شعار سال: از قدیم می‌گویند: «داروسازی از آن دسته شغل‌هایی است که پول توشه، داروسازها و داروخانه‌ها دارند پول پارو می‌کنند» ولی اخیراً صدای ناله بی‌پولی داروسازها هم بلند شده و آن‌ها هم مانند دیگر شغل‌ها از نبود نقدینگی در حوزه کاری‌شان گلایه‌مند هستند. با یکی از افراد مسئول در صنعت دارویی کشور که صحبت می‌کردم، ترس از حرف زدن داشت! می‌گفت: «می‌ترسم کلامی بگویم و به‌واسطه آن، ترسی در دل یک بیمار برای تهیه داروهایش ایجاد شود» ولی به نظر من هرچقدر در این زمینه صحبت نکنیم و به مشکلات صنعت دارویی کشور نپردازیم و انتقاد منصفانه (درصورت وجود) نداشته باشیم، مشکلاتی که از قبل بوده، حل که نمی‌شود هیچ بلکه به آن‌ها اضافه هم می‌شود.

در گزارش‌های قبلی این رسانه به مشکلات صنعت دارویی پرداخته بودیم ولی این‌بار پای درددل‌های داروسازها و داروخانه‌دارها نشسته‌ایم تا ببینیم مهم‌ترین مشکل صنعت دارویی کشور چه چیزی است؟ مهم‌ترین موضوعی که این افراد به آن پرداخته‌اند، بحث نقدینگی در این صنعت است که آن‌ها را با بحران مواجه کرده است. البته بحث‌هایی هم مانند اینکه آیا ایران به کشورهای دیگر دارو صادر می‌کند یا خیر؟ یا آیا در داروخانه‌ها با کمبود دارو مواجه هستیم مطرح شد که در ادامه می‌توانید این صحبت‌ها را بخوانید.

۹۸ درصد تولیدات دارویی داخل کشور انجام می‌شود

بهمن صبور، نایب‌رئیس انجمن داروسازان تهران

در ایران با توجه به تعداد زیاد کارخانه‌ها‌ ظرفیتی که برای تولید دارو ایجاد شده حدوداً مناسب جمعیت ۴۰۰ میلیونی است ولی تمام این کارخانه‌ها با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند و برخی از آن‌ها یک شیفت کاری فعال هستند.

۹۸ درصد تولیدات دارویی، داخل کشور انجام می‌شود ولی دو، سه درصدی که واردات داریم مقدار ارزبری‌شان از این ۹۸ درصد بیشتر است؛ مانند داروهای بیماران خاص و ضد سرطان و داروهای‌ تک.

اینکه داروخانه‌ها می‌گویند برخی داروهای تولید داخل را نداریم و در این حوزه کمبود داریم به این دلیل است که بدهی‌های شرکت‌های دولتی زیاد است و شرکت‌های تولیدکننده نقدینگی ندارند و نمی‌توانند مواد اولیه‌ خود را که در گمرک دپو شده است، آزاد کنند.

برخی کارخانه‌های داروسازی را که شخصاً از حال و اوضاع‌شان با خبر هستم با همین مشکل مواجه هستند؛ یعنی مثلاً باید ۱۰ میلیارد به حساب گمرک پول واریز کنند تا مواد اولیه ۵۰ قلم از داروهایشان را ترخیص کنند. مواد اولیه تمام داروهایی که ما توان تولید آن‌ها را در ایران داریم در گمرک موجود است ولی اغلب شرکت‌های داروسازی، نقدینگی برای ترخیص این مواد ندارند و این نقدینگی هم به بدهی دولت برمی‌گردد که الان ماه‌هاست دولت بدهی‌های خود را با داروخانه‌ها تسویه نکرده و به‌اصطلاح دست همه را در پوست گردو گذاشته است. فراموش نکنیم ما یعنی داروخانه‌ها، پخش‌کننده‌ها، تولیدکننده‌ها، تهیه‌کننده‌ها و واردکننده‌ها یک زنجیره هستیم؛ اگر یکی از ما بلغزد، الباقی دچار مشکل می‌شوند.

