بلای رد ديون احمدي‌نژاد

سه روز است حرکت قطارهاي سريع‌السير شرکت رجا متوقف شده است. توقفي که به نظر مي‌رسد چندان براي مسئولان امر مهمی نبوده چون آن‌طور که مديرعامل شرکت رجا مي‌گويد، اين توقف حداقل تا زماني که دولت تصميمي براي کمک به اين شرکت بگيرد ادامه خواهد داشت.

شعار سال: شرکت رجا که در جريان رد ديون دولت به سازمان تأمين اجتماعي به اين صندوق بازنشستگي واگذار شده وضعيت عجيبي دارد. از يک سو در حال انجام وظايفي است که دولت بر گردنش گذاشته و نرخ مصرف‌کننده آن را تعيين مي‌کند، از سوي ديگر به عنوان شرکت خصوصي نه قراردادي با دولت دارد، نه يارانه‌اي از دولت دريافت مي‌کند. وضعيت عجيبي که شرکت رجا را به شرکتي با هزارو 100 ميليارد تومان زيان انباشته و انبارهاي خالي روبه‌رو کرده است. در ادامه گفت‌وگوي ما را با محمد رجبي، مديرعامل شرکت رجا مي‌خوانيد:

حرکت قطارهاي سريع‌السير رجا چند روز است که متوقف شده و شما در مصاحبه‌اي علت آن را مشکلات جدي شرکت و عدم انجام وظايف توسط دولت عنوان کرده‌ايد. چرا پيش‌بيني لازم در اين زمينه صورت نگرفته بود؟
پيش‌بيني‌هاي لازم صورت گرفته بود و ما در 30 ماه گذشته در حال تلاش هستيم تا اين مشکلات را مطرح کنيم و راه‌حلي براي آن يافت شود. لازم است بگويم هزينه تجهيزاتي که در بخش ريلي استفاده مي‌شوند بيشتر از قيمت بليت است و مخاطبان شما بايد بدانند سرمايه‌گذاري ما هم بيشتر از آن چيزي است که تصور مي‌شود. از سوي ديگر بارهاي تکليفي دولت هم ‌که از دوره دولتي‌بودن شرکت رجا به اين شرکت تکليف شده، در حال حاضر به ما فشار مي‌آورند. مثلا قطارهاي حومه‌اي وجود دارند که ما به عنوان شرکت رجا وظيفه انتقال مسافرانش را انجام مي‌دهيم اما دولت حمايتي از اين بخش نمي‌کند. يعني مهم‌ترين حمايتي را که بايد انجام دهد و بابت اين وظيفه‌ای که روي دوش ماست يارانه بدهد ، بعد از واگذاري اين شرکت به تأمين اجتماعي قطع کرده است. ما مکاتبات متعددي با مسئولان دولت انجام داده‌ايم اما با وجود وعده‌ها هيچ پرداختي صورت نگرفته است. قانون صريحا مي‌گويد اگر دولت خدمات يا کاري را به شرکتي بار کرد و هزينه اين خدمات و وظايف مابه‌التفاوتي با درآمد آن داشت، دولت بايد اين مابه‌التفاوت را جبران کند.
اگر درست متوجه شده باشم، دولت رجا را به تأمين اجتماعي واگذار کرده اما رجا همچنان مشغول انجام وظايفي است که دولت مي‌خواهد،‌ درحالي‌که دولت حاضر نيست هزينه‌اش را پرداخت کند؟
دقيقا همين‌طور است. شرکت رجا در حال حاضر زيان‌ده است و مشغول انجام وظايفي است که دولت بر گردنش گذاشته است. واقعا انصاف و منطق حکم نمي‌کند شرکتي که متعلق به کارگران تأمين اجتماعي است و اين همه مشکلات دارد، اين همه تکاليف بر گردنش گذاشته شود و حمايتي هم انجام نشود. ما دوست نداريم خدماتمان را متوقف کنيم و حرکت قطارها متوقف شود اما وقتي بيش از 400 مکاتبه ما با مسئولان بي‌نتيجه مي‌ماند و عملا ديگر پولي براي انجام کارها نمي‌ماند، خود به خود فعاليت‌ها متوقف مي‌شود. ما به تمامي مسئولان مرتبط نامه زده‌ايم، حرف ما هم روشن است؛ ما مي‌گوييم مترو براي مسافري که به طور متوسط پنج کيلومتر مسير را جابه‌جا مي‌شود، از دولت يارانه مي‌گيرد اما قطارهاي حومه‌اي ما که به طور متوسط 106 کيلومتر مسافران را جابه‌جا مي‌کنند، هيچ يارانه‌اي از دولت نمي‌گيرند. هر گيربکس قطارهاي ترنست ما 400 هزار يورو قيمت دارد.
