شعار سال: اداره کل هنر‌های نمایشی در ابلاغیه‌ای بر شمار مسئولیت‌های مدیران سالن‌های نمایش تأکید کرده و رعایت موارد متعددی را به آنها توصیه کرده است. بخشنامه‌ای که جزئیات آن هنوز منتشر نشده است و تنها در اختیار مدیران سالن‌ها قرار گرفته است؛ اما اظهار نظر تنی چند از مدیران سالن‌ها درباره این ابلاغیه نشان از فراخ‌تر شدن دایره مسئولیت تماشاخانه‌دارهاست بر آنچه در صحنه نمایش رخ می‌دهد.

مهدی علی‌نژاد مدیر تماشاخانه «مهرگان» دراین باره به «ایران» می‌گوید: «در چند وقت اخیر بویژه پس از اتفاقاتی که در پی انتشار تیزرهای نمایش «رؤیای شب تابستان» در فضای مجازی و به‌دنبال آن، بازداشت موقت کارگردان و مدیر سالن تئاتر شهر رخ داد، بعضاً سختگیری‌هایی در حوزه‌های مختلف دایره فعالیت‌های ما به وجود آمده و حتی پروسه صدور مجوز را هم تحت‌الشعاع قرار داده است. خود من برای سه نمایشی که اکنون اجرا داریم، چند تعهد کتبی داده‌ام و مرکز هنرهای نمایشی بواسطه فشارهایی که روی خود می‌بیند، سعی می‌کند مو را از ماست بکشد و خود را ملزم می‌بیند حواسش برای هر قدمی که برمی‌دارد، جمع باشد.»

ضوابط «نظارت بر نمایش و صدور پروانه» مصوب بیستم اردیبهشت‌ماه 1379 مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، هیچ مسئولیت حقوقی را در اجرای نمایش‌‌های مختلف متوجه مدیران سالن‌های نمایش نمی‌داند. تبصره یک این مصوبه اعلام می‌دارد: «مادام که در تهران، مرکز هنرهای نمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت نظارت بر تالارهای نمایشی دولتی و غیردولتی را برعهده دارد، شورای مرکزی نظارت بر نمایش عهده‏‌دار صدور پروانه خواهد بود.» در ادوار مختلف هم پس از اینکه اثری مورد بازبینی قرار گرفت و از اداره کل هنر‌های نمایشی و شورای ارزشیابی و نظارت این اداره کل مجوز اجرا گرفت، مسئولیت حقوقی مجوز صادر شده با آن اداره است و مدیران سالن‌ها الزامی به گزارش تخلف‌های احتمالی هنگام اجرا به آن نهاد ندارند، اما آنچه اکنون رقم می‌خورد، پیش گرفتن سیاست‌های مدون در این زمینه و تمهید‌هایی است که عملاً الزام‌ها و مسئولیت‌ها و تعهد‌های حقوقی را برای مدیران سالن‌ها به همراه خواهد داشت. این اقدام طبعاً با مصوبه‌های کنونی نیز در تضاد است و در صورت نیاز، با بازنگری در قوانین ارزشیابی و نظارت، نیازمند آن است که نظام ضوابط و قوانین جدیدی تبیین و تشریح شود.

برای روشن شدن این بخش از چیستی و چگونگی مسئولیت‌ها، به سراغ امیر حریری، مدیر سالن نمایش مولوی رفتیم و موضوع را با او در میان گذاشتیم. حریری با تأکید بر مسئولیت‌های تفویض شده می‌گوید:«طبعاً نباید مسئولیتی در قبال محتوای نمایش‌ها برعهده مدیران سالن باشد، زیرا آنها نه اهرم و نه ابزار اعمال قانون را دارند و نه اینکه قانون چنین اختیاری به آنها می‌دهد. در همه این سال‌ها الزامی بر گزارش تخلف‌های احتمالی هنگام اجرای نمایش‌‌ها بر شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنر‌های نمایشی نبوده است.» البته این فعال هنر‌های نمایشی از ارائه بخشنامه‌ای الزام‌آور از سوی اداره کل هنر‌های نمایشی به مدیران سالن‌ها ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت:«تنها اتفاقی که اخیراً رخ داده، پیرو رویه پیشین فهرستی از موضوع‌های حساسیت‌برانگیز است که ارائه کرده‌اند و تأکید داشته‌اند که هنگام اجرا به این موارد توجه شود. حال آنکه این‌ها صرفاً در حد تأکید و توصیه است و عملاً مدیران سالن‌ها ابزار و امکانی برای اعمال قانون در اختیار ندارند.»

