شعار سال: آيت‌الله محمدعلی موحدی‌کرمانی، امام جمعه موقت تهران، نايب‌رئيس مجلس خبرگان رهبري و از اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام، باور دارد كه يكي از مشكلات اساسي اين روزهاي ايران نبود ارتباط ميان مردم و مسئولان است؛ موضوعي كه در ابتداي انقلاب به‌هيچ‌وجه شاهد آن نبوديم. اين خطيب نماز جمعه تهران گفت: «برداشته‌شدن نرده‌هاي نمازجمعه عملي مثبت و پسنديده است كه مي‌تواند منشأ افزايش ارتباط مردم با مسئولان شود. اين مهم را در دستورات اميرالمؤمنين(ع) به مالك‌اشتر نيز مشاهده مي‌كنيم. حضرت علي(ع) همواره تأكيد مي‌كردند كه نبايد حاجبي ميان حاكم و مردم وجود داشته باشد؛ به اين معني كه نبايد فردي حضور داشته باشد كه بگويد ديدار ميسر مي‌شود يا خير. شايسته است كه همه ما به فرمايش اميرالمؤمنين(ع) گوش دهيم و به‌طور مستقيم با مردم سخن بگوييم و دردهاي مردم را بشنويم. البته نبايد فراموش كنيم كه قراردادن نرده‌ها در نمازجمعه به دليل سوءقصدهايي بود كه به مسئولان و امام‌جمعه‌ها صورت مي‌گرفت؛ در حقيقت فلسفه وجودي نرده‌ها در نماز جمعه براي فاصله‌گذاري ميان مردم و مسئولان نبود، بلكه مسئولان وقت قصد تأمين امنيت را داشتند. اكنون سال‌ها از آن رخدادهاي تلخ مي‌گذرد و به‌نظر مي‌رسد كه ديگر ترور افراد در ميان نباشد و اگر هم باشد، نيروهاي امنيتي آن‌قدر توان نظارتي و اجرائي دارند كه بدون گذاشتن نرده بتوانند امنيت مراسمي مانند نمازجمعه را برقرار كنند.»

ارتباط‌نداشتن مسئولان با مردم، مشكل مهم
نايب‌رئيس مجلس خبرگان در ادامه با ذكر خاطره‌اي از اهميت ارتباط مسئولان با مردم گفت: «حدود يك ‌ماه پيش در خطبه نمازجمعه پيشنهادي را مطرح كردم كه براساس آن مي‌توانستيم گامي مهم در راستاي تحقق ارتباط مردم با مسئولان برداريم. گفتم كه مي‌توان در روز معيني هريك از مسئولان اعم از رئيس‌ قوه‌قضائيه، رئيس‌جمهوری، وزرا، معاونان و... به رسانه‌ها اعلام كنند كه در محل مشخصي مانند مساجد حضور مي‌يابند تا با مردم به‌طور مستقيم سخن بگويند كه متأسفانه تا اين لحظه اجرائي نشده است. چنين اقدامي مي‌تواند اعتماد مردم به مسئولان را جذب كند. به ياد دارم وقتي از حوزه انتخابيه كرمان نماينده اين شهر شدم، به آنجا سفر كردم و به راديو گفتم كه به مردم بگوييد كه نماينده‌تان در مسجدجامع كرمان، منتظر شنيدن سخنانتان است. آن زمان مسجدجامع كرمان حتي فرش هم نداشت و بر زيلو نشستيم. مردم به‌راحتي آمدند و مشكلاتشان را درميان گذاشتند. در تمام مدت جواني گوشه مسجد ايستاده بود و ما را نظاره مي‌كرد و مي‌گريست. در پايان ديدار مردمي او را صدا كردم و گفتم چرا گريه مي‌كني؟ گفت كه من به ياد زمان شاه آمدم؛ ايامي كه وقتي نماينده‌مان به كرمان مي‌آمد در خانه يكي از اشراف شهر اسكان مي‌گزيد و دسترسي به او ممكن نبود. اكنون كه مي‌بينم نماينده شهرمان اين‌طور ساده با مردم سخن مي‌گويد تعجب مي‌كنم. اكنون نظام ما در موضوع ارتباط مردم و مسئولان دچار مشكلات فراواني است كه بايد حل شود.»

