز سه‌شنبه هم 5 سؤال مقابل رئیس جمهوری قرار خواهد گرفت. اینها همان مواردی هستند که مخالفان دولت می‌گویند پاستورنشینان در تحقق آنها موفق نبوده و برای اجرایش کاهلی کرده‌اند. دولت مؤکداً می‌گوید تمام این موارد را قبلاً برای مجلسی‌ها توضیح داده و این بار هم این کار را انجام خواهد داد. اما جدای از این موضوع یک چیز دیگر هم در این میان جالب به نظر می‌رسد؛ شباهت محورهای پنج گانه سؤال از رئیس جمهوری با محورهای پانزده‌گانه استیضاح وزیر اقتصاد. شباهتی که به نظر اصلاً اتفاقی نیست؛ خصوصاً با توجه به همان توضیحاتی که دولت معتقد است پیش از اینها بابت همین موارد ارائه کرده است.
»عدم موفقیت دولت در مدیریت قاچاق کالا و ارز»، «استمرار تحریم‌های بانکی»، «عدم موفقیت دولت در کاهش نرخ بیکاری در چند سال اخیر»، «رکود اقتصادی شدید چندساله» و «افزایش روزافزون نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی» محورهای پنجگانه سؤال از حسن روحانی هستند. حالا نگاهی می‌اندازیم به برخی از محورهای استیضاح مسعود کرباسیان؛ «عدم توانایی در شفاف‌سازی و سالم‌سازی اقتصاد کشور»، «عدم اجرای سیاست‌های اقتصادی مناسب در حمایت از تولید»، «ناتوانی در اداره امور اقتصادی کشور»، «نابسامانی در افزایش قیمت‌ها و تورم افسارگسیخته در حوزه اقتصاد»، «عدم اعمال تکالیف قانونی در حوزه فعالیت‌های بانکی»، «عدم نظارت مالی صحیح بر صحت جریان عملیات مبادلات اقتصادی کشور» و «عدم تدبیر لازم در ساماندهی اقتصاد کشور.» این شباهت‌ها با توجه به تأکید دولت بر اینکه پیش‌تر همین موضوعات را بارها توضیح داده، شاهدی است بر اینکه احتمالاً مخالفان دولت بیش از آنکه به فکر گرفتن توضیحی منطقی بابت وضعیت فعلی کشور باشند، به دنبال استفاده از موقعیتی هستند که دولت در آن گرفتار آمده؛ موقعیتی که قرار است چوب مسئولیت همه مشکلات بر سر دولت فرود بیاید.
اما این تمام ماجرا نیست. به اعتقاد برخی کارشناسان و حتی نمایندگان مجلس، ماجرای استیضاح وزیر اقتصاد و سؤال از رئیس جمهوری یک وجه دیگر هم دارد که امروز و روز سه‌شنبه رخ خواهد نمود، آن هم جایی است که پای توضیحات و واکنش دولت به میان می‌آید. از همان زمانی که این استیضاح‌ها و همین طور طرح سؤال از رئیس جمهوری اعلام وصول شدند، خیلی از طرفداران دولت بر این باور بودند که حالا این جلسات موقعیتی است برای آنکه دولت و خصوصاً رئیس آن بی پرده‌تر و صریح‌تر درباره مشکلات کشور و زمینه‌های ایجاد آنها و نقش دیگران در بروز آن سخن بگوید. شاید از همین رو باشد که نمایندگانی اکثراً از طیف منتقدان و مخالفان دولت در دو هفته اخیر ابتدا این تصور را جا انداختند که رئیس جمهوری در جلسه سؤال خود به دنبال تاکتیک «بگم بگم» است و بعد از آن هم با قطعی جلوه دادن تصوری که ایجاد کرده بودند، هشدارها خطاب به دولت و رئیس دولت را آغاز کردند.
به زعم کارشناسان مخالفان دولت در مجلس اگر چه در اقلیت هستند، اما بعید نیست که بخواهند با ایجاد حاشیه هایی رئیس جمهوری را به چالش بکشند و به نوعی تداعی گر جلسه یکشنبه سیاه و حضور احمدی نژاد در مجلس شوند. بر همین اساس روحانی حتماً تدبیر خواهد کرد و در دام آنها نخواهد افتاد.
با چنین فضایی چیزی که می‌تواند در جلسه استیضاح امروز و خصوصاً جلسه سؤال روز سه‌شنبه برای دولتی‌ها موقعیت‌ساز باشد، تمرکز بر اقناع افکار عمومی و ارائه توضیحات منطقی بیشتر، صریح‌تر و روشن‌تر برای جامعه است که می‌تواند تحکیم کننده پشتوانه اجتماعی دولت در شرایط فعلی باشد. چنان که پیش از این رئیس جمهوری در نامه به رئیس مجلس اعلام کرده بود برای بیان واقعیات به بهارستان می‌آید.