شعارسال: ظاهرا در آینده اى نزدیک یازده عضو شوراى شهر رشت ، شهردار منتخب خود را اعلام خواهند کرد . در این ایام ،نظرات و نوشته هاى مختلف شنیده و منتشر شد. تقریبا عموم این نوشته ها بر محور شهردار و ویژگى هاى آن تاکید داشتند که البته در موضوع خود دیدگاه هاى دقیق و درستى بوده اند ، اما سوال این است بر فرض شهردارى با دقیق ترین و مناسب ترین استانداردها انتخاب گردد آیا لزوما چنین شهردارى خواهد توانست شهر رشت را از نابسامانى هاى زیرساختى ، توسعه اى رها کند ؟ بنظر میرسد شاید در کنار تعیین استاندارهاى و معیارهاى شهردار مناسب براى رشت به این سوال پاسخ دهیم شهردار رشت چه شهرى و چه سازمانى را تحویل میگیرد و قرار است با چه شورایى مدیریت شهرى خود را اعمال کند؟

واقعیت این است که از مشخصه هاى بارز و تقریبا منحصر به فرد شهرداران رشت پس از تشکیل نهاد شورا عمر کوتاه شهرداران بوده است . میانگین ملى عمر شهرداران کشور تقریبا سه سال است و البته شهرهایى مثل اصفهان و تبریز و ارومیه و … شهردارانى با بیش از شش سال نیز داشته اند. هر کس که با هر معیارى به عنوان شهردار رشت انتخاب شود از آغازین روز کارى خود قطعا این نگرانى را خواهد داشت که آیا بسان شهرداران سابق آفتاب مدیریت او طلوع نکرده بسوى غروب خواهد رفت!

براى یافتن چرایى این عدم ثبات مدیریتى دو رویکرد میتوان اتخاذ کرد:

١- رویکرد بنیادین : این رویکرد توجه به عقبه تاریخى ، تحولات سیاسى و مدیریتى استان دارد.

٢- رویکرد آسیب شناسانه به شورا و سازمان شهردارى.

رویکرد معطوف به عقبه تاریخىِ تحولات سیاسى و مدیریتى:

عقبه تحولات سیاسى: یکی از خصلتهای کنشگری بارز جریانات سیاسى چپ بعداز انقلاب بر شکل گیرى ذهنیت تضادیابى و تضادگرایانه در متاسبات اجتماعى و سیاسى بود . جریان چپ ( مارکسیستى) چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب در میان استان هاى کشور بیشترین حضور و کنشگرى را در گیلان داشته است، نتیجه این کنشگرى این بوده که ذهنیت فعالان سیاسى همواره ذهنیت یافتن تضاد و تولید تضاد بوده است. بطور ناخواسته این اتفاق ذهنى وروانى در بخش زیادى از فعالان سیاسى شکل گرفت که در مناسبات بین فردى و گروهى تضادیابى به تفکر تفاهم یابی ترجیح داده شده است . به همین دلیل در میان شوراهاى شهرى کشور ، شوراى شهر رشت همواره بیش از آنکه به سمت اجماع معقول و تفاهم سازنده سوق پیدا کند ، بالفور به سمت تضاد گرایش پیدا مى کند .

عقبه تحولات مدیریتى : پس از پیروزى انقلاب بعد از شهید انصارى که استاندار گیلانى بود مابقى استانداران عموما مازندرانى بودند ، البته در دوره آقاى خاتمى این روند تغییر کرد و استانداران گیلانى براى استان منصوب شدند.این اتفاق یعنى در یک دوره طولانى استانداران غیر گیلانى بودند ،موجب شد در نهاد مدیریت استان اساسا گیلانى ها و رشتى ها نتوانند مدیر سازى کنند به دلیل اینکه اکثر مناصب مدیریتى استان در یک دوره طولانى غیر گیلانى بودند. این اتفاق موجب شد که برخلاف اصفهان و تبریز و مازندران توان مدیر سازى ما ضعیف شد . به همین دلیل پس از تشکیل شوراهاى شهرو انتخاب شهرداران توسط شورا مى توان گفت میانگین توان مدیریتى شهرداران رشت از میانگین مدیریتى شهرداران شهرهاى مشابه ضعیف تر بوده است.

٢-رویکرد آسیب شناسانه به شورا و شهردارى:

آسیب شناسى شورا.

الف- تعیین کنندگى رفتار فردى: واقعیت این است که شورا یک نهاد اجتماعى است و قاعدتا باید رفتارهاى فردى ذیل هویت نهادى آن تعریف و تعیین شود ولى متاسفانه تجربه چند دوره قبل شوراهاى شهر رشت نشان داده که در غیاب هویت کلى شورا این رفتارهاى فردى بوده که تعیین کننده بوده است. اساسا شکل گیرى لابى گرى هاى شبانه در خانه و رستوران و کافه ها برآمده از همین اتفاق نامیمون و آسیب زننده است.

ب- ترجیح منافع فردى و گروهى بر منافع عمومى شهر: علیرغم اینکه شورا یک نهاد برآمده از راى مردم است ، اما اعضاى شوراى شهر رشت در چند دوره قبل نشان دادند که نتوانستند در بین منافع فردى و گروهى شان و منافع عمومى ، منافع عمومى را برگزینند که این موضوع هم ریشه در مولفه ها و آموزه های مغفول مانده در نظام آموزشی و تربیتی دارد و هم ریشه در ضعف مهارت هاى سیاسى و اجتماعى.

