شعار سال: مجله معتبر ساینس اخیرا مقاله ای را با عنوان "پارادوکس در مفهوم راندمان آبیاری" منتشر کرده است. نویسندگان در این مقاله به نقد علمی از عدم درک صحیح از مفهوم «افزایش راندمان آبیاری» پرداخته و نمونه های مختلفی را در دنیا مورد بررسی قرار می دهند که نشان می دهد پرداخت یارانه برای سیستم های آبیاری پیشرفته (که سالیانه بیش از میلیاردها دلار در دنیا است) و با هدف ظاهری افزایش راندمان آبیاری در مزرعه صورت می گیرد؛ در عمل باعث کاهش مصرف آب در مقیاس واقعی نمی شود.

آنها به این نتیجه مهم رسیده اند که افزایش راندمان آبیاری در سطح مزرعه در بخش کشاورزی، با کاهش مصرف آب ارتباطی ندارد و بیان می کنند که افزایش راندمان آبیاری به‌طوری‌که منجر به کاهش استحصال و استخراج آب شود؛ اثر ناچیزی در مصرف آب خواهد داشت. درنتیجه این تصور و برداشت که «افزایش راندمان آبیاری در مقیاس مزرعه منجر به کاهش مصرف و در نتیجه افزایش آب در دسترس در سطح حوضه آبریز بشود، یک پارادوکس است».

مطالعات آنها نشان می دهد که تکنولوژی های پیشرفته آبیاری که منجر به افزایش راندمان آبیاری می شوند، حتی ممکن است باعث افزایش مصرف آب در مزرعه شوند و بهره برداری از آب زیرزمینی و مصرف آب در هر هکتار را افزایش دهند. این امر می تواند منجر به کاشت محصولاتی با نیاز آبی بیشتر و یا کشت همان محصول با افزایش سطح زیرکشت در مقیاس مزرعه شود. علاوه‌بر این، کاهش مصرف آب در هر هکتار به دلیل افزایش راندمان آبیاری، لزوما به معنای بازتخصیص یا استفاده مجدد در سطح حوضه نخواهد بود.

بررسی نمونه های مختلف در دنیا نشان می دهد که در برخی از مناطق مانند اسپانیا، مراکش و حوضه آبریز مورای دارلینگ استرالیا چندین میلیارد دلار به‌عنوان کمک هزینه‌های یارانه ای برای افزایش راندمان آبیاری شامل طرح‌هایی همچون آب بندی کانال‌ها، ایجاد سیستم های آبیاری قطره‌ای بدون برآورد مناسب از تاثیرات آنها روی آب بازگشتی قابل بازیافت، آبخوان ها و اکولوژی رودخانه، صرف شده است. اما شواهد و نتایج بدست آمده نشان داده است که برخلاف هدفی که سیاست‌گذاران از کاهش مصرف آب داشتند،که افزایش راندمان آبیاری با کاهش مصرف آب ارتباطی ندارد.

در پایان مقاله، پنج گام سیاستی برای جلوگیری از هدر رفت میلیاردها دلار برای توسعه سیستم های افزایش ارندمان آبیاری به بهانه کاهش مصرف آب به سیاستگذاران کلان توصیه کرده است.

این در حالی است که در کشور ما سالیانه بیش از هزاران میلیارد تومان بودجه برای توسعه سامانه های نوین آبیاری به بهانه کاهش مصرف آب تخصیص داده می شود. برای نمونه، بر اساس قانون بودجه سال ۱۳۹۷ (پیوست یک)، شماره طبقه بندی ۱۳۰۶۰۱۲۰۰۸ با عنوان "کمک های فنی و اعتباری برای توسعه روش‌های نوین آبیاری و کم فشار" در سال ۱۳۹۷ رقمی بیش از هشتاد و پنج هزار میلیارد ریال (هشت هزار و پانصد میلیارد تومان) به توسعه روش های نوین آبیاری و کم فشار اختصاص می یابد که یقینا این مساله بدلایل تشریح شده در گزارش سیاستی، باعث کاهش مصرف اب در کشور نخواهد شد. لازم به ذکر است که طی ردیف اعلام شده برای سال های بعد رقمی حدود ۵۵ هزار میلیارد ریال مجدد به این مساله تخصیص خواهد یافت.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت انرژی امروز، تاریخ انتشار 1 آبان 97، کد مطلب: 970802،www.iranenergy.news