اختلاس‌ها عامل بي‌اعتمادي مردم به مسئولان است
آيت‌الله موحدي‌كرماني در پايان درباره فسادهاي اقتصادي كه باعث بي‌اعتمادي مردم به مسئولان مي‌شود، اظهار كرد: «متأسفانه اكنون موضوعاتي مانند فسادهاي اقتصادي را مشاهده مي‌كنيم كه باعث بي‌اعتمادي مردم به مسئولان مي‌شود. ضرورت دارد كه به موضوع پيشگيري از جرم توجه جدي شود تا جرمي رخ ندهد. من باور دارم كه اگر عنصر پيشگيري از جرم رعايت مي‌شد، به اين ميزان اختلاس صورت نمي‌گرفت. هزاران ميليارد تومان از كشور خارج شد و اين موضوع بسيار رنج‌آور است. قوه‌قضائيه در اين زمينه وظيفه جدي دارد و علاوه بر مجازات بايد ابزار پيشگيرانه را در دستور كار قرار دهد و اگر تاكنون اين كار را كرده است بايد به صورت شفاف براي مردم توضيح دهد كه چه اقداماتي انجام شده است. اگر همه اين مسائل رعايت شود، مردم نسبت به مسئولان دلگرم مي‌شوند و اعتمادشان افزايش مي‌يابد.»

مردم را با مسائل كوچك سرگرم‌ مي‌كنند
آيت‌الله هاشم هاشم‌زاده‌هريسي، عضو مجلس خبرگان رهبري، باور دارد برداشتن نرده‌ها در نماز جمعه تهران اقدامي شكلي است و بايد نرده‌هاي واقعي برداشته شود. او در‌عين‌حال كه اصل موضوع را مثبت ارزيابي مي‌كند، معتقد است تا زماني كه مسئولان درك نكنند بايد پاسخ‌گوي مردم باشند، هيچ‌يك از مشكلات حل نخواهد شد. او گفت: «برداشتن نرده‌هاي ميان مردم و مسئولان اقدام خوب و پسنديده‌اي است، اما بايد نگاهمان را وسيع‌تر كنيم كه آيا نرده‌هاي واقعي ميان مردم و مسئولان همين چند تكه آهن است؟ آيا مشكلات واقعي مردم با برداشته‌شدن نرده‌هاي نماز جمعه حل مي‌شود؟ مضافا آنكه برخي از افراد فراموش كرده‌اند اصولا گذاشتن نرده امر نادرستي بوده كه اين عمل در همين نظام اتفاق افتاده است و به‌هرحال فردي بايد اين نرده‌ها را برمي‌داشت. به نظر مي‌رسد انجام عملی بديهي چندان افتخارآفرين نيست؛ بلكه افتخار آن بود كه از روز نخست چنين نرده‌هايي ميان مردم و مسئولان گذاشته نمي‌شد. من تصور مي‌كنم برخي سعي دارند مردم را سرگرم امور كوچكي مانند نرده كنند تا سطح مطالبه‌گري آنها را كاهش بدهند. مسئولان اگر واقعا تمايل دارند همراه با مردم باشند، به مشكلات آنها بپردازند و مسيري را ايجاد كنند تا مردم بتوانند دردهايشان را راحت به گوش مسئولان برسانند. مردم ايران از هر جهت در حصار نرده‌هاي مختلف قرار گرفته‌اند و مسئولان اقدام شاياني براي رفع مشكلات مردم نمي‌كنند. مهم‌ترين نرده ميان و مردم و مسئولان، نبود شفافيت نهادهاي مختلف است. وقتي مسئولان مي‌توانند ادعا كنند فاصله‌اي با مردم ندارند كه براي مثال مبارزه با پول‌شويي را به‌سرعت و با آغوش باز بپذيرند. به ميزاني بحران‌هاي زندگي مردم افزايش يافته كه غذا و دارو نیز به دغدغه عمومي تبديل شده است. يك مثال كوچك‌تر مي‌زنم؛ اگر يكي از شهروندان بخواهد دغدغه خود را به گوش يك مسئول برساند، بايد چه كار كند؟ نه آنكه بايد شماره تلفن نهاد تحت امر مسئول مدنظر را بگيرد و درخواست صحبت با او را بكند؟ شما با دفاتر مسئولان تماس بگيرید تا متوجه بشويد يا تلفن گويا پاسخ‌گويتان است يا آنكه فردي تلفن را برمي‌دارد و شما را از برقراري ارتباط با آن مسئول نااميد مي‌كند. مسئولان وقت مردم را ضايع مي‌كنند و در نهايت هم هيچ پاسخي به آنها نمي‌دهند. يك جوان تحصيل‌كرده بي‌كار اگر بخواهد خود را به مسئولي معرفي كند، بايد ساعت‌ها پشت در ادارات بماند تا آخر هم نتيجه‌اي نگيرد. باور كنيد در كشورهاي غربي هم اين‌طور رفتار نمي‌شود. ما كه ادعاي اسلام داريم، بايد به آموزه‌هاي اسلامي رجوع كنيم و دريابيم اسلام حقوق مردم را در اولويت مي‌داند. اسلام مشروعيت نظام اسلامي را در گرو عدالت مي‌داند؛ با چنين وصفي آيا مسئولان مترصد تحقق عدالت‌اند؟ اگر يك ايراني در يك كشور غربي كاري داشته باشد يا حتي اطلاعاتي از يكي از نهادها بخواهد، به‌سرعت كارش را انجام داده يا اطلاعات مدنظر را در اختيار مراجع قرار مي‌دهند؛ ما مدام دنيا را با عينك سياه بدبينانه مي‌بينيم و خود را شفاف، روشن و عاري از هرگونه خطا قلمداد مي‌كنيم؛ چنين روحيه‌اي اجازه نمي‌دهد ضعف‌هاي خود را اصلاح كنيم. مسئولان نباید يادشان برود كه قرار بود در نظام اسلامي حرمت، كرامت و شأن مردم حفظ شود؛ قرار نبود نرده‌هاي ميان مردم و مسئولان آن‌چنان بالا و بالاتر برود كه برداشتن آنها كار ساده‌اي نباشد. البته تمام اينها نه گناه اسلام و نه گناه انقلاب است، بلكه ناشي از رويكردهاي نادرستي است كه در سال‌هاي متمادي از سوي برخي مسئولان اخذ شده است.»

تغيير رويكردها، خواسته مردم است
اين عضو مجلس خبرگان ادامه داد: «ما به كارهاي شكلي عادت‌ كرده‌ايم. ضرورت دارد از شكل وارد متن بشويم و محتوا را اصلاح كنيم. من تصور مي‌كردم در سال97 شاهد اصلاحات عميقي باشيم، اما تا اينجاي كار هيچ تغييري صورت نگرفته است. در موضوع برداشتن ميله‌هاي نماز جمعه يك اتفاق مهم رخ داد و آن واكنش مثبت و خوشحالي مردم بود؛ خوشحالي مردم در اين موضوع پيام مهمی را متبادر مي‌كند كه بايد تغيير ايجاد شود؛ مردم خواهان تغييرند و اين تغيير به بركناري و روي‌كارآمدن افراد برنمي‌گردد، بلكه مردم مي‌خواهند رويكردها تغيير كند. ما جمهوري اسلامي را تشكيل داديم تا روحيه پاسخ‌گويي و حق حاكميت مردم را به تثبيت برسانيم و اكنون مردم دنبال همان آرمان‌ها و اهداف‌اند.البته اين تغيير به مفهوم تغيير نظام نيست بلكه مقصود، تغيير مشي مسئولان است. من تمام اين موضوعات را براي دفاع از جمهوري اسلامي مي‌گويم و دلم مي‌سوزد كه چرا برخي از مسئولان با رويكردهاي نادرست، نظام را دچار مخاطره مي‌كنند. اكنون كه در آستانه چهلمين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي قرار گرفته‌ايم بايد قدري واقع‌بينانه به حال اين روزهاي كشور نگاه كنيم كه آيا رويكرد مسئولان قرابتي با اهداف ابتداي انقلاب دارد؟ برگزاري جشن در شرايطي صحيح است كه مردم براي زندگي خود عزادار نباشند. تمام اينها نرده‌هاي واقعي ميان مردم و مسئولان است كه بايد رفع شود و تا وقتي آنها رفع نشده است، برداشتن ميله‌ها از نماز جمعه فقط در حد يك حركت نمادين شناسايي مي‌شود.»

