تشدید خطر بیابان‌زایی در کرمان

مسئولان می‌گویند هر ساله ۱۵ هزار هکتار از مراتع استان کرمان به بیابان تبدیل می‌شود.

شعارسال:مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان گفت: ۹ درصد مراتع کشور در شمال استان کرمان قرار دارند، اما ۸۰ درصد مراتع ما فقیر هستند و بررسی‌ها نشان داده هر سال ۱۵ هزار هکتار از مراتع تبدیل به بیابان می‌شود. مهدی رجبی‌زاده اظهار کرد: از 4/14 میلیون هکتار مساحت شمال استان کرمان، ۱۳ میلیون هکتار شامل منابع طبیعی است و در واقع ۹۰ درصد مساحت شمال استان را به نوعی هم در تملک داریم و هم باید مدیریت کنیم. وی با اشاره به این‌که منابع طبیعی تجدید شونده شامل گیاه، خاک، چرخه آب و... است، افزود: امروز با توجه به بحران‌های بزرگ زیست‌محیطی که به وجود آمده؛ تغییر اقلیم، بیابانزاییو کمبود آب شیرین سه چالش فراروی بشر است که هر سه مقوله به حفظ منابع طبیعی بر می‌گردد و باید به این مقولات توجه داشته باشیم و این مسأله جهانی است. رجبی‌زاده تصریح کرد: هر هکتار پوشش سبز می‌تواند ۵۰۰ تا دو هزار مترمکعب آب را در خاک نفوذ بدهد و خاک‌هایی که دارای پوشش هستند، می‌توانند ۴۰ برابر بیش از خاک‌های بدون پوشش آب را نفوذ بدهند. وی با اشاره به این‌که هرچه پوشش در سطح زمین بیش‌تر باشد، می‌توانیم آب باران را نفوذ داده و سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه کنیم، افزود: ۶۰ درصد اکسیژن جهان توسط جنگل‌ها تأمین می‌شود و هر هکتار جنگل تا ۶۸ تن گرد و غبار را می‌تواند جذب کند. مدیرکل منابع طبیعی استان کرمان گفت: گرم‌شدن کره زمین که چالش بزرگی برای بشر است و تغییر اقلیم را در پی دارد، به دلیل این است که دیاکسیدکربنکره زمین افزایش یافته و پدیده گازهای گلخانه‌ای و گرم شدن کره زمین را موجب می‌شود.

حفظ منابع طبیعی یکی از اولویت‌های اصلی دولت‌های دنیاست

وی افزود: در حال حاضر حفظ منابع طبیعی و محیط‌زیست یکی از اولویت‌های اصلی دولت‌ها در جهان است. رجبی‌زاده در ادامه اظهار کرد: در شمال استان کرمان 2/6 میلیون هکتار مرتع داریم که هفت درصد مراتع کشور را شامل می‌شود، اما به دلیل کم بارشی مراتع درجه یک ما فقط ۲۳ هزار هکتار است و 5/19 درصد مراتع متوسط و ۸۰ درصد مراتع ما فقیر هستند و بررسی‌ها نشان داده هر سال ۱۵ هزار هکتار از مراتع ما تبدیل به بیابان می‌شود. وی با بیان این‌که کرمان استانی کم بارش است و در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارد، تصریح کرد: تولید علوفه خشک در استان از ۶۵ کیلوگرم در هکتار به ۳۰ کیلوگرم کاهش یافته و تا سال گذشته 5/2 میلیون واحد دامی در استان داشتیم که دو برابر ظرفیت مراتع، دام وجود داشت و تقریباً غذای گوسفندی که در استان مصرف می‌شود، ۶۰ درصد از علوفه متکی بر تولید مراتع است. این مسئول با اشاره به این‌که جنبه‌های دیگر مرتع برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد، گفت: در ۴۰ سال گذشته در 8/5 میلیون هکتار مراتع استان ممیزی مرتع انجام داده‌ایم و بیش از ۹۰ درصد از مراتع ما ممیزی هستند و تا امروز 5/2 میلیون هکتار طرح مرتع‌داری داده‌ایم و ۴۰ درصد از مراتع استان را در قالب یک قرارداد رسمی مدیریت می‌کنیم.

۲۰ درصد بیابان‌های کشور در استان کرمان قرار دارد

وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: کرمان استان بیابانی است و از ۳۲ میلیون هکتار بیابانِ کشور، 3/6 میلیون هکتار معادل ۲۰ درصد در استان کرمان قرار دارد و از این میزان وسعت بیابان‌های استان چهار میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار اراضی تحت تأثیر فرسایش بادی هستند و پوشش گیاهی به حدی فقیر شده که با کم‌ترین وزش باد شاهد حمل شن، ماسه و گردوغبارهستیم. رجبی‌زاده با اشاره به این‌که در خوزستان اراضی تحت تأثیر فرسایش بادی ۷۰۰ هزار هکتار است، بیان کرد: کانون‌های بحرانی حساس به فرسایش بادی در شمال استان ۲۴ مورد شامل ۴۳۰ هزار هکتار مساحت است که اقتصاد، مراکز تولید، راه‌های مواصلاتی و زیستگاه‌ها و مکان‌های حیاتی را در معرض طوفان‌های شن و پدیده گرد و غبار قرار داده است. وی تصریح کرد: ۱۵۳ هزار هکتار از این کانون‌ها اراضی کشوری و ۲۴۰ هزار هکتار آن در شرق استان کرمان است که در واقع ۵۵ درصد کانون‌های حساس به فرسایش بادی در چهار شهرستان بم، ریگان، فهرجونرماشیرقرار دارد. مدیرکل منابع طبیعی استان کرمان گفت: ۲۰۰ هزار هکتار جنگل‌های دست‌کاشت بیابانی در ۴۰ سال گذشته در شمال استان ایجاد کرده‌ایم و تا سال ۸۵ میزان ۲۵ هزار هکتارمالچپاشیو از سال گذشته سه‌هزار و 500 هکتارمالچپاشی در مناطق بیابانی استان انجام شده است. وی با اشاره به این‌که احداث بادشکن، تله رسوب‌گیر و کنترل هرزآب در مناطق بیابانی نیز از دیگر اقدامات در این حوزه بوده، افزود: کانون‌های داخلی و خارجی گرد و غبار در استان داریم. رجبی‌زاده تصریح کرد: در شرق استان کرمان ۴۸ هزار هکتار جنگل‌کاری صورت گرفته، ۱۷ هزار هکتار ازمالچپاشی‌هادر این منطقه انجام شده و طرح مقابله با فرسایش بادی در این منطقه در دوره پنج ساله اجرا شد و ادامه دارد، اما به دلیل افزایش قیمت‌ها، هزینه‌های بیابان‌زدایی خیلی بالاست. وی بیان کرد: هر هکتارمالچپاشیبا احتساب قیمتمالچ۴۲ میلیون تومان هزینه دارد و نهال‌کاری و احیای پوشش را با هزینه‌های چند برابری در این مناطق انجام می‌دهیم و به دلیل گران قیمت بودن، با توجه به میزان اعتبار، کار را انجام می‌دهیم. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان اظهار کرد: پیش‌بینی شده با پنج هزار هکتارمالچپاشیدیگر و ۲۰ هزار هکتار نهال‌کاری تقریباً امنیت نسبی در منطقه شرق ایجاد می‌شود، اما مسائل همچنان پابرجاست.

