شعار سال: دفترچه رشته‌های بدون کنکور در حالی منتشر شده که خبری از رشته‌های پرطرفدار در دانشگاه‌های اصلی مانند تهران، شهید بهشتی، صنعتی شریف، علامه طباطبایی، امیرکبیر و سایر دانشگاه‌های مهم کشور در آن نیست.

کارشناسان آموزشی و داوطلبان کنکور محتویات این دفترچه را با آنچه وزیر آموزش و پرورش به‌عنوان یکی از اعضای اصلی کمیته حذف کنکور از آن خبر داده بود، در تناقض آشکار می‌دانند. سیدمحمد بطحایی دوازدهم دی‌ماه در توییتر خود نوشته بود: «ورود به ۸۵درصد ظرفیت دانشگاه‌ها نیازی به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفا سوابق تحصیلی ملاک عمل است. از همراهی وزارت علوم برای این موفقیت متشکرم.»

این دفترچه 179صفحه‌ای که اواخر هفته گذشته از سوی سازمان سنجش کشور منتشر شد، شامل سه نوع رشته است: اولی رشته‌های کم‌طرفدار و ناآشنا زیرگروه علوم تجربی، دوم رشته‌های پایه و مادر مانند ریاضی و علوم کامپیوتر زیرشاخه ریاضی فیزیک و سوم سایر رشته‌ها در دانشگاه‌های پولی مانند پیام نور و غیرانتفاعی و مؤسسات خصوصی زیرنظر وزارت علوم که به‌علت کاهش جمعیت دانشجویی‌شان دچار بحران صندلی‌های خالی شده‌اند و از سال‌ها پیش خودشان بدون کنکور دانشجو پذیرش می‌کردند.

وضعیت پذیرش بدون کنکور در چهار زیرشاخه نظری و هنر

بررسی دقیق این دفترچه نشان می‌دهد که زیرشاخه علوم تجربی، هیچ‌یک از رشته‌های پیراپزشکی همچون پزشکی، دندانپزشکی، مامایی، پرستاری، داروسازی و... بدون کنکور پذیرش ندارند و تنها رشته‌هایی همچون زمین‌شناسی، علوم دامی، علوم و مهندسی باغبانی، علوم و مهندسی خاک، مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، مهندسی فضای سبز، علوم مهندسی جنگل، علوم و مهندسی صنایع غذایی، ترویج و آموزش کشاورزی پایدار، اقیانوس‌شناسی و... که داوطلبان کمتری به سراغ آن می‌روند، براساس سوابق تحصیلی دانشجو می‌گیرند.

در زیرشاخه ریاضی فیزیک نیز هیچ‌یک از رشته‌های پرطرفدار فنی مهندسی در دانشگاه‌های برتر مشمول قانون پذیرش بدون کنکور نشده و تنها رشته‌هایی مانند ریاضیات و کاربردها، آمار، فیزیک و علوم کامپیوتر در همه دانشگاه‌های طراز دوم تکرار شده است. البته در دانشگاه‌هایی همچون قائنات، بیرجند، تربت حیدریه، قوچان، دانشگاه فنی و مهندسی حضرت زینب(س) سبزوار و چند مجتمع فنی در خراسان شمالی، دانشگاه زابل، دانشگاه ولایت ایرانشهر، مجتمع آموزش عالی سراوان، دانشگاه جیرفت در کرمان، مجتمع آموزش عالی بم و تعدادی پردیس‌های خودگردان، برخی از رشته‌های فنی مهندسی را بدون کنکور و صرفا براساس سوابق تحصیلی دانشجو پذیرش می‌کنند که البته پردیس‌ها پولی است و شهریه آن بسیار بالا و سال‌هاست که بدون کنکور دانشجو می‌گیرند.

در زیرشاخه علوم انسانی نیز خبری از رشته‌هایی مانند حقوق، حسابداری، مدیریت‌ها، علوم ارتباطات، جامعه‌شناسی، روانشناسی، ادبیات فارسی و علوم اجتماعی نیست و انتخاب‌ها به رشته‌هایی همچون تاریخ تمدن ملل اسلامی، علوم ورزشی، علوم قرآن و حدیث، فقه شافعی، زبان و ادبیات عربی (2دانشگاه)، ادیان و عرفان، علم اطلاعات و دانش‌شناسی (یک دانشگاه)، اقتصاد (2مجتمع آموزشی)، زبان‌شناسی (یک دانشگاه)، فلسفه و کلام اسلامی (یک دانشگاه)، هتلداری (یک دانشگاه) و مشاوره (یک دانشگاه) محدود شده است. در زیرشاخه هنر نیز تنها رشته‌های فرش، مرمت آثار تاریخی، هنر اسلامی، باستان‌شناسی و صنایع‌دستی (محدود) در برخی دانشگاه‌ها پذیرش بدون کنکور دارند و هیچ‌یک از رشته‌های تئاتر، کارگردانی، گرافیک، نقاشی، معماری و... در این دفترچه نیامده است. اما وضعیت رشته زبان‌های خارجه بهتر از بقیه است و در اغلب دانشگاه‌ها به غیر از تهران به‌صورت محدود در ادبیات و زبان انگلیسی و آموزش و مترجمی زبان انگلیسی پذیرش می‌کنند.