عذرخواهي مي‌کنم. لطفا درباره معني اين ترنست و فرقش با بقيه قطارها هم توضيح بدهيد؛ چون من و خيلي از مخاطبان نمي‌دانيم.
قطاري که نيازمند لوکوموتيو نيست و هر واگن خودش انرژي لازم براي حرکت خودش را تأمين مي‌کند و به عبارت بهتر خودکشش است، اصطلاحا قطار ترنست مي‌ناميم که قطار سريع‌السير ماست. همان‌طور که گفتم هر گيربکس اين قطار 400 هزار يورو قيمت دارد. يک قطار ترنست چهارواگنه 100 ميليارد تومان ارزش دارد. با وجود تأکيد پياپي ما که انبارهاي ما در حال خالي‌شدن هستند، هيچ‌کس جوابگوي ما نشد. از زمان مرحوم دادمان تا همين امروز شرکت رجا تکنولوژي‌هاي خوب با استانداردهاي قابل قبول خريده است و هر روز انبوهي از مسافران را جابه‌جا مي‌کند اما اين کار هزينه دارد و همه اين هزينه را نمي‌شود به مردم تحميل کرد. همه جاي دنيا دولت‌ها به دليل فوايد بسيار زياد حمل‌ونقل عمومي به آن يارانه مي‌دهند. هزينه تمام‌شده مسير تهران- مشهد براي ما 72 يورو مي‌شود. اگر اين قيمت را از مردم بگيريم که نمي‌توانند از قطار استفاده کنند.
به موجودي انبارهايتان اشاره کرديد. از نظر لجستيک الان چه وضعيتي داريد؟
ما در هفت، هشت سال گذشته خريدهايي انجام داده‌ايم که در اين مدت استفاده کرده‌ايم. در‌حال‌حاضر 120ميليارد تومان سفارش کالا داريم که پولش نيست. بايد چه‌کار کنيم؟ از جيب کارگران تأمين اجتماعي برويم وام 20درصد بگيريم و لوازم و هزينه‌هاي کاري را تأمين کنيم که وظيفه تحميلي دولت است؟ شرکت رجا در‌حال‌حاضر هزارو 100 ميليارد تومان زيان انباشته دارد. ميانگين قيمت مسيرهاي حومه‌اي ما سه‌هزار تومان است، درحالي‌که قيمت تمام‌شده آن 38هزار تومان است. مشخص است که دولت بايد يارانه اين خدمت را بپردازد. در دهه 80 هم اينها پرداخت مي‌شده است، اما الان مي‌گويند رجا دولتي نيست و پرداخت نمي‌کنيم. ما روزانه بيش از 68 قطار حومه‌اي داريم، تهران به‌تنهايي 54 قطار حومه‌اي دارد که اگر وضع همين‌طور ادامه پيدا کند، آنها هم متوقف مي‌شوند.
چه تعداد قطار سريع‌السير داريد؟
20 قطار ترنست داشتيم که در اين مدت هرکدام که نيازمند تعمير بودند، به دليل نبود قطعه و پول از خط خارج شدند و 15 تا 16 قطار سالم برايمان ماند که حرکت آنها نيز از شنبه متوقف شد. شرکت هم عملا توان مالي براي تحمل اين هزينه را ندارد.
خواسته شما به‌طور مشخص از دولت چيست؟
سه خواسته داريم. قيمت بليت‌ها را تا آنجا که بازار کشش دارد، افزايش بدهيم.
چرا افزايش نمي‌دهيد؟
چون موقع حرف‌زدن درباره يارانه، شرکت ما خصوصي محسوب مي‌شود، اما موقع انجام وظيفه قيمت تکليفي است و دولت نمي‌گذارد قيمت بليت‌ها را افزايش بدهيم. خواسته دوم ما اين است که ارز موردنياز براي تعمير و خريد خدمات ما به قيمت پايه دولتي، يعني دلار چهارهزارو 200 توماني در نظر گرفته شود. خواسته سوم هم اين است که بابت امور تکليفي مثل قطارهاي حومه‌اي دولت يارانه پرداخت کند. در واقع اين سه خواسته نيازهايي است که براي حفظ و نگهداري اين مجموعه لازم است نه توسعه آن.
