شعار سال: اگرچه بسیاری از کارشناسان دولتی برخاستن ریزگردهای نمکی از بستر دریاچه ارومیه به‌دلیل سفت و سخت یا بلورین بودن نمک موجود در آن را منتفی می‌دانند اما تعداد زیادی از کارشناسان محیط زیست نیز برخلاف تصور کارشناسان شاغل در دستگاه‌های دولتی فکر می‌کنند و خشک‌شدن عرصه پنج هزار هکتاری دریاچه ارومیه را خاستگاه بالقوه ریزگردهای نمکی برای دهه‌های آینده ارزیابی می‌کنند.گذشته از آن ‌اینک در سه شهر حوضه آبریز دریاچه ارومیه حداقل سه عرصه بزرگ به‌عنوان خاستگاه ریزگردهای نمکی شناسایی شده که شامل ارومیه، میاندوآب و سلماس است.خاستگاه‌های ریزگرد موصوف در این سه شهر علاوه بر بستر خشکیده دریاچه ارومیه است که به خودی خود و به تنهایی میلیاردها نمک را ذخیره دارد که می‌تواند با هر تغییر آب و هوایی به یک عرصه بالقوه برای تولید ریزگردهای نمکی تبدیل شود.

۳۰۰هکتار کانون ایجاد ریزگرد

روستای جبل کندی در اطراف شهر ارومیه یکی از کانون‌های اصلی ایجاد ریزگردها در حوضه دریاچه ارومیه است.

۳۰۰ هکتار از اراضی این روستا به شن‌های روان تبدیل شده و هر روز به حجم آن نیز اضافهمی‌شود.تپه‌های شنی ایجاد شده در این روستا که هر از چندی جابه‌جا می‌شوند نه تنها خود این روستا، بلکه باغات و اراضی کشاورزی پیرامون را تهدید می‌کنند.کاری که از سوی دولت و به‌واسطه ستاد احیای دریاچه ارومیه در این خاستگاه ریزگرد انجام می‌شود شامل مالچ‌پاشی روی شن‌ها و کاشت موانع حصیری در تپه‌های شنی است که کارکرد آن صرفا کاهش سرعت باد است.

در کنار این راهکار کاشت نهال‌های شورپسند و کم آب بر نیز برای مقابله با حرکت شن‌های روان در این روستا آغاز شده است.

شناسایی ۴۷ هزار هکتار کانون ریزگرد

مدیر اجرایی طرح احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: ۴۷ هزار هکتار کانون ریزگرد عرصه منابع طبیعی در حاشیه غربی دریاچه ارومیه شناسایی شده که ۲۰ درصد تحت حاکمیت منابع طبیعی و بقیه تحت حاکمیت محیط زیست است. به گفته مجید موسی‌زاده با اقدامات انجام شده ۹۹ درصد کانون‌های ریزگرد ناشی از خشکی دریاچه ارومیه در محدوده حاکمیتی منابع طبیعی آذربایجان غربی مهار شده است. مدیر اجرایی طرح احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: ۶۵۰۰ هکتار از اراضی کانون اصلی ریزگرد تحت حاکمیت عرصه منابع طبیعی نیز مهار شده است.

وسعت زیاد ریزگردها در آذربایجان‌شرقی

اما مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی آمارهای متفاوتی در این زمینه ارائه کرده و می‌گوید: تا بهار امسال ۷۰ درصد از ریزگردهای دریاچه ارومیه مهار شده بود که این کار با اجرای طرح‌های انتقال آب، کاشت درختچه‌ها و بوته در شوره زارهای منطقه انجام شده است.

فرهاد سرخوش می‌افزاید: وسعت ریزگردهای نمکی در آذربایجان شرقی بیشتر از آذربایجان غربی است. بنا به اعلام وی غبار نمکی حاصل از خشکی دریاچه ارومیه مانند غبار خاکی نیست و به محض گسترش یافتن آن تمام پوشش گیاهی را از بین می‌برد.

«افزایش فشار خون» ابتدایی‌ترین نتیجه

در این میان کارشناسان دولتی تلاش می‌کنند تبعات ناشی از ریزگردهای نمکی را ناچیز اعلام کرده یا کتمان کنند مثلا مدیر دفتر تحقیق و برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: سرطان‌زا بودن ریزگردهای نمکی دریاچه ارومیه ثابت نشده است. به گفته مسعود تجریشی طبق مطالعات انجام گرفته در دانشگاه علوم پزشکی تبریز به رغم افزایش تشعشعات از سطح دریاچه و بروز افزایش فشار خون در برخی مناطق، هیچ تأثیر ثابت شده‌ای از اینکه ریزگردها عاملی برای ابتلا به سرطان باشند، گزارش نشده است.

وی در حالی احتمال ابتلا به سرطان بیشتر پیرامون دریاچه ارومیه را نفی می‌کند که همزمان افزایش مبتلایان به فشار خون در ساکنان این منطقه را تایید کرده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 17 مهر97، شماره: 3449784