محسن امیری، مدیر شورای کل ارزشیابی و نظارت بر نمایش، تیر‌ماه از اقدام‌های این شورا برای تهیه آیین‌نامه‌ای برای بازنگری قوانین و شیوه‌نامه‌ها در نظارت بر تئاتر خبر داد و وعده داد، بزودی این کار به انجام برسد و این آیین‌نامه پس از تأیید و تصویب مدیر‌کل هنرهای نمایشی و معاونت هنری، معاونت حقوقی و شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای تصویب نهایی به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارسال شود. البته بعد از گذشت قریب به دو ماه از جزئیات اقدام‌های انجام شده در این زمینه خبری نیست و تلاش‌های گزارشگر «ایران» برای گفت‌وگو با این مقام مسئول تا لحظه تنظیم گزارش راه به‌جایی نبرد.

برخی از فعالان عرصه نمایش اقدام‌های صورت گرفته در افزایش مسئولیت مدیران سالن‌ها و مؤاخذه کردن و تعهد گرفتن از آنها را متأثر از اتفاقاتی می‌دانند که برای نمایش «رؤیای شب تابستان» افتاده است؛ اما همزمانی این اتفاق و تلاش شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنر‌های نمایشی برای بازنگری در قوانین و شیوه‌نامه‌ها در نظارت بر تئاتر به این نگرانی‌ها دامن زده است؛ که آیا قرار است مسئولیت‌های بیش‌تر و تعهد‌ات الزام‌آور‌تری بر عرصه تئاتر ایران و مدیران سالن‌ها و عوامل نمایش حاکم شود؟!

کوروش نریمانی نویسنده و کارگردان تئاتر به گزارشگر «ایران» در این‌باره می‌گوید: «انتظار می‌رود، تصمیم‌ها و سیاست‌هایی که در قالب بازنگری‌ در ضوابط نظارت بر نمایش و بخشنامه‌ها و... خود را نشان می‌دهد، در جهت صیانت از حقوق اهالی نمایش حرکت کند و فرآیند کار برای آنها تسهیل و تسریع شود. خاصه اینکه اهالی نمایش بارها و بارها نشان دادند، از شریف‌ترین اقشار جامعه هنری کشور هستند و مبتنی بر منافع و مصالح ملی رفتار و عمل می‌کنند. همچنین انتظار می‌رود در تصمیم‌های پیش‌رو و تدوین ضوابط به نحوی عمل شود که امنیت شغلی و روانی جامعه هنری حفظ و صیانت شود و اجازه ورود دستگاه‌های غیرهنری به عرصه هنر محدود و منوط به قوانین روشن و شفاف و صریح باشد.»

در هرحال این نکته غیرقابل انکار است که فعالان هنر‌های نمایشی در بخش دولتی و خصوصی روزگار غریبی را می‌گذرانند. از آن جمله پریسا مقتدی، مدیر تالار «سنگلج» درگفت‌وگو با ایسنا درباره بخشنامه اداره کل هنرهای نمایشی به مدیران سالن‌های تئاتر مبنی بر افزایش میزان مسئولیت‌ آنها در قبال نمایش‌ها گفت:«واقعیت این است که من در موقعیت آقای کرمی و آقای امیری به‌عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی و مدیر شورای نظارت نیستم و از دیدگاه آنها نمی‌توانم به ماجرا نگاه کنم اما از دیدگاه یک مدیر سالن شخصاً معتقدم این مسئولیت که در بخشنامه ذکر شده در شورای نظارت می‌گنجد و به لحاظ قانونی هم اطمینان دارم که «نظارت» در حوزه تئاتر زیر نظر شورای نظارت و ارزشیابی است و تفویض آن‌ به سالن‌ها، اتفاقی غیراصولی است.» باید منتظر ماند و دید که آیا بازنگری‌ها در قوانین نظارت بر نمایش نگرانی‌های اهالی نمایش را بر طرف می‌کند و کارگزاران هنر نمایش دولت تدبیر و امید می‌توانند، انتظار اهالی تئاتر برای تسهیل فعالیت‌شان را پاسخ دهند یا خیر؟!

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران تاریخ انتشار 15 مهر 97، کدمطلب: 484689، www.iran-newspaper.com