تصور مي‌کنيد چه ميزان ارز دولتي نياز داريد؟
کل ناوگان ريلي مسافري کشور که رجا هم جزئي از آن است جمعا نيازمند 40 ميليون يورو است.
در مقايسه با ارزهاي پرداختي در ماه‌هاي گذشته و حجم فعاليت‌هاي شما رقم بزرگي به نظر نمي‌رسد.
حرف ما هم دقيقا همين است.
با اين وضعيت تکليف خطوط ريلي جديدي که افتتاح مي‌شوند، چيست؟ اگر شما نتوانيد در آنجا مسافر جابه‌جا کنيد که نمي‌شود.
ما برنامه‌هايي براي خريد ناوگان جديد داريم. تأمين اجتماعي هم هزينه آن را قبول کرده و مي‌گويد بابت سرمايه‌گذاري جديد پول مي‌دهم، اما بابت هزينه جاري و تحمل زيان وظايف تحميلي خير. به همين دليل 120 ميليارد تومان ازسوی تأمين اجتماعي براي خريد واگن‌هاي جديد پرداخت شده است.
تعدادشان را هم بگوييد.
33 واگن از واگن پارس تحويل مي‌گيريم. 26 واگن تاکنون تحويل داده شده و بقيه هم تا ماه بعد تحويل داده مي‌شود. از شرکت واگن‌سازي کرمان امسال تا آخر سال هشت واگن تحويل مي‌گيريم. در طول دو سال اخير هم 16 واگن تحويل گرفته‌ايم؛ يعني روي نوسازي و بازسازي هم کار کرده‌ايم.
شرکت راه‌آهن کمکي به شما نکرده است؟
بيش از 430 ميليارد تومان به راه‌آهن ايران بدهکاريم که به دليل مشکلات اقتصادي‌ فعلا از ما مطالبه نمي‌کنند. اين کمک راه‌آهن به ما بوده است.
درباره مکاتباتي که با دولت داشته‌ايد و واکنش آنها توضيح مي‌دهيد؟
وزير راه و وزير کار و رفاه هر دو با معاون رئيس‌جمهوری مکاتبه کرده‌اند. آقاي جهانگيري گفتند در بودجه سال 96 ديده خواهد شد اما عمل نشد. بعد گفتند در بودجه 97 خواهيم ديد. اتفاق نيفتاد. امسال گفتند در بودجه 98 ديده خواهد شد که باز هم نشد و مي‌گويند چون شرکت خصوصي است، نمي‌توانيم به آن کمک کنيم.
اگر دولت نيازمند ارائه خدمتي است چرا به عنوان شرکت خصوصي با دولت قرارداد نمي‌بنديد؟
موضوع از همين‌جا شروع مي‌شود. ما هر وقت حرکت قطار را متوقف مي‌کنيم و مي‌گوييم قرارداد نداريم فشار سياسي مي‌آورند و نماينده‌ها ورود مي‌کنند و درخواست مي‌کنند لطفا فعلا شروع کنيد تا مشکل حل شود اما بعد انگار‌نه‌انگار. اين تصميم وجود داشت که شرکت دولتي به اسم قطارهاي حومه‌اي تأسيس شود که اين شرکت به عنوان نماينده دولت متولي يارانه‌هاي قطارهاي حومه‌اي شود و ما هم به عنوان پيمانکار با آن کار کنيم. 18 ماه است که اين پروسه ادامه دارد اما هنوز شرکت شکل نگرفته است.
دقيقا حرکت چه قطارهايي متوقف شده است؟
از شنبه قطارهاي سريع‌السير تهران-يزد و تهران-مشهد متوقف شده‌اند. مردم هم اعتراض دارند چون قطار سريع‌السير تفاوت زيادي با قطار معمولي دارد و متأسفانه اين اتفاق باعث نارضايتي شده است. اما چاره‌اي نيست چون وقتي پول نيست، هيچ‌کس نمي‌تواند مسئوليت راه‌افتادن قطاري را که از ايمني‌اش مطمئن نيستيم، قبول کند و طبيعي است که خط متوقف مي‌شود.