البته این را هم اضافه کنم ما در بحث پرداختی‌ها دو بخش داریم؛ بخش بیمارستانی و بخش سرپایی. بیمارستانی‌ها خیلی عقب‌ هستند و بیش از یک‌سال هنوز پرداخت نشده است ولی سرپایی‌ها آخرین پرداختی‌شان فروردین‌ماه‌ بوده است؛ یعنی همچنان حدود شش ماه طلب داریم.

لازم به یادآوری است بیمه سلامت، اسفند ۹۶ را هم همچنان پرداخت نکرده اما اردیبهشت را داده است.

داروخانه‌های داخل بیمارستان‌ها حجم مطالباتی که از بیمه‌ها دارند خیلی بیشتر است؛ یعنی از ما هفت، هشت‌ماه عقب‌تر هستند؛ چون تعداد داروخانه‌های بیمارستانی نسبت به سایر داروخانه‌ها کمتر است، اول با یک عدد ثابت می‌توانند رضایت داروخانه‌ها را بگیرند و چون عدد داروخانه‌های بیمارستانی سنگین و تعدادشان کمتر است، در مرحله دوم هزینه‌هایشان را پرداخت می‌کنند.

موضوع دیگری که مضاف‌بر مشکلات داروخانه‌هاست، ابلاغ آیین‌نامه جدید از سوی وزیر بهداشت برای تاسیس داروخانه‌هاست؛ طبق این آیین‌نامه جدید، داروخانه‌ها چیزی شبیه سوپرمارکت‌ها می‌شوند! یعنی هرکسی که بخواهد مجوز برای تأسیس داروخانه بگیرد، به‌راحتی به او مجوز می‌دهند و دیگر مانند قدیم نیست و داروخانه‌ها مجازند در هر جایی واحد خود را تأسیس کنند.

برای تأسیس داروخانه‌ باید یک‌سری زیرساخت‌ها آماده باشد؛ چراکه دارو یک کالای استراتژیک است و برای داروساز و بیمار باید ارائه خدمات با کیفیت مهیا باشد. این آیین‌نامه از این جهت مشکل دارد که اولا در این شرایط برای تأمین داروی این داروخانه‌ها ما با مشکل مواجه خواهیم شد و بعد هم شما در نظر بگیرید در یک محله تعدادی مریض ثابت وجود دارد، حالا مثلاً چند داروخانه دیگر هم به این تعداد قبلی اضافه ‌شود، آن موقع امکان عرضه دارو تابع شرایط دیگری می‌شود که فروش دارو را با چالش مواجه خواهد کرد و هیچ‌کسی هم نمی‌تواند به این وضعیت رسیدگی کند؛ چراکه تعداد داروخانه‌ها زیاد و کنترل و نظارت بر آن‌ها سخت خواهد شد! البته ما به کلیت آیین‌نامه اعتراض هم داشتیم ولی آقای وزیر بدون هیچ اعتنایی این آیین‌نامه را تصویب و ابلاغ کرد.

ظرفیت تولید دارو در ایران بیشتر از میزان نیاز است

سیدحسام‌الدین شریف‌نیا، پزشک داروساز

ظرفیت تولید دارو در ایران بیشتر از میزان نیاز بازار است، درحال حاضر حدود ۱۷ تولید‌کننده داروی والزارتان در کشور وجود دارد که تولید این دارو، چندین برابر ظرفیت تولید و نیاز سالانه در کشور است. اگر ما امکان صادرات داشتیم، این مازاد عرضه را صادر می‌کردیم ولی متأسفانه ما توان صادرات دارو را حتی به کشورهای منطقه به علت وجود خطوط تولید قدیمی نداریم و ارتقای این خطوط هم به دلیل عدم وجود نقدینگی در صنعت دارویی تاکنون محقق نشده است. این مازاد تولید دارو در کشور اصلاً مناسب و به‌صرفه نیست، وقتی امکان صادرات وجود ندارد و ظرفیت بازار هم مشخص است، مازاد تولید غالباً به شکل آفر در بازار عرضه می‌شود؛ یعنی یک شرکت، دارویی تولید می‌کند که ۱۵ شرکت دیگر هم همان دارو را تولید کرده‌اند و برای فروش مجبورند با هم رقابت کنند؛ این رقابت هم در بعد مارکتینگ نیست بلکه در آفر و تخفیف دادن است.

