شعار سال: در تمامی مصوبات سه جلسه اخیر شورای سنجش و پذیرش، مشخص نبودن «جزئیات دقیق» اجرایی شدن تصمیمات، از ابهامات پرسر و صدای آن بوده است. به‌طور مثال در آخرین تصمیم این شورا که ذیل پذیرش 85 درصدی بدون کنکور صورت گرفت، از بهمن‌ماه پذیرش دانشجو براساس صرفا سوابق تحصیلی آغاز می‌شود؛ مساله‌ای که گرچه گفته شده است تا پایان دی‌ماه جزئیات دقیق پذیرش منتشر می‌شود، اما تجربه دو مصوبه قبلی جلسات نشان می‌دهد ابهامات زیادی در راه خواهد بود. در ادامه سعی شده است تصویری ساده از آنچه طی پنج ماه اخیر در ماجرای کنکور گذشته است، ارائه شود.

جلسه سیزدهم و مصوباتی که عمر زیادی نداشت

مصوبه چه می‌گوید؟

مصوبات سیزدهمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو که در 26 شهریورماه جزئیات آن منتشر شد را می‌توان از پرحاشیه‌ترین مصوبات چندسال اخیر این شورا دانست. خروجی این جلسه دو بند مهم دارد؛ نحوه برگزاری آزمون سراسری سال 1398 و چگونگی برگزاری آزمون سراسری سال 1399. در مدل برگزاری آزمون در سال 98، هشت نکته اصلی دیده می‌شود که دو بند آن چالش‌های زیادی را در آن زمان به وجود آورد. در بند یک آمده است: «در سال 1398، سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سوال) انجام می‌شود. ضمنا از مباحث مشترک دو نظام آموزشی قدیم و جدید (3-3-6) سوال یکسان طرح خواهد شد؛ یک آزمون (یک مجموعه سوال) برای دانش‌آموزان نظام‌ قدیم، یک آزمون (یک مجموعه سوال) برای دانش‌آموزان نظام‌ جدید (3-3-6)» بند سوم نیز که #کنکور را به صدر اخبار آن بازه زمانی برد، مربوط به درصد میزان تاثیر سوابق تحصیلی است. در این بند آمده است: «در آزمون سراسری سال 1398، میزان تاثیر سوابق تحصیلی حداکثر 30درصد است و 20درصد با تاثیر قطعی و 10درصد با تاثیر مثبت اعمال می‌شود، به‌طوری‌که: آن دسته از دیپلمه‌های ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را سال 1398 و در نظام آموزشی جدید (3-3-6) اخذ کرده و امتحانات دروس پایه دوازدهم آنها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم (پایه دوازدهم- سال سوم آموزش متوسطه نظام جدید 3-3-6) به میزان حداکثر 30درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب است که 20درصد به صورت تاثیر قطعی و 10درصد به صورت تاثیر مثبت در نمره‌کل نهایی آنها لحاظ می‌شود. آن دسته از دیپلمه‌های ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را از سال 1384 تا 1397 اخذ کرده‌اند و امتحانات یک‌ یا چند درس آنها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم (پایه یازدهم- سال سوم آموزش متوسطه نظام قدیم) به میزان حداکثر 25درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب و داوطلبان دارای مدرک پیش‌دانشگاهی ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، علوم و معارف اسلامی و هنر که مدرک دوره پیش‌دانشگاهی خود را از سال تحصیلی 91-1390 اخذ کرده‌اند و امتحانات یک یا چند درس آنها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دوره پیش‌دانشگاهی (پایه دوازدهم- سال آخر آموزش متوسطه نظام قدیم) به میزان حداکثر پنج درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب است.» این مصوبه در بخش چگونگی برگزاری آزمون سراسری سال 1399 نیز تایید کرده که در آزمون سراسری سال 1399، میزان تاثیر سوابق تحصیلی، حداکثر 30درصد با تاثیر قطعی اعمال می‌شود.

ابهامات مصوبه چیست؟

انتشار این مصوبه به‌دلیل اینکه در روزهای ابتدایی آغاز سال تحصیلی بود، شاید آنچنان مورد توجه قرار نگرفت. این مساله تا اواسط مهرماه ادامه داشت تا اینکه حواشی کم‌کم پیدا شد. کارشناسان و داوطلبان ابهامات موجود را این‌گونه دسته‌بندی می‌کنند: ۱- مغایر با روح قانون سال۹۲ سنجش است که باعث بی‌عدالتی آموزشی خواهد شد. به این معنی که «دانش‌آموزانی که در مدارسی تحصیل می‌کنند که از لحاظ آموزشی در سطح پایینی قرار دارد یا آن دسته از دانش‌آموزان که در مناطق کم‌برخوردار کشور تحصیل می‌کنند، قطعا نمی‌توانند معدلی را که دانش‌آموزان در برخی مدارس خاص به دست می‌آورند، کسب کنند و به همین دلیل آنها از این شیوه آسیب بیشتری خواهند دید»(1)، ۲- عدم اطلاع بسیاری از دانش‌آموزان از تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور ۹۸ و بلاتکلیفی آنها، ۳- تضمین صحت و سلامت برگزاری امتحانات نهایی، 4- مساله ترمیم معدل و سودجویی بسیاری از موسسات کنکوری و احتمال فروش سوالات نهایی به این معنی که موسسات کنکوری به‌راحتی به مساله ارتقای معدل شیفت پیدا می‌کند؛ این مورد نیز که مورد تایید مسئولان سازمان سنجش و نمایندگان مجلس نیز بوده است، یعنی ترمیم معدل کنکور برای آزمون سال 98، طعمه لذیذی را برای موسسات کنکوری فراهم کرده است و ۵- همیشه تاثیر دادن معدل در نتایج کنکور به ضرر دانش‌آموزی است که به درصدهای بالایی از سوالات کنکور پاسخ داده است.(2)

پیوست:

1- فرهاد فلاحتی، عضو کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگو با «فرهیختگان»

2- «معادله پیچیده معدل و کنکور» منتشرشده در 23 مهرماه، «فرهیختگان»

جلسه چهاردهم، کاهش دعوا، افزایش ابهامات ریشه‌ای

مصوبه چه می‌گوید؟

اعتراضات نسبت به تاثیر قطعی معدل در کنکور سال 98 به حدی رسید که شورای سنجش و پذیرش دانشجو در جلسه‌ای فوری در چهاردهم آبان‌ماه از موضع قبلی خود کوتاه آمد و مدل دیگری را برای این آزمون درنظر گرفت. این مصوبه کوتاه دارای سه بند اصلی است؛ در بند اول تایید شده میزان تاثیر سوابق تحصیلی، حداکثر 30 درصد و با تاثیر مثبت اعمال می‌شود، به‌طوری‌که «آن دسته از دیپلمه‌های ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را سال 1398 و در نظام آموزشی جدید (3-3-6) اخذ کرده اند و امتحانات دروس پایه دوازدهم آنها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم (پایه دوازدهم- سال سوم آموزش متوسطه نظام جدید 3-3-6) به میزان حداکثر 30درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب و به صورت تاثیر مثبت در نمره‌کل نهایی آنان لحاظ می‌شود.»

در بخش دوم این بند نیز تاکید شده «آن دسته از دیپلمه‌های ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را از سال 1384 تا 1397 در نظام آموزشی قبلی اخذ کرده‌اند و امتحانات یک‌ یا چند درس آنها به صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم (پایه یازدهم-سال سوم آموزش متوسطه نظام قدیم) به میزان حداکثر 25درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب و با تاثیر مثبت و داوطلبان دارای مدرک پیش‌دانشگاهی ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، علوم و معارف اسلامی و هنر که مدرک دوره پیش‌دانشگاهی خود را از سال تحصیلی 91-1390 اخذ کرده‌اند، به میزان حداکثر پنج‌درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب و با تاثیر مثبت اعمال می‌شود.»

این مصوبه در بند دوم خود به یک مورد تازه‌ای اشاره می‌کند: «حداقل 85 درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز و موسسات آموزش عالی از سال 1398 به بعد «صرفا با سوابق تحصیلی» و خارج از فرآیند آزمون سراسری انجام می‌شود. آیین‌نامه اجرایی این مصوبه حداکثر تا یک‌ماه آینده در سازمان سنجش آموزش کشور تهیه و پس از تصویب در شورای سنجش و پذیرش دانشجو و قبل از شروع ثبت‌نام آزمون سراسری سال 1398 اطلاع‌رسانی خواهد شد.» بندی که در آن زمان زیاد مورد توجه قرار نگرفت، اما این روزها بیشتر خبرهایی از آن شنیده می‌شود. این مصوبه در بند بعدی خود نیز چگونگی برگزاری کنکور در سال 99 را نیز به آینده ارجاع می‌دهد.

ابهامات مصوبه چیست؟

با اعلام این شیوه برگزاری کنکور در سال 98، باز هم ابهامات زیادی از سوی کارشناسان و داوطلبان در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی مطرح شد:

۱- عده‌ای مخالفت خود را با کوتاه آمدن شورا از تاثیر قطعی معدل اعلام کردند. عبدالرسول عمادی، سرپرست معاونت وزارت آموزش و پرورش در همان روزهای اعمال مثبت سوابق تحصیلی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما گفته بود ما اعتقاد داریم روح قانون سنجش و پذیرش در اعمال تاثیر قطعی سوابق تحصیلی همخوان است نه تاثیر مثبت. برای همین هم در هیچ جای قانون سنجش و پذیرش از تاثیر مثبت حرفی زده نشده، مگر یک مورد در اصلاحیه این قانون. ما تاثیر مثبت را تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور نمی‌دانیم. تلاش ما همچنان این است که برای سال‌های بعد تاثیر قطعی در کنکور لحاظ شود، چراکه هم تعریف سوابق تحصیلی در قانون مشخص است و هم چگونگی اعمال و افزایش تاثیر آن مشخص شده است. در این قانون هم مشکلی وجود ندارد، اما از نظر ما برخی فشارهای جانبی باعث می‌شود قانون اعمال نشود، ۲- ابهام در استاندارد نبودن امتحانات نهایی و سوالات، ۳- روشن نبودن تعریف دقیق سابقه تحصیلی، 4- ادامه مناقشه معادله‌های تراز و رتبه، ۵- مشخص نبودن سازوکار پذیرش 85درصدی بدون کنکور و ۶- مبهم بودن برگزاری کنکور در سال 99.

تازه‌ترین مصوبه؛ شروط تازه برای پذیرش بدون کنکور

دو ماه از آخرین مصوبات شورای سنجش و پذیرش گذشت و سیزدهم دی‌ماه بود که پایگاه سنجش از مصوبات جدید دو جلسه (پانزدهم و شانزدهم) این شورا این بار ذیل پذیرش 85 درصدی ظرفیت پذیرش دانشجو که صرفا براساس سوابق تحصیلی است، خبر داد؛ مساله‌ای که گرچه مسئولان سنجش و وزارت علوم پیش‌تر خبر از جدا شدن پذیرش 85 درصدی نسبت به کنکور داده بودند، اما این مصوبه جزئیات تازه‌ای را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهد؛ این مصوبه دارای سه بند چگونگی ثبت‌نام داوطلبان و دو بخش چگونگی پذیرش است. در بخش اول آن که پذیرش در بهمن‌ماه سال جاری است، آمده: «اطلاعیه مربوط به نحوه پذیرش و شرایط و ضوابط داوطلبان و نحوه درخواست پذیرش از موسسات و مدارک و سوابق موردنیاز در اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور در تاریخ 25 دی ماه 1397 منتشر می‌شود. داوطلبان واجد شرایط و متقاضی پذیرش بهمن‌ماه از تاریخ 29 دی لغایت 6 بهمن‌ماه برای پذیرش به موسسات پذیرنده که در اطلاعیه 25 دی‌ماه منتشر می‌شود، مراجعه می‌کنند. اطلاع‌رسانی به پذیرفته‌شدگان مشروط توسط دانشگاه در تاریخ 6 تا 10 بهمن صورت خواهد گرفت.» همچنین در بخش دوم به پذیرش دانشجو برای مهرماه 98 اشاره و تاکید شده است در آینده چگونگی پذیرش توسط دانشگاه‌ها اعلام می‌شود.

هرچقدر این مصوبات کوتاه منتشر شده، ابهامات و سوالات زیادی را برای داوطلبان و کارشناسان به وجود آورده است؛

۱- نزدیک به 150 روز به کنکور سراسری فرصت باقی مانده است، بسیاری از داوطلبانی که حتی به‌دنبال پذیرش بدون کنکور بوده‌اند، به دلیل عدم اطلاع «رسمی» از جدا برگزار شدن کنکور، با این وضعیت دچار مشکلات زیادی خواهند شد، ۲- گفته شده است در بهمن ماه پذیرش صورت خواهد گرفت، این درحالی است که گرچه تاکید شده در تاریخ 25 دی‌ماه قرار است جزئیات بیشتری منتشر شود، اما تاخیر در اعلام چگونگی پذیرش، استرس‌ها و ابهامات بیشتری را متوجه داوطلبان خواهد کرد، ۳- پرکردن 85 درصد ظرفیت دانشگاه‌ها گرچه در قوانین سنجش و پذیرش از سال 92 تاکید شده است، اما بازهم جزئیات دقیق پذیرش در یک دانشگاه خاص که متقاضی زیاد برای یک رشته دارد، مشخص نیست، 4- داوطلبی که در بهمن‌ماه درخواست پذیرش بدون کنکور داده است، اگر بخواهد شانس خود را برای کنکور سراسری بسنجد، چه راهکاری پیش روی او خواهد بود؟ ۵- گفته شده که پذیرش براساس صرفا سوابق تحصیلی است، این سوابق احتمالا حول امتحان نهایی و معدل دوره متوسطه خواهد بود، آیا این مساله باز هم ابهامات قبلی تاثیر قطعی 30 درصد معدل را در پی نخواهد داشت؟ ۶- معلوم نیست ۱۵درصدی که قرار است در کنکور شرکت کنند در کدام رشته و دانشگاه شرایط پذیرش خواهند داشت.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته روزنامه فرهیختگان تاریخ انتشار ------، کدخبر: 161756، www.newspaper.fdn.ir