شعار سال: بارها عمده‌ترین دلیل این مساله، مشکلات ناشی‌از آغاز تحریم‌های جدید اقتصادی عنوان می‌شد؛ موضوعی که به کاهش قابل‌توجه عرضه خودرو، ایجاد فاصله قیمت میان بازار و کارخانه، افزایش قیمت‌ها، بالارفتن حجم تعهدات معوق خودروسازان و... منجر شد. تا یک هفته قبل که قاضی ناصر سراج، رئیس سازمان بازرسی کل کشور در حاشیه نشست ساماندهی سامانه‌های قاچاق کالا و ارز از وجود حدود ۱۰هزار کانتینر قطعات و لوازم یدکی خودرو در گمرک مناطق آزاد خبر داد و اعلام کرد این کانتینرها تا قبل از عید ترخیص می‌شود.

واردات کالا از شش ماه قبل و دپو در گمرک

پس از اعلام این خبر، بسیاری از فعالان بازار به حل مشکل کمبود قطعات و لوازم یدکی در بازار امیدوار شدند. اما مهدی کاظمی، سخنگوی اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو تهران در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای خودرو» تاکید کرد: «این قطعات و لوازم یدکی مربوط‌به خودروسازان بوده و برای مصرف در خطوط تولید وارد شده است، پس قرار نیست به بازار برسد.» پیگیری‌های بعدی خیلی زود به این نتیجه رسید که از ۱۰هزار کانتینر قطعات خودرو دپوشده در مناطق آزاد و ویژه، تنها ۳هزار کانتینر به مدت حدود شش‌ماه در بندر چابهار رسوب کرده و ترخیص نشده است که از این میزان، 2هزار کانتینر متعلق به شرکت سایپا و یک‎هزار کانتینر قطعات خودرو مربوط‌به شرکت ایران‎خودرو است. گفته می‌شود مشکلات ارزی و اسنادی دو دلیل عمده عدم ترخیص این محموله‌ها به شمار می‌رود که به دلیل کمبود نقدینگی ترخیص نشده‌اند.

ترخیص‎نکردن از ترس نگرفتن ارز 4200 تومانی؟

چند روز بعد از انتشار نتیجه پیگیری‌ها، مدیرکل گمرک چابهار اعلام کرد که به این دوخودروساز ۲۰روز مهلت ارائه شد تا کانتینرهای خود را ترخیص کنند، در غیر این‌صورت این کانتینرها متروکه اعلام خواهد شد. عزیز شمس همچنین تاکید کرد: «این خودروسازان باید کد رهگیری بانک را گرفته و ارز ۴۲۰۰تومان دریافت کنند. در عین حال گمرک تسهیلاتی را برای آن‎ها در نظر گرفته و اعلام کرده است کسانی که با بانک مشکل دارند، می‌توانند ۷۰ تا ۸۰درصد کالای خود را ببرند و مابقی را به‌عنوان وثیقه در بندر بگذارند.» وی البته در پاسخ به این سوال که چرا واردکنندگان از تسهیلات گمرک استفاده نمی‌کنند، توضیح داد: «به نظر می‌رسد تمایلی برای استفاده از تسهیلات گمرکی وجود ندارد. چراکه به اعتقاد آن‎ها ممکن است اگر کالا از گمرک ترخیص شود، بانک‌ها در نهایت ارز 4200تومانی را در اختیار شرکت‌های واردکننده قرار ندهند.»

مسیرسبز گمرک برای ترخیص مایحتاج خودروسازان

رئیس‎کل گمرک چابهار یک روز پس از اعلام مهلت 20روزه به دوخودروساز اصلی کشور برای ترخیص سه‌کانتینر مانده در گمرک چابهار، در اظهارنظر تازه‌ای اعلام کرد: «در روزهای اخیر ایران‎خودرو خراسان و دیگر نمایندگی‌های خودروساز اقدام‌های لازم برای ترخیص یک‎هزار و 800کانتینر را انجام داده‌اند و این قطعات آماده ترخیص هستند.» عزیز شمس همچنین پیش‌بینی کرد در مدت‎زمان تعیین‎شده بقیه کانتینرها نیز آماده ترخیص شوند. اکنون به نظر می‌رسد مشکل ترخیص بخشی از قطعات و لوازم یدکی حداقل از گمرک چابهار در حال حل شدن است، تا جایی که معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران در واکنش به دپوی قطعات یدکی در بنادر و اماکن گمرکی اعلام کرد: «مسئولیت گمرک پس از اظهار کالا شروع می‌شود و لوازم یدکی اگر به‌وسیله خودروسازها ثبت‌سفارش شده باشد در مسیر سبز تعریف و بلافاصله ترخیص می‌شوند.» مهرداد ارونقی با اشاره به این‎که کالاهای مانده در گمرکات و مناطق آزاد، مشکل دریافت کد رهگیری بانک و اسناد خرید از فروشنده داشته‌اند، تاکید کرد: «تا زمانی که کالای وارداتی به گمرک اظهار نشود، امکان انجام تشریفات گمرکی وجود ندارد. یکی از مواردی که می‎تواند ترخیص کالا را به درازا بکشاند، نداشتن مجوزهای قانونی است. گمرک مسئول اخذ مجوزهای قانونی مطابق با قوانین و مقررات بوده و ممکن است صدور این مجوزها از سوی سایر دستگاه‌ها چند روز زمان ببرد. گمرک تا مجوز را به صورت سیستمی دریافت نکند اجازه ترخیص نمی‌دهد.»

پریشانی بازار؛ نتیجه عملکرد خودروسازان؟

خودروسازان تا یک‌هفته قبل، از دپو شش‎ماهه 10هزار کانتینر لوازم یدکی و قطعات حرفی نزده بودند و در حالی‌که این دپو مدت کمی پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها و پیش از ایجاد اختلال در تعاملات پولی و مالی بین‌الملی آغاز شده است، بارها مشکل کمبود قطعه و تقصیر کاهش تولید را به گردن قطعه‌سازان انداختند و تحریم‌ها را مهم‎ترین دلیل نابسامانی خودروسازی دانستند.

گناه دلالان بازار هم که از پیش ثابت شده است. ته‌نشین‎شدن خودروهای ناقص در کارخانه‌ها به دلیل کمبود قطعه در حالی است که خودروسازان 10هزار کانتینر لوازم یدکی را تا زمان قطعی‎شدن دریافت ارز 4200تومانی ترخیص نکرده‎اند. حال اما با توجه به انتشار اخبار متعدد و داغ‎شدن موضوع دپو قطعات در گمرکات و نیز الزام خودروسازان به تحویل تعهدات گذشته (با موعد تحویل تا سی‎ام دی‎ماه 1397) به قیمت قبل، موضوع دریافت مابه‎التفاوت ارزی نیز منتفی و ترخیص محموله‌ها آغاز شده است. به این ترتیب شاید بتوان به افزایش حجم تولید و بالا رفتن میزان عرضه در ماه‌های پیش‌رو امیدوار بود. مساله‌ای که می‌تواند به کاهش التهاب بازار نیز بینجامد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری پدال نیوز تاریخ انتشار 12اسفند 97، کد خبر: 100390، www.pedalnews.ir