مردم، ولي‌نعمت مسئولان‌اند
حجت‌الاسلام محمدتقي رهبر، امام جمعه موقت اصفهان باور دارد در عين حال كه برداشتن ميله‌هاي حفاظتي در نماز جمعه عملي پسنديده است اما ضرورت دارد كه موانع واقعي نيز ميان مردم و مسئولان برداشته شود. او گفت: «موضوع برداشتن فاصله ميان مردم و مسئولان را نخستين‌بار امام‌جمعه تبريز مطرح كرد كه من نيز در نماز جمعه اصفهان بر آن صحه گذاشتم و گفتم كه عمل پسنديده‌اي است. در تبريز قرار بود ميزهايي ايجاد شود تا مسئولان پشت آنها بنشينند و مردم بدون واسطه مشكلات خود را مطرح كنند. در ادامه چنين رويكردهايي آقاي حاج‌علي‌‌اكبري، امام جمعه موقت تهران نيز گفت كه نرده‌هاي نماز جمعه تهران برداشته شود كه بخشي از آنها برداشته شد. چنين اقدامي در ذات خود بسيار خوب است و باعث همدلي مردم و مسئولان مي‌شود. از ابتداي انقلاب نيز همين منوال وجود داشت تا آنكه ترورها و بحث‌هاي امنيتي باعث شد نرده‌هايي گذاشته شود اما قرار نبود كه آن نرده‌ها نماد جدايي مردم و مسئولان باشد. ما از مردم جدا نيستيم و نبايد هم باشيم. امام(ره) روزي به شهيد رجايي گفتند كه اگر مردم نبودند من در تبعيد و تو در زندان بودي. مردم ايران همواره پاي كشور و نظامشان ايستاده‌اند و بحران‌هاي متعدد نتوانسته است كمر آنها را خم كند؛ در مواجهه با چنين مردمي حيف است كه قدردان نباشيم و خود را بالاتر از ايشان بدانيم. من نيز در نماز جمعه اين هفته اصفهان خطاب به مسئولان گفتم كه مردم را دريابيد، مردم با سختي معيشتي روبه‌رو هستند، بايد جلوي گراني‌ها را گرفت. اميرالمؤمنين(ع) در بازار راه مي‌رفت و اگر مشاهده مي‌كرد فردي جنسي را گران به مردم مي‌فروشد، با قاطعيت تمام با فرد گران‌فروش برخورد مي‌كرد. اگر سرمشق حكومت، شيوه اميرالمؤمنين(ع) است، ضرورت دارد كه مسئولان همه تلاش خود را براي رفع مشكلات مردم به كار بگيرند نه آنكه خود را برتر از مردم فرض كنند. سوءاستفاده‌هاي متعدد باعث شده كه مردم نسبت به مسئولان بدبين شوند. البته حق دارند زيرا مطالبه‌گري بخشي از حق مردم نسبت به حاكم است. اين روحيه نادرست است كه برخي از مسئولان در شرايط اشرافي و غيرمتعارف زندگي كنند در حالي كه مردم دغدغه معيشت دارند. بايد ديوارهاي واقعي ميان مردم و مسئولان برداشته شود. اميرالمؤمنين(ع) خطاب به مالك اشتر مي‌نويسد كه اطرافيانت را از خود دور كن تا مردم بتوانند با تو به طور مستقيم صحبت كنند. اگر روحيه و رفتار اميرالمؤمنين(ع) الگوي حكومت جمهوري اسلامي است، ضرورت دارد كه فاصله‌ها ميان مردم و حاكم برداشته شود. اگر مسئولان مشكلات مردم را درك نكنند، بي‌اعتمادي حاكم بيش‌ از پيش مي‌شود. دشمن مي‌خواهد مردم به مسئولان بدبين باشند و اين موضوع اگر بيش از پيش افزايش يابد، به يك بحران امنيتي تبديل مي‌شود. امام(ره) همواره مي‌گفتند كه مردم ولي‌نعمتان حاكم‌اند و اگر مردم نبودند، نظام نيز در كار نبود. مسئولان از ياد نبرند كه اين مردم جوانانشان را از دوران انقلاب و سپس جنگ و تا امروز در سوريه فداي منافع ملي و اسلام كرده‌اند. هر وقت مسئولي تصور كرد كه جايگاهي بالاتر از مردم دارد، سري به گلزار شهدا بزند و ببيند كه همين مردم چه هزينه‌هايي براي اين خاك داده‌اند. متأسفانه در چند وقت اخير مشاهده كرديم كه نمايندگاني با مردم حوزه انتخابيه خود نيز برخورد مناسبي ندارند؛ اين موضوع واقعا عجيب است زيرا اگر مردم به نمايندگان رأي ندهند، چطور وارد مجلس‌ مي‌شوند؟ حرمت مردم بايد رعايت شود و مسئولان نبايد دچار كبر و غرور شوند. اينها حائل‌ها، نرده‌ها يا ديوارهاي واقعي ميان مردم و مسئولان است كه بايد رفع شود.»
در پايان بايد گفت كه برداشتن نرده‌هاي نماز جمعه بيش از يك نمادگرايي نيست و صدالبته اين نمادگرايي نيز مي‌‌تواند در نوع خود مثبت باشد اما اگر مسئولان آن را به عينيت نرسانند، تنها يك اقدام ظاهري خواهد بود. به نظر مي‌رسد كه اكنون مردم انتظار دارند مسئولان خود را خادمانشان فرض كنند و از اين پس با موضعي از بالا با آنها برخورد نكنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 17 دی 97، شماره: 3336