دانشگاه‌های برتر تن به حذف کنکور نداده‌اند

اما نکته دوم در مورد این قانون که سال98 نخستین سال اجرایی آن است، نوع دانشگاه‌ها و طراز علمی آنهاست. هیچ‌یک از دانشگاه‌های دولتی تهران که معمولا رقابت‌های اصلی کنکور هم برای آنهاست، مشمول پذیرش بدون کنکور نشده‌اند؛ حتی در رشته‌هایی که به رتبه‌های پایین‌تری احتیاج دارند. همچنین دانشگاه‌های طراز اول در هر استان نیز در هیچ‌یک از رشته‌های خود سهمیه براساس سوابق تحصیلی معرفی نکرده‌اند. دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی، صنعتی شریف، امیرکبیر، شهید بهشتی، علم و صنعت، صنعتی اصفهان، شهید چمران اهواز، دانشگاه فنی مهندسی شیراز، فردوسی مشهد، دانشگاه‌های علوم پزشکی در کشور و... در رشته‌های طراز اول خود زیرشاخه‌های ریاضی فیزیک، علوم تجربی، ادبیات و علوم انسانی بدون کنکور پذیرش ندارند.

حتی دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه سمنان، صنعتی شاهرود، ایلام، زنجان، دانشگاه شیراز، قزوین، کرمانشاه، کرمان، گیلان، مازندران، همدان و یزد که در این دفترچه جای گرفته‌اند، نیز در رشته‌های پرطرفدار که رقابت داوطلبان در آنها بیشتر است، پذیرش براساس سوابق تحصیلی ندارند.

نکته سوم هم این است که بسیاری از رشته‌هایی که در این دفترچه به‌عنوان رشته‌های بدون کنکور معرفی شده، در بخش شبانه، پردیس‌های خودگردان، پیام نور و مؤسسات غیرانتفاعی هستند که سال‌هاست عملا بدون کنکور دانشجو می‌گیرند و امسال صرفا نامشان قبل از برگزاری آزمون سراسری معرفی شده است.

دفترچه پذیرش بدون کنکور، طبل توخالی است

اسدالله علیزاده، مشاور آموزشی و انتخاب رشته تحصیلی در این‌باره به همشهری توضیح داد: «از عجله و ذوق‌زدگی توییت وزیر آموزش و پرورش در دی‌‌ماه و سکوت معنادار وزیر علوم و معاونان وی در قبال مصوبه کمیته حذف کنکور می‌شد حدس زد که اتفاق خاصی در کنکور 98 رخ نداده و رقابت در اکثر رشته‌ها پابرجا خواهد ماند؛ چراکه در طول این مدت حتی یک واکنش از سوی وزارت علوم که مجری اصلی این قانون است، مشاهده نکردیم.»

این مشاور آموزشی با بیان اینکه دفترچه منتشر شده برای پذیرش بدون کنکور یک طبل توخالی است، افزود: «ارزیابی دقیق این دفترچه نشان می‌دهد که در همه زیرشاخه‌های نظری، زبان و هنر به‌طور میانگین سه تا پنج رشته که پایین‌ترین نمرات را نیاز دارند و اساسا در بین داوطلبان پایگاه ویژه‌ای نداشته، معرفی شده است. حتی شورای سنجش آنقدر شجاعت نداشته که رشته‌های میانه و حد وسط در گروه‌های مختلف تحصیلی و دانشگاه‌های گروه ب و جیم را در این دفترچه بیاورد و دست رؤسای دانشگاه‌ها را برای انتخاب دانشجو باز بگذارد.»

اراده‌ای برای پذیرش متفاوت دانشجو وجود ندارد

علیزاده با بیان اینکه سازمان سنجش از استمرار کنکور در کشور سود می‌برد و رؤسای آن مانع از حذف این رقابت فشرده شده‌اند، اظهار داشت: «سؤال اساسی این است که چرا اصلا کمیته حذف کنکور تشکیل شد و قرار بود چه کاری انجام دهد؟ آیا قرار نبود آموزش و پرورش از یک ‌‌سو شرایط برگزاری امتحانات نهایی استاندارد را برای ارزیابی دقیق داوطلبان فراهم کند و از سوی دیگر وزارت علوم برای هر دانشگاه مدلی را در پذیرش دانشجو طراحی کند؟ آیا قرار نبود که رؤسای دانشگاه‌ها بتوانند براساس معدل و ریز نمرات امتحانات نهایی داوطلبان و مصاحبه حضوری دقیق و علمی در رشته‌های مختلف دانشجو پذیرش کنند و سازمان سنجش فقط بر نحوه گزینش‌ها نظارت داشته باشد؟ به‌نظرم این اراده در وزارت علوم وجود ندارد و آنها نمی‌خواهند بابت این مدل از پذیرش دانشجو وقت و هزینه صرف کنند، چون برگزاری یک کنکور ناعادلانه تستی در عرض سه روز بسیار کم‌هزینه‌تر و بدون حاشیه است و از همه مهم‌تر اینکه سالانه میلیاردها تومان سود روانه جیب دلالان کنکور می‌کند.

