به هر فرد مسلمانی واجب است که تا زمان حیاتش اعمال واجبی چون نماز، روزه، زکات و ... را که برگردن دارد انجام دهد، اما هیچ کس از زمان مرگ خود آگاه نیست و عجل ناغافل به سراغ آدمی می‌آید. از این روی پس از مرگ عزیزانمان نزدیکان متوفی چند رکعتی را برای او می‌خوانند تا اگر نماز قضا برگردن داشته از او بگذرد. همچنین به نیابت آن گاهی روزه می‌گیرند یا به زیارت می‌روند.

گاهی هم فرد متوفی از اعمال خود با خبر است و به صورت کتبی یا شفاهی به نزدیکان خود وصیت می‌کند که جای او چند رکعتی نماز بخوانند یا روزه بگیرند، که البته تمام این رویدادها به حیات مادی شخص متوفی بازمی‌گردد.

خواندن نماز برای میّت را هر فردی می‌تواند بخواند و دادن وجهی به عنوان خرید نماز یا روزه ایرادی ندارد و جایز است. فقط باید توجه داشت فردی که روزه می‌گیرد، خودش روزه قضا برگردن نداشته باشد.

شرایط نماز استیجاری (خرید و فروش نماز)

نظر آیت الله خامنه ای (مد ظله العالی):

س. ۵۴۵- اگر شخصى فوت کند و همه دارایى او خانه‏اى باشد که فرزندانش در آن سکونت دارند، و نماز و روزه بر ذمّه او باشد و پسر بزرگ او هم به علت کارهاى روزانه قادر به قضاى آن نباشد، آیا واجب است که این خانه را بفروشند و نماز و روزه او را قضا نمایند؟
ج- در فرض مرقوم، فروش خانه واجب نیست، ولى قضاى نماز و روزه‏اى که به عهده پدر است، در هر حالى بر پسر بزرگتر واجب است، مگر در صورتى که میّت وصیت به اجیر گرفتن از ثلث ترکه‏اش کرده باشد و ثلث ترکه هم براى انجام همه نماز و روزه‏هاى او کفایت کند که در این صورت ثلث ترکه باید براى آن مصرف شود.

س. ۵۴۶- آیا اگر پسر بزرگ که قضاى نماز پدر بر عهده اوست، فوت نماید، انجام آن‌ها بر ذمّه وارث پسر بزرگ است یا این که به پسر بعدىِ پدر (برادرِ پسر بزرگ) منتقل مى‏شود؟
ج- قضاى نماز و روزه پدر که بر پسر بزرگ واجب است، با فوت وى پس از فوت پدرش، بر پسر و یا برادر او واجب نمى‏شود.

س. ۵۴۷- اگر پدرى اصلاً نماز نخوانده باشد، آیا همه نمازهاى او قضا دارد و انجام آن‌ها بر پسر بزرگ او واجب است؟
ج- بنا بر احتیاط در این صورت هم قضاى آن‌ها واجب است.

س. ۵۴۸- پدرى که همه اعمال عبادى خود را عمداً انجام نداده است، آیا بر پسر بزرگ قضاى همه نماز‌ها و روزه‏هایى را که پدرش انجام نداده و به پنجاه سال مى‏رسد، واجب است؟
ج- اگر ترک نماز و روزه بر اثر طغیان باشد، قضاى آن‌ها بر پسر بزرگ واجب نیست. ولى در این صورت هم احتیاط در قضاى آن‌ها ترک نشود.

س. ۵۴۹- اگر قضاى نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضاى نماز و روزه پدر هم برآن اضافه گردد، کدام یک مقدّم است؟
ج- در این صورت مخیّر است و شروع به انجام هر کدام کند، صحیح است.

س. ۵۵۰- پدرم مقدارى نماز قضا دارد، ولى قدرت انجام آن را ندارد. آیا بر من که پسر بزرگ خانواده هستم، جایز است در زمان حیات پدرم نمازهاى فوت شده او را قضا نمایم و یا شخصى را اجیر کنم تا آن را انجام دهد؟
ج- نیابت از شخص زنده براى انجام نماز و روزه قضا صحیح نیست.

حجت الاسلام والمسلمین مرتضی ادیب یزدی خطیب و کارشناس امور دینی ، درباره شرایط خواندن نماز قضا برای اموات اظهار کرد: برای خواندن نماز اموات می‌توان نایب گرفت و پرداخت مبلغی تحت عنوان خرید و فروش نماز یا روزه مشکل شرعی ندارد.

وی در ادامه گفت: قیمتی که برای خواندن نماز یا گرفتن روزه پرداخت می‌شود کاملا توافقی است و مبلغ واحدی ندارد.

این خطیب و کارشناس امور دینی بیان کرد: شخصی که بخواهد روزه فرد دیگری را بگیرد نباید روزه قضا برگردن داشته باشد، ولی در خواندن نماز شخصی باید نماز را اقامه کند که حمد و سوره را درست قرائت کند و نماز خواندن آن صحیح باشد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار4 بهمن 97، کدخبر: 6805051، www.yjc.ir