تأثیر شبکه های اجتماعی در بهبود زندگی سالمندان

بهبود سطح کیفیت زندگی در جهان و افزایش امید به زندگی، رشد چشمگیر طول عمر مردم جهان را به‌دنبال داشته است و همین موضوع زندگی سالمندان را در کانون توجه قرار داده است.

شعار سال: برای کمک به سالمندان، فعالان عرصه فناوری نیز پا به میدان گذاشته‌اند تا با استفاده از سنسورها، ابرداده‌ها، فناوری اینترنت اشیا(IOT)، روبات‌ها و... حتی برای سالمندانی که به تنهایی زندگی می‌کنند هم زندگی سالم‌تر و شادتری را به ارمغان بیاورند. موضوع جالب دیگر این است که جدیدترین گزارش‌ها نشان می‌دهد حضور سالمندان در شبکه‌های اجتماعی، با میزان سلامت جسمی و روحی آنها نسبت مستقیم دارد چرا که از اجتماع فاصله نمی‌گیرند.

سالمندان و شبکه‌های اجتماعی
یک تحقیق با عنوان «مغز شما در گوگل» نشان می‌دهد که جست و جو در اینترنت و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، تا چه حد می‌تواند بر زندگی سالم در دوران سالمندی تأثیرگذار باشد. این تحقیق که تعدادی از افراد 55 تا 76ساله را مورد مطالعه قرار داده، نشان می‌دهد که جست و جو در اینترنت به فعالیت مغز سالمندان کمک می‌کند و مانع ابتلای آنها به آلزایمر می‌شود. در این تحقیق مشخص شد یک ساعت جست و جوی روزانه در اینترنت فعالیت مغزی سالمندان را در مقایسه با کسانی که از اینترنت استفاده نمی‌کنند بسیار بالاتر برده است. البته مدت زمان حضور سالمند در اینترنت باید کنترل شود تا از ارتباط چهره به چهره غافل نشود.
«لیویا» 79ساله یکی از سالمندانی است که به تنهایی زندگی می‌کند ولی با حضور در شبکه‌های اجتماعی زندگی شادی را برای خود رقم زده است. وی که در امریکا زندگی می‌کند بیش از 10 سال است اکانت فیس‌بوک خود را دارد و از طریق این شبکه اجتماعی موفق شد دوستان و اعضای فامیل خود را در ایتالیا پیدا کند. وی از سال 1939، یعنی زمان مهاجرت به امریکا از بسیاری خویشاوندان خود خبر نداشت و حالا با کمک تکنولوژی، احساس بسیار خوبی دارد. وی پس از یافتن خویشاوندان خود به ایتالیا رفت و در قالب یک جشن بزرگ، همه آنها را از نزدیک دید. وی همچنین با سالمندان زیادی ارتباط گرفته که بیماری‌هایی شبیه وی دارند و همین موضوع از نگرانی‌هایش کاسته است.

گوگل و سالمندان
یکی از کمپانی‌هایی که در زمینه کمک به سالمندان تلاش فراوانی داشته و ایده‌ها و طرح‌های بزرگی در سر دارد، گوگل است. گوگل با بخش Nest به حوزه زندگی سالمندان وارد شده و برای بهبود کیفیت زندگی آنها تلاش کرده است. عدم تعادل و سقوط ناگهانی، یکی از مشکلات اصلی سالمندان است که گاه منجر به شکستگی دست و پا و لگن می‌شود و گوگل تلاش کرده تا مانع این اتفاق شود. بیشتر سالمندان در طول شب مجبورند از سرویس بهداشتی استفاده کنند و در تاریکی شب ممکن است سقوط کرده و به زمین بیفتند. به همین دلیل هم سنسورهای حرکتی Nest به یاری سالمندان آمده‌اند چرا که به محض حرکت سالمند، چراغ‌های موجود در مسیر حرکت وی روشن می‌شود. سنسورهای Nest همچنین در بخش‌های مختلف خانه قابل نصب است تا تغییرات راه رفتن سالمندان را ردیابی کند و قبل از زمین خوردن، به آنها هشدار دهد.
دانشمندان انگلیسی نیز بتازگی از یک فناوری پوشیدنی رونمایی کرده‌اند که با استفاده از سنسورهای حرکتی بسیار کوچک می‌تواند با اندازه‌گیری عدم تعادل، احتمال زمین خوردن سالمند را پیش‌بینی کند. این دانشمندان معتقدند بزودی حتی تلفن‌های هوشمند و اپلیکیشن‌ها می‌توانند الگوهای راه رفتن را تجزیه و تحلیل کرده و در صورتی که ریسک به زمین افتادن آنها بالا باشد به فرزندان، پزشک یا پرستار اطلاع دهند.آنها معتقدند بیشتر تلفن‌های هوشمند موجود در بازار به شتاب سنج مجهز هستند که می‌تواند حرکات کاربران را ثبت کند و اطلاعات و دیتای ارزشمند در اختیار پزشکان قرار دهد.

