تاکنون نام کره‌جنوبی، چین، ژاپن، هند و ترکیه اعلام شده اما گمانه زنی‌ها در مورد 3 کشور دیگر ادامه دارد. اما این معافیت‌ها دائمی نیست و امریکا برای کاهش صادرات نفت ایران همچنان در تلاش است. تلاشی که امور بین‌الملل شرکت ملی نفت در حال خنثی‌سازی آن است و به نوعی جنگ بدون سلاح و خونریزی میان دو کشور شکل گرفته.

تاکنون امریکا اولین شکست را پذیرفته و حاضر به اعطای معافیت شده است. در این باره رضا پاکدامن، کارشناس حقوق بین‌الملل نفت به «ایران» توضیح داد: «دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا بدون شناخت بازار جهانی نفت خام اعلام کرد که امریکا از برجام خارج خواهد شد و برای صفر کردن صادرات نفت خام ایران تمام تلاشش را می‌کند. موعد مقرر را هم 4 نوامبر یعنی روز گذشته تعیین کرده بود. اما بازار جهانی نفت خام توان اجرای این برنامه را نداشت و فعالان بازار تا اندازه‌ای مقابل این تحریم‌ها ایستادگی کردند. چراکه تولیدکنندگان توان افزایش تولید به اندازه 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت خام صادراتی ایران را نداشتند و مصرف‌کنندگان هم با توجه به مؤلفه‌های تعریف شده در پالایشگاه هایشان، امکان این جایگزینی نفت خام دیگری. از طرف دیگر خرید نفت خام ایران برای مشتریان در شرایط فعلی جذابیت دارد. این موضوع به تنوع سبد نفت مصرفی آنها و همین‌طور دریافت تخفیف‌های احتمالی بازمی‌گردد.»

او ادامه داد: «اما معافیت‌ها موقت است و با وجود اینکه قرار نیست صادرات نفت ایران به صفر برسد، توجه به یک نکته ضروری می‌رسد. پس از اتمام دوره معافیت کشورها، دور زدن تحریم‌ها برای ایران راهکار درستی نیست. باید به جای برنامه‌ریزی برای دور زدن تحریم‌ها به‌دنبال مدیریت آنها باشیم. به این ترتیب که به جای خودفریبی، باید با شناخت درست از این موضوع و درک واقعیت‌ها شرایط را مدیریت کرد. چراکه سیستم‌های نظارتی امریکایی پیچیده و قوی است و نمی‌توان آنها را فریب داد. البته با این نگاه دولت در ماه‌های اخیر مذاکرات با اروپا برای ایجاد یک شبکه جدید مالی را آغاز کرد که با یورو کار کند. این اقدام لازم اما کافی نیست.»

پاکدامن تصریح کرد: «پیش نیاز این است که تحریم‌های امریکا را بدرستی بشناسیم. امریکا برای معامله گران با ایران مجازات سنگینی وضع کرده و کشورهای جهان به روابط تجاری با امریکا محتاج‌تر از داد و ستد‌های نفتی با ایران هستند. هیچ عقل سلیمی در این شرایط این ریسک را نمی‌پذیرد. مگر آنکه شرکت‌های مستقل یا کاغذی باشند. در مورد این شرکت‌ها نیز ایران باید محتاطانه رفتار کند.» کارشناس حقوق بین‌الملل نفت معتقد است: «در دوران تحریم باید ظرفیت‌های داخلی را بازشناسی کرد، پروژه‌ها را بر اساس منابع مالی بازتعریف کرد و اولویت ‌بندی‌ها را تغییر داد. ضمن آنکه در این دوره باید روابط تجاری بین‌المللی را هم از نو و بر اساس واحدهای پولی غیر از دلار تعریف کرد. کارآمدسازی نظام اقتصادی نیز موضوع مهم دیگری است که می‌تواند با کوچک‌سازی دولت شروع شود.»