ج- تقلیل جایگاه شورا از یک نهادِ سیاست گذار به یک ساختارِ خدماتى :

اعضاى شورا در نوع مداخلات درون سازمانى شهردارى بعضا از تعیین و تکلیف به شهردار در نصب مدیران شهردارى تا تعیین حتا کارشناسان نیز وارد مى شوند که این گونه مداخلات در درازمدت موجب اصطحکاک بین شهردار و شورا مى شود.

د- اثرپذیرى از فضاهاى غیرحرفه اى و منفعت طلبانه: متاسفانه تجربه چند دوره شوراهاى شهر رشت نشان میدهد که بعضى از اعضاى شورا به شدت تحت تاثیر کانون هاى برون محیطى هستند که یا سایت ها و پایگاه هاى خبرى هستند یا موسسات و گعده های خصوصى .

این اثرپذیری اعضای شورا موجب شده است که بعضا عزل و نصب شهردار بیش از آنکه یک تصمیم معطوف به منافع عمومى باشد ، معطوف به منافع عده اى خاص میشود.

٣- آسیب شناسى شهردارى :

تضعیف وفادارى به سازمان: هر سازمانى زمانى مى تواند به اساسنامه ماموریتى خود وفادار باشد که بدنه سازمان به سازمان و مدیر سازمان وفادار باشند، متاسفانه در شهردارى به دلیل اعمال نفوذ اعضاى شورا ، بسیارى از مدیران و کارشناسان بیش از آنکه خودشان را وفادار به سازمان شهردارى بدانند ، وفادار و وابسته به اعضاى شورا میدانند و همین امر باعث مخدوش شدن هویت سازمانى و انسجام سازمانى در شهردارى میشود .

ب- روابط نامتعارف با کانون هاى برون محیطى: شهرداران پس از شکل گیرى شوراها به علت مداخلات فراقانونی و انتظارات نامتعارف اکثر اعضا ، براى ماندگارى خود به دنبال برقرارى رابطه با کانون هاى برون محیطى می شوند و این روابط نامتعارف با کانون هاى برون محیطى در عین حال که زمینه فساد را ایجاد میکند موجب بدبینى اعضاى شورا و جدال انرژی سوز نیز میشود .

ج- نبود درآمدپایدار: شهردارى شهرهایى چون تهران ، مشهد ، اصفهان از سال ها پیش به واسطه ثبات مدیریتى و تحلیل درستى که از آینده اقتصادشهرى داشتند اقدام به فراهم نمودن بسترهاى درآمدهاى پایدار براى شهردارى کرده اند اما شهردارى رشت به دلیل تغییرات مدیریتى هر ٨ یا ٩ ماه و نداشتن افق ، نتوانستند بستر درآمد پایدار براى شهردارى رشت ایجاد کنند.

د-منابع انسانى نامتوازن شهردارى رشت: منابع انسانى از مهم ترین ابزارهاى مدیریتى در سازمان میباشد به نحوى که به این عامل در کنار سرمایه مادى، سرمایه انسانى اطلاق میشود. بدنه کارشناسى و مدیریتى شهردارى رشت را میتوان به چند دسته تقسیم کرد:

_ مدیران و کارشناسانى که تعلق ذهنى و عملى به نسل اول شهردارىها دارند( نسل اول شهردارى ها صرفا وظایف خدماتى براى شهردارى قائل بودند نه وظایف توسعه اى)

_مدیران و کارشناسانى که با رانت اعضاى شورا یا قطب هاى قدرت وارد شهردارى شده اند، این دسته به لحاظ وفادارى به سازمان با مشکلاتى مواجه هستند و یا اینکه در انطباق با تصمیمات سازمانى دچار چالش میشوند.

۴-وضعیت شهر رشت:

رشت اکنون در شرایطى است که میتوان گفت به لحاظ شرایط شهرى داراى سه وضعیت است و به لحاظ درگیر بودن با مشکلات با چهار نوع مشکل دست به گریبان است

الف_شرایط شهرى رشت:

زیرساختى : رشت به لحاظ زیر ساختى در دوره بحران زیرساختى قراردارد . این زیر ساخت ها اعم از امکانات ترددى و ترافیکى، کمربندى … تا شبکه انتقال آب هاى سطحى و فاضلاب و روشنایى و مبلمان شهرى.

مطلوب سازى شهر: یک شهر وقتى از مرحله زیر ساختى عبور کرد وارد مطلوبیت زیستى براى شهروندان میشود که سه حوزه فراغت ، فعالیت و سکونت را پوشش میدهد و بیشترین نمود این مطلوبیت در حوزه زیباشناختى شهر است. شهر رشت در مطلوبیت شهرى نیز شرایط مناسبى ندارد.

الگوى توسعه شهرى: شهرها پس از عبور از مراحل زیر ساختى و مطلوبیت شهرى ، مدل و الگوى توسعه اى انتخاب میکنند که این مدل نسبت معنا دارى با عقبه تاریخى و مختصات فرهنگى، اجتماعى و جغرافیایى شهر دارد .شهر رشت باید الگو و مدل توسعه اى داشته باشد که این مدل و الگو خود به خود اقتصاد شهر را نیز تعریف میکند.

ب_ مشکلات شهر رشت: در یک دسته بندى کلى مشکلات شهر رشت را میتوان در چهار دسته تقسیم بندى نمود:

١- حیاتى ٢- ضرورى٣- مهم۴-عادى

متاسفانه رشت هم زمان درگیر هر چهار نوع مشکل است. مثلا موضوع زباله در سراوان یک مشکل حیاتى براى شهر است یا موضوع رودخانه هاى شهر و کمربندى.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت گیلان بهتر، تاریخ انتشار: 14مهر1397 ، کدخبر: 29688: gilanbehtarnovin.ir