از گجت‌ها تا روبات‌ها
فناوری‌های پوشیدنی یکی از بخش‌های تکنولوژی است که تاکنون برای مقابله با فراموشی و پیشرفت بیماری آلزایمر بویژه در سالمندان تنها و همچنین ممانعت از زمین خوردن آنها، کمک‌های ویژه‌ای کرده‌اند. یکی از این فناوری‌های پوشیدنی، یک شلوار هوشمند است؛ شلوارهایی مجهز به هوش مصنوعی که می‌تواند 5تا 10درصد به قوی‌تر شدن ماهیچه سالمندان کمک کند و به این ترتیب راه رفتن برای آنها راحت‌تر شده و احتمال زمین خوردن آنها نیز کمتر شود. البته باید گفت این شلوارها که توسط دانشمندان انگلیسی ساخته شده است، قیمت بالایی دارند و فعلاً هر سالمندی نمی‌تواند از آنها استفاده کند ولی انتظار می‌رود با تولید انبوه، هزینه خرید آن بسیار پایین بیاید.
GPS Smart Sole هم یکی دیگر از فناوری‌های جالب برای سالمندان است که به استقلال آنها کمک می‌کند. شخص سالمند با پوشیدن این کفی کفش درواقع هنگام خروج از خانه با دوستان و خویشاوندان خود در تماس است و به این ترتیب نگرانی خانواده وی کمتر می‌شود. این کفی کفش مجهز به چندین ردیاب و جی پی اس است و خانواده فرد سالمند می‌توانند وی را 24ساعته در بیرون از خانه رصد کنند بدون اینکه نیازی باشد کنار آنها باشند.
WiseWear هم یک جواهر هوشمند است که میزان ضربان قلب، میزان کالری سوزانده شده و الگوهای خواب را اندازه‌گیری می‌کند و اگر هم سالمند با مشکلی مواجه شود، سه بار روی جواهر خود می‌زند تا سیگنال‌هایی خاص تولید شود و بلافاصله با اورژانس تماس برقرار شود. ازآنجا که این جواهر به جی پی اس مجهز است حتی اگر سالمند نتواند حرف بزند، آمبولانس بلافاصله به محل اعزام می‌شود. این جواهر همچنین زمان خوردن داروها را به سالمند یادآوری می‌کند.
بخشی دیگر از فناوری، روبات‌های پرستار هستند که برخی حتی کاملاً احساس را درک می‌کنند و می‌توانند با توجه به روحیه سالمند، با وی ارتباط بگیرند. یکی از این روبات‌ها که Mabu نام دارد، کاملاً مراقب سلامت سالمند است. این روبات روزانه دو تا سه بار ضربان قلب سالمند را اندازه‌گیری کرده و اطمینان حاصل می‌کند که داروهایش را مصرف کرده یا ورزش‌هایش را مرتب انجام می‌دهد و درنهایت، نتیجه را به تیم پزشکی ارسال می‌کند. این روبات سالمند را از تنهایی درمی آورد و روزانه دو بار در اتاق وی را باز می‌کند و از وی سؤال‌های شخصی می‌پرسد. به‌عنوان مثال سؤال می‌کند که آیاقرص هایت را امروز خورده ای؟ امروز چه حسی داری؟ به این ترتیب چند گزینه مقابل چشم سالمند قرار می‌گیرد و با کلیک شخص روی آن، روبات می‌فهمد که به‌عنوان مثال فرد سالمند ناراحت است، بنابراین برایش موزیک پخش می‌کند یا اگر فرد سالمند دلتنگ خانواده است با آنها تماس صوتی یا تصویری برقرار می‌کند تا رفع دلتنگی شود.
یکی دیگر از روبات‌هایی که در این زمینه بسیار موفق عمل کرده، ElliQ است که سالمند را تشویق می‌کند فعالیت داشته باشد، به پیاده روی برود یا در خانه تمرینات ورزشی انجام دهد. این روبات همچنین ملاقات‌هایی با دوستان و اعضای خانواده و فامیل ترتیب می‌دهد تا سالمند تنها نماند. Paro هم یک روبات پشمالوست که حرف نمی‌زند، واکنش‌های احساسی دارد و کاملاً در بغل سالمند جا می‌شود. سالمندان می‌توانند این روبات را به جای حیوانات خانگی به همراه داشته باشند چرا که به صدا، نوازش و... واکنش نشان می‌دهد. با توجه به میزان استقبال از این روبات، قرار است هوش مصنوعی این روبات توسعه یابد تا در آینده بتواند اشیای گمشده را برای سالمند پیدا کند و به برخی از نیازهای وی پاسخ بدهد.
Mario نیز روباتی است که از سالمندان مبتلا به فراموشی نگهداری می‌کند. این روبات 15هزار پوندی با سالمند درباره مسائل مربوط به آب و هوا صحبت می‌کند، هنگام پخش برنامه‌های مورد علاقه وی، تلویزیون را روشن کرده و اشیای گمشده را برای سالمند پیدا می‌کند. البته در این عرصه، روبات‌ها تنها نیستند و آواتارها نیز در قالب برنامه Element Care در بوستون به میدان آمده‌اند. در قالب این طرح، آواتارهای دیجیتال جای پرستار را می‌گیرند و به سالمندان کمک می‌کنند تا بر سلامت خود نظارت بیشتری داشته باشند. درواقع در این طرح، آواتار یک حیوان خانگی روی تبلت نقش می‌بندد تا زمان مصرف داروها را به سالمند گوشزد کند. برخی سالمندان برای فرار از تنهایی و همچنین ترس از مرگ ناگهانی دائم به‌دنبال بهانه‌ای برای زنگ زدن به اورژانس و بستری شدن در بیمارستان هستند که این آواتار این مشکل را نیز حل کرده و مانع تماس بی‌دلیل آنها با اورژانس می‌شود. آنچه مسلم است اینکه تعداد سالمندان جهان رو به افزایش است و شاید بتوان گفت تنها فناوری می‌تواند از پس حل مشکلات فراوان این قشر بربیاید.