** امریکا به ناچار معافیت داد

محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک می‌گوید که در 3ماهه سوم سال‌جاری تمام کشورهای عضو و غیرعضو در اوپک توانسته‌اند فقط 360 هزار بشکه در روز به عرضه نفت خام در بازار بیفزایند. این موضوع زنگ خطر افزایش قیمت نفت خام به بالاتر از 100 دلار برای هر بشکه را به صدا درآورد و از این‌رو امریکایی‌ها با توجه به نارضایتی‌های اجتماعی و همین‌طور نزدیک شدن به زمان انتخابات نوامبر، بین نفت گران و معافیت به خریداران گزینه دوم را انتخاب کردند.

او در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه داد: «بلوف توان تولید مازاد متحدان امریکا در منطقه برملا شده است اما ایران نیز باید با هوشیاری در این مسیر گام بردارد. راهکارهای کوتاه مدت مقابله با تحریم‌های ثانویه امریکا بهتر است محرمانه باقی بماند اما راهکار‌های بلندمدت باید هرچه سریع‌تر تدوین و اجرای آن آغاز شود.» خطیبی با اشاره به اینکه باید ایران هر طور که شده وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی را کم کند، اظهار کرد:«نباید به معافیت‌ها دلخوش بود. باید برای بهبود شرایط وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی را کم و از خام فروشی فاصله گرفت. باید پالایشگاه در کشورهای مقصد بخریم و یا اجاره کنیم. درآمدهای نفتی باید صرف سرمایه‌گذاری شود نه هزینه‌های جاری کشور. این موضوع نقطه ضعف و پاشنه آشیل اقتصاد ایران است و هر بار کشورهای جهان می‌خواهند به ایران فشار وارد کنند، از این ابزار استفاده می‌کنند.»

** کاهش صادرات نفت ایران بر بازار اثر می‌گذارد

اما برخی مسئولان کشور نیز بر این باور هستند که تحریم‌ها هر تأثیری که می‌خواسته است تاکنون گذاشته و از این به بعد شرایط چندان تغییری نخواهد کرد.

نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه صادرات نفت ایران هیچ‌گاه متوقف نمی‌شود، گفت: صادرات نفت ایران بدون‌شک به صفر نمی‌رسد، اما کاهش صادرات نفت ایران نیز تأثیر خود را در بازار خواهد گذاشت.

حسین امیری‌خامکانی با تأکید بر اینکه جایگزینی نفت ایران ازسوی دیگر کشورها یک بلوف سیاسی است، به «شانا» گفت: جو روانی سبب شده فشارهای تحریمی پیش‌خور شوند و از این به بعد باید شاهد ثبات باشیم. بدیهی است شکست تحریم نفتی و افزایش قیمت نفت در مجموع کاهش نسبی صادرات نفت را جبران می‌کند و درآمدهای نفتی را در حد معقولی حفظ خواهد کرد.

** پول خرید نفت هند از ایران به روپیه پرداخت می‌شود

با مهلت 180 روزه‌ای که امریکا پیش از اجرای تحریم‌ها علیه صادرات نفت ایران داد، هند و ایران جزئیات مکانیزمی را که به دهلی‌نو اجازه می‌دهد پول خرید نفت ایران را تماماً به روپیه به حسابی در یک بانک هندی واریز کند نهایی می‌کنند. این موضوع یکی از راهکارهای ادامه همکاری‌های نفتی میان دو کشور است. به‌گزارش تایمز ایندیا، هند سیستم قبلی واریز پول خرید نفت به حسابی در بانک UCO را که فعالیت بین‌المللی نداشته و در معرض تحریم‌ها قرار نمی‌گیرد، احیا خواهد کرد. با این حال پیش از این 45 درصد پول نفت ایران به روپیه نزد بانک UCO واریز شده و 55 درصد دیگر به یورو پرداخت می‌شد. اما این بار ایران کل پول نفت خود را به روپیه دریافت خواهد کرد و انتظار می‌رود از این پول برای تأمین پول واردات از هند استفاده کند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: 14آبان 1397 ، کدخبر: 83089382،www.irna.ir