۹ درصد جنگل‌های کشور در استان کرمان قرار دارد

وی در ادامه با اشاره به این‌که ۹ درصد جنگل‌های کشور معادل یک میلیون هکتار را در جنوب و شرق استان کرمان داریم، اظهار کرد: سرانه جنگل در جهان چهار هزار و 500 متر، در ایران یک‌هزار و 400 متر و در استان کرمان سرانه جنگل ۵۰ مترمربع و عدد خیلی پایینی است. رجبی‌زاده با اشاره به این‌که ۵۵۰ هزار هکتار از جنگل‌هایاستانتُنُک و مابقی نیمه‌انبوه است، افزود: در ۴۰ سال گذشته ۹۷ هزار هکتار احیاء پوشش جنگلی در استان کرمان صورت گرفته و ۴۰۰ هزار هکتار طرح مدیریت منابع جنگلی صورت گرفته است. وی تصریح کرد: یکی از مشکلات بزرگی که جنگل‌های استان را تهدید می‌کند، آفات و بیماری‌هاست که به دلیل کم بارشی به جنگل‌ها هجوم آورده‌اند و ۲۰۰ هزار هکتار جنگل‌هایبنهو ۳۰۰ هزار هکتار جنگل‌های بادام کوهی در حال آلوده شدن هستند و باید کاری انجام داد و در سال‌های گذشته در سطح حدود ۱۵۰ هزار هکتار برای دفع آفات کار انجام داده‌ایم. این مسئول بیان کرد: طی سه سال گذشته با همکاری ۱۲ معین اقتصادی و شرکت‌های معدنی در سطح استان تفاهم‌نامه همکاری امضاء کردیم که در سطح ۵۹ هزار هکتار کارهای مختلف منابع طبیعی از آبخیزداری، جنگل‌کاری و... انجام شود و در سال گذشته ۲۰۰۰ هکتار کار انجام شد و امسال به پنج هزار هکتار می‌رسیم و این ظرفیت را برای کل استان دنبال می‌کنیم. وی با بیان این‌که بخش مهمی از وظایف منابع طبیعی که جامعه و مسئولان بعضاً از آن اطلاع ندارند، آب است، گفت: مدیریت بارش از وظایف منابع طبیعی است. رجبی‌زاده اظهار کرد: کشورهایی که بیش از ۴۰ درصد از منابع تجدیدپذیر را بهره‌برداری می‌کنند، در شرایط بحران شدید منابع آبی و کم‌آبی قرار دارند و در ایران بالای ۸۰ درصد از این منابع را مصرف کرده‌ایم. وی افزود: در ایران در زمینه مدیریت آب همواره در مدیریت استفاده از آب تکیه کرده‌ایم، اما نگفته‌ایم که مدیریت بارش مهم است و بعد مصرف. در دنیا ابتدا به این مسأله توجه می‌کنند که باید از بارش‌ها حداکثر استفاده را بکنیم. رجبی‌زاده با بیان این‌که به دلیل تغییر اقلیم، نظم بارش‌های ما به هم خورده است، گفت: هزینه طرح‌های آبخیزداری نسبت به سدسازی فوق‌العاده پایین است، اما متاسفانه به کارهای کوچک که تأثیرات بزرگ دارد، توجه نمی‌شود. وی تصریح کرد: مقام معظم رهبری شناخت خوبی نسبت به منابع طبیعی و آبخیزداری دارند و برای کارهای زیربنایی در این حوزه اجازه دادند ۲۰۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی در اختیار سازمان جنگل‌ها قرار بگیرد.

۷۰ درصد بارش‌های سالانه تبخیر می‌شود

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان بیان کرد: ۲۳ میلیارد مترمکعب حجم بارش‌های سالانه است که ۷۰ درصد آن تبخیر می‌شود و 2/2 میلیارد مترمکعب رواناب داریم که باید روی آن کار کرد. وی با اشاره به این‌که ۷۰۰ میلیون مترمکعب بیلان منفی سفره‌های آب زیرزمینی استان کرمان است، افزود: عمده کارهای آبخیزداری در استان در سال‌های بعد از انقلاب و در ۲۵ سال گذشته انجام شده که ۳۳ میلیون مترمکعب عملیات مختلف اجرا و ۳۶۰ میلیون مترمکعب آب را توانستیم مدیریت کنیم که حاصل این اقدامات، امکان نفوذ حدود ۹۰ میلیون مترمکعب آب به سفره‌های زیرزمینی بوده است. رجبی‌زاده با اشاره به این‌که کرمان سومین استان سیل‌خیز کشور به دلیل عدم مدیریت بارش است، تصریح کرد: اگر بتوانیم سالانه ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب را به سفره‌های زیرزمینی هدایت کنیم، بیلان منفی ۳۰۰ میلیون مترمکعب می‌شود. وی بیان کرد: امسال کار بزرگی را از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی انجام دادیم و از ۲۵ میلیارد تومان اعتبار شمال استان در ۱۵ شهرستان و در ۲۷ حوضه آبخیز کار کردیم و حاصل این فعالیت‌ها، مدیریت ۲۱ میلیون مترمکعب بارش بود که از این محل 4/6 میلیون مترمکعب آب به سفره تغذیه می‌شود. مدیرکل منابع طبیعی استان کرمان گفت: ۱۰ هزار هکتار عملیات بیولوژیک جنگل و مرتع‌کاری از محل اعتبارات نیز انجام شده و حدود ۲۸۰ میلیون تومان برای جایگزینی سوخت و توزیع وسایل گرمایشی رایگان در روستاها صورت گرفته تا از قطع درختان جلوگیری شود. وی در ادامه با اشاره به این‌که ما نماینده حاکمیت در تملک اراضی هستیم، اظهار کرد: در شمال استان از 5/13 میلیون هکتار اراضی منابع طبیعی، همه تشخیص‌ها انجام شده و می‌دانیم اراضی ملی و مستثنیات مردم کجاست.