ما تعیین مقیاس داروی مورد نظر را در کشور نداریم؛ یعنی در این حوزه نیازسنجی نشده است. شاید بتوان با ادغام چند شرکت دارویی، یک شرکت دارویی قوی ایجاد کرد ولی به دلیل ضعف مقیاس‌سنجی در این حوزه، این مهم تا به امروز محقق نشده است.

برای جلوگیری از مازاد تولید دارو در کشور، شرکت‌های دارویی باید برنامه‌ریزی درستی در حوزه تولید داشته باشند؛ مثلاً وقتی یک یا دو شرکت فلان‌دارو را تولید می‌کنند سایر شرکت‌ها هم به سراغ تولید همان دارو نروند. راه‌حل بهتر این است که برخی از این شرکت‌های تولید‌کننده در همین حوزه سرمایه‌گذاری کنند و مازاد تولید را به صادرات ببرند که البته این موضوع خود نیاز به حمایت سازمان غذا و دارو دارد.

البته این را فراموش نکنیم که بحران اصلی در حوزه دارو، همان بحث قدیمی نقدینگی است. در بخش داروخانه‌های شهری، بیمه سلامت تا اول خردادماه سال ۹۷ را تسویه کرده است و می‌توان گفت خیلی عقب نیست. ولی تأمین اجتماعی حدود شش ماه عقب است و در بخش داروخانه‌های بیمارستانی حدود ۱۲ تا ۱۳ ماه است که مبلغی پرداخت نکرده است.

در داروخانه‌ها کمبود داروی خارجی و داخلی داریم

امیر یوسفی/ مسئول داروخانه

پیش‌بینی همه شرکت‌ها چه وارد‌کننده و چه تولیدکننده برای بازارشان دوساله است.

درحال حاضر در برخی داروخانه‌‌ها داروهای ایرانی یا وجود ندارند یا شرکت‌ها جلوی فروش‌شان را گرفته و می‌خواهند افزایش قیمت داده و بعد وارد بازار کنند، مانند پروپرانولول یا داروهای روتینی که همه می‌شناسند.

به‌طور کلی ما در داروخانه‌ها کمبود دارو؛ چه خارجی و چه داخلی داریم و اصلاً بحث «تولید دارو در ایران بیشتر از مصرف ماست» صحیح نیست.

شرکت‌های تولید‌کننده برای بسته‌بندی دارو از مقوا استفاده می‌کنند که درحال حاضر با کمبود مقوایی که برای بسته‌بندی قرص‌ها استفاده می‌کنند، رو‌به‌رو شده‌ایم.

به‌طور مثال شرکت سرم‌سازی با کمبود بطری‌‌ای مواجه شده که قابلیت تولید در ایران ندارد و از خارج نیز وارد نمی‌شود، درنتیجه کمبود سرم داریم.

در رابطه با کمبود داروی پروپرانولول باید بگویم مواد اولیه آن را شرکت‌ها برای یک یا دو سال آینده دارند، ولی چون در واردات این دارو به مشکل برخوردند مجبورند کمتر تولید کنند که آن مقدار مواد اولیه‌ای که از قبل داشتند، جوابگوی یک یا دو سال آینده باشد.

در داروخانه ما، روزانه حداقل ۲۰ نفر برای خرید این داروها مراجعه می‌کنند و ما می‌گوییم نداریم یا باید از مصرف آن صرف‌نظر کنند یا اینکه باید به دکترشان بگویند این دارو را عوض کند و داروی مشابه دیگری بگیرند.