ثبت‌نام کنکور از بیست‌وچهارم بهمن‌ماه شروع شده و آنطور که ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش گفته است، کاهش شدید در ثبت‌نام کنکور را نباید انتظار داشت. او در این‌باره توضیح داده، «رشته‌های بدون آزمون به‌عنوان یک آپشن اضافه است، به همین دلیل ارزیابی‌مان این است که داوطلبان شانس خود را در دو گروه با آزمون و بدون آزمون بیازمایند.»

حذف کنکور شدنی نیست

دفترچه بحث‌برانگیز پذیرش دانشجو صرفا براساس سوابق تحصیلی در دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه آزاد اسلامی در مهر سال 98، باعث شد که به سراغ ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش کل کشور برویم تا او پاسخگوی ابهامات و سؤالات منتقدان باشد. او در این گفت‌وگو یک کلیدواژه مشترک در پاسخ به سؤالات داشت؛ «حذف کنکور برای ورود به دانشگاه‌ها شدنی نیست.»

آقای خدایی! واقعا رشته‌های محدود در این دفترچه 85درصد از ظرفیت آموزش عالی کشور را تشکیل می‌دهد؟

بله، البته با احتساب رشته‌های دانشگاه آزاد، فنی حرفه‌ای و علمی کاربردی که هنوز در دفترچه نیامده است و بعدا اضافه می‌شود می‌توانیم بگوییم که حتی به 88 درصد هم می‌رسد.

ولی مراکز آموزش عالی مثل دانشگاه آزاد یا علمی کاربردی بیشتر از 5 سال است که خودشان بدون کنکور دانشجو پذیرش می‌کنند و اصلا نیازی به این مصوبه و پروپاگاندای رسانه‌ای نداشتند.

بله، حرف شما درست است. ما سروصدا نکردیم که پاسخگو باشیم اما به هر حال این کار صورت گرفته و دیگر نیازی نیست که کسی برای پذیرش در این چند دانشگاه کنکور بدهد. 2۰درصد از ظرفیت روزانه و ۵۰درصد از ظرفیت نوبت دوم و اکثر رشته‌های شهریه‌پرداز دانشگاه در دفترچه انتخاب رشته بدون آزمون کنکور سراسری آمده است. ما انتظار کاهش شدید در ثبت‌نام کنکور را نداریم چراکه رشته‌های بدون آزمون به‌عنوان یک آپشن اضافه است به همین دلیل ارزیابی‌مان این است که داوطلبان شانس خود را در 2 گروه با آزمون و بدون آزمون بیازمایند.

اصل چالش و رقابتی که سال‌ها منتقدان کنکور از آن سخن می‌گفتند بر سر رشته‌ها و دانشگاه‌های پرطرفدار مثل دانشگاه تهران، شهید بهشتی، صنعتی شریف، علامه طباطبایی، امیرکبیر، علم و صنعت و چند دانشگاه مطرح در سطح کشور مثل فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز و صنعتی اصفهان و... است که امسال حتی در یک رشته دانشگاهی هم پذیرش بدون کنکور ندارند وگرنه دانشگاه آزاد یا علمی کاربردی که اصلا محل بحث نبود و نیازی به این مصوبه نداشت.

اصلا اینطور نیست. دانشگاه تهران زیرشاخه کشاورزی دانشجو می‌گیرد. در مورد دانشگاه علامه طباطبایی هم باید بگویم که کل ظرفیت علوم انسانی ما در رشته‌های روزانه 15هزار نفر است و این دانشگاه هم بزرگ‌ترین دانشگاه علوم انسانی است، در نتیجه رقابت در آن فشرده است و شورای سنجش گفته که براساس تقاضا در این‌باره تصمیم بگیریم. اینکه چیز عجیبی نیست. در مورد دانشگاه‌های دیگر هم که نام بردید رقابت بر سر آنها سنگین است و نمی‌شود برای ورود به آنها غیراز برگزاری کنکور عمل کرد.

پس اینطور که شما می‌گویید و این دفترچه نشان می‌دهد، قرار نیست که سایه کنکور از سر نظام آموزش عالی کشور برداشته شود و این مصوبه هم صرفا برای مؤسسات و مراکز غیردولتی یا دانشگاه‌های دولتی نه‌چندان مطرح است که با صندلی خالی مواجه شده‌اند.

من بارها توضیح داده‌ام که باید جایگزین مناسب‌تری را برای کنکور پیدا کنیم و بعد آن را برداریم. نمی‌شود در همه رشته‌ها و دانشگاه‌ها پذیرش براساس سوابق تحصیلی داشته باشیم. این اتفاق شدنی نیست.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه همشهری، تاریخ انتشار 24 بهمن 97، کد مطلب: 47655:www.newspaper.hamshahri.org