5/8 میلیون هکتار از اراضی ملی استان سند تک‌برگ دارند

رجبی‌زاده تصریح کرد: در چند سال اخیر با قانون کاداسترتا امروز منابع طبیعی شمال استان کرمان 5/8 میلیون هکتار سند تک برگ گرفته که بالاترین رقم در کشور و دستاورد بزرگی است. وی با تأکید بر اهمیت مشارکت مردم بیان کرد: در سه سال گذشته ۱۸ شرکت تعاونی بهره‌برداران منابع طبیعی را در استان تشکیل داده‌ایم که نزدیک به شش هزار عضو دارند و اتحادیه نیز تشکیل شده که یک صندوق نیز برای حمایت مالی به وجود آمده است. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان گفت: ما در همکاری‌های بین‌المللی جزو استان‌های پیشتاز کشور هستیم و در شهداد در پروژهترسیبکربن، در ریگان در احیای جنگل‌های تخریب شده و در بردسیر با کمیساریای پناهندگان همکاری داریم. وی افزود: در شهداد ۳۴ روستا را تحت پوشش قرار داده و در این مناطق خانه صنایع دستی و مدرسه ساخته‌ایم و نمایشگاه عرضه محصولات گروه‌های توسعه روستایی را در ریگان در دست ساخت داریم که در قالب پروژه توسعه روستایی هدفمند معنی می‌شود و این تجربه را داریم. رجبی‌زاده درباره مشکل اراضی فاقد سند و گلایه مردم از این مشکلات عنوان کرد: قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع در سال ۴۱ تصویب و اعلام شد اگر قبل از تصویب این قانون هر جایی که توسط مردم احیاء و محدثات ایجاد شده، ملک مردم و مابقی ملی است.

به اعتراضات ملی‌شدن اراضی رسیدگی می‌کنیم

وی تصریح کرد: در دوره ۶۰ ساله‌ای که کار می‌شود، حتماً اجرای مقررات جاهایی ایراد داشته و به اعتراضات به ملی شدن رسیدگی می‌شود و در قانون رفع موانع تولید ملاک ارزیابی از سال ۴۶ گذاشته شد. رجبی‌زاده بیان کرد: اگر افرادی معتقدند ملک آن‌ها قبل از سال ۴۶ دارای آثار کشت بوده، به شعب دادگستری و ماده واحده مراجعه کنند تا رسیدگی ‌شود. مدیرکل منابع طبیعی استان کرمان گفت: بحث دیگر تصرف اراضی ملی است و این‌که افراد ادعایی نسبت به این‌که زمین قبل از ۴۶ در تصرف بوده، ندارند و بعد از سال ۴۶ اراضی ملی را تصرف کرده‌اند که قانون‌گذار در سال ۷۳ قانون را تصویب کرد که این اراضی را بفروشد و در استان کرمان ۲۵ هزار هکتار را فروختیم و مراجعه کم داشتیم. وی افزود: از سال ۸۵ مهلت اجرای این قانون تمام شد و محاسبات نشان می‌دهد حدود ۱۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی که دارای منبع آب قانونی هستند، هنوز در تصرف مردم هستند و پیگیری‌های خوبی در کشور با محوریت کرمان انجام شد و در آخرین جلسه در سه ماه قبل قرار شد راهکاری برای این حوزه پیشنهاد شود که بتوانیم اراضی تصرفی که دارای منبع آب قانونی هستند، به افراد واگذار کنیم. رجبی‌زاده در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این‌که مقام معظم رهبری فرمودند «فرهنگ منابع طبیعی باید به معارف عمومی تبدیل شود»، گفت: در منابع طبیعی به دلیل گستردگی منابع و وظایف، به تنهایی نمی‌توانیم کار کنیم و باید مردم در حفاظت به کمک ما بیایند. وی ادامه داد: در حوزه مشارکت‌های مردمی، از ۱۳ سال قبل طرح آموزش کودکان دبستانی را با عنوان «کودکان دوستدار طبیعت» اجرا می‌کنیم و در این طرح ۹۴۱ هزار نفر ساعت آموزش داده‌ایم و در ۱۱ شهرستان کار انجام می‌شود.