مشکلات تسویه‌حساب داروخانه‌های خصوصی و دولتی هم با دولت همچنان پابرجاست، آخرین تسویه‌حساب ما برای برج ۱۲ سال گذشته است که اخیرا آن را پرداخت کرده‌اند. درصورتی که در قرارداد اولیه قید می‌کنند که موظفند یک‌سوم آن را موقع تحویل نسخه بدهند و یک‌سوم را یک ماه بعد و یک‌سوم مابقی را دوماه بعد تسویه کنند.

سالانه ۱۴۰ میلیون‌ دلار صادرات در حوزه دارو داریم

کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو

ایران سالانه ۱۴۰میلیون دلار در حوزه دارو صادرات دارد ولی در یکی، دو ماه اخیر با بخشنامه سازمان غذا و دارو از صادرات به جهت اینکه احتمال بروز کمبود دارو در داخل بوده، محروم شدیم. ما توان صادرات را داریم اما به‌خاطر اینکه بازار داخلی کشور با کمبود دارو مواجه نشود، بنابراین صادرات را فعلاً در این زمینه متوقف کرده‌ایم.

ما سابقه صادرات دارو به ۳۰ تا ۴۰ کشور دنیا را داریم. اکثر کشورهایی که به آن‌ها صادرات داریم، عموماً آسیایی هستند. اگر روسیه را جزء اروپا حساب کنیم، به اروپا هم صادرات داشتیم ولی به اتحادیه اروپا لزوماً صادرات خیلی مستمری نداشتیم. بیشتر به کشورهای بلاروس، روسیه، آسیای میانه، عراق، سوریه و کشورهای همجوار مثل پاکستان و افغانستان و کشورهایی مثل ویتنام و جنوب‌شرقی آسیا صادرات داشتیم. بدهی‌های بیمه‌ها به داروخانه‌ها و همچنین بحث نبود نقدینگی داروخانه‌ها را قاعدتاً باید ازطریق بیمه‌ها پیگیری کرد ولی با توجه به اینکه سازمان غذا و دارو به نوعی تنظیم‌کننده بازار است، در این زمینه هم ورود کرده و در یک‌سال اخیر بیش از هر جایی موضوع مطالبات معوقه شرکت‌هایی دارویی به داروخانه‌ها را پیگیری کرده است و امیدواریم حداقل در مهرماه، بخشی از بدهی‌های آن‌ها حل شود.

طبق آخرین اطلاعات دریافتی از پرداختی‌های داروخانه‌ها، باید بگویم بیمه سلامت همکاری خوبی در یک‌سال اخیر داشته است ولی بیمه تأمین اجتماعی در این امر هنوز عقب است.

و در نهایت...

در مجموع می‌توان گفت ایران در صنعت دارویی توان و دانش فنی را دارد ولی همین نبود نقدینگی سبب شده از این دانش نتواند استفاده کافی ببرد و همچنین صادرات دارو که مهم‌ترین عامل در جبران نقدینگی داروخانه‌ها و شرکت‌های دارویی است را با مشکل مواجه کند. درمورد کمبود برخی داروها در داروخانه‌ها هم باید گفت مواد مؤثره و اولیه دارو در ایران و در گمرک‌ها وجود دارد ولی به دلیل نقدینگی (همان مشکل اصلی تمام داروخانه‌ها) شرکت‌های دارویی نمی‌توانند این مواد اولیه را ترخیص کنند و مجبور هستند با همان مقدار باقی‌مانده از خرید قبل، داروهای مورد نیاز را تولید کنند اما این تولید در ظرفیت کمتری است تا در ماده مؤثره با کمبود روبه‌رو نشوند. این موضوع جای نگرانی ندارد و نمی‌توان گفت صنعت دارویی کشور در بحران به‌سر می‌برد، البته اگر مشکل نقدینگی داروخانه‌ها و شرکت‌های دارویی برطرف شود، والا روزبه‌روز به این مشکلات اضافه می‌شود تا جایی که این صنعت با بحران مواجه ‌شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ 24 مهر 97، کد مطلب: 318441،www.ana.ir