شعارسال:

اعتیاد به اینترنت شامل چه مواردی است؟

با توجه به افزایش روزافزون کاربران سایبری، در کنار اعتیاد سنتی، با نوع جدیدی از اعتیاد مواجهه شده ایم؛ گسترش رایانه‏ های شخصی و افزایش اتصال به اینترنت در خانه و محل کار، منجر به ظهور معضلی به نام «اعتیاد آنلاین» شده است. اعتیاد به اینترنت شامل اعتیاد به اتاق‏ های گپزنی، هرزه‏نگاری، قمار آنلاین و خریدهای اینترنتی می‏ شود. همچون دیگر اعتیادها، این نوع اعتیاد نیز فرد معتاد را از خانواده و اطرافیانش منزوی می ‏سازد.

انواع اعتیاد آنلاین و توده مردم:

دکتر دیوید گرینفیلد ،"David Greenfield" مدیر مرکز ترک اعتیاد اینترنتی و فناوری در هانفورد غربی می‌گوید: با وجود پیشرفت روز افزون اینترنت و فواید این تکنولوژی برتر قرن، اعتیاد به اینترنت و فناوری اطلاعات بیش از اعتیاد سنتی گردن‌گیر توده مردم شده است.

گرینفیلد می‌گوید: شکى نیست که اینترنت پیشتاز انقلاب صنعتى جدید است. یک تکنولوژى جدید، همانند یک رابطه جدید است؛ یعنى در ابتدا جذاب و سرگرم کننده است؛ اما نهایتاً نیازمند صرف انرژى و زمان فراوان براى حفظ آن هستیم. من نسبت به وعده تکنولوژى مبنى بر بهبود کیفیت زندگى تردید دارم و هنوز هم از اینکه کامپیوتر و اینترنت این قدر اسراف کننده زمان توده مردم هستند، در تعجبم؛ من این حقایق را از مصاحبه، مطالعه و درمان هزاران فردى که به کلینیکم مراجعه کرده ‏اند، دریافته ‏ام.

به نظر واضح می رسد که اینترنت می تواند مورد حسن‌استفاده یا سوءاستفاده به صورت اعتیادآور قرار بگیرد. عوامل روان‏شناختى فراوانى بر قدرت و جذابیت اینترنت دلالت دارند؛ همان ویژگى هایی که تشکیل‏دهنده قدرت اینترنت هستند، همگى داراى قابلیت اعتیادآور برای توده مردم هم هستند زیرا قشر نخبه و آکادمیک بر اساس نیاز علمی، اقتصادی، سیاسی و... وارد فضای سایبر می‌شود و نسبت به توده مردم از نظم بیشتری برخوردار است.

با توجه به پژوهش­ های انجام گرفته در مراکز روانشناسی مراکز ترک اعتیاد اینترنتی و فناوری، اعتیاد آنلاین را می‌توان در 5 دسته تقسیم کرد:

1. اعتیاد به مسائل جنسی (Cybersex Addiction):

1- به هر موضوعی که حول محور مسائل جنسی در فضای مجازی باشد، اطلاق می‌شود. بنابر اطلاعات آماری، با توجه به خصوصیات فضای سایبر (سرعت دسترسی بالا به دیتا و کم هزینه بودن استفاده از فضای سایبر)، صنعت موضوعات مستهجن در ردیف اول مسائل سایبری قرار دارد.

2. اعتیاد به ارتباطات عاطفی و دوستانه (Cyber-Relationship Addiction):

اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی، چت روم‌ها، مسنجرها و هر ابزاری که منجر به رابطه عاطفی و دوستی میان کاربران اینترنتی می‌شود، اطلاق می‌شود.

شبکه‌های اجتماعی، معضل روانی دهه آینده دکتر "الن کریدمن" روانشناس مسائل خانواده درباره فواید شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: یکی از فواید شبکه‌های اجتماعی ارتباط برقرار کردن با دیگران برای روابط اجتماعی است و کسانی که در خارج از فضای اینترنت از روابط ناخوشایند با دیگران رنج می‌برند، در فضای شبکه‌های اجتماعی می‌توانند روابط متفاوتی را تجربه کنند. این تعریف مثبت از شبکه‌های اجتماعی در حالی است که بسیاری از متخصصین و روانشناسان سایبری و خانواده با هشدار دادن نسبت به رشد فزاینده و آینده شبکه‌های اجتماعی، نسبت به جدا شدن نسل جدید و حتی نسل قدیم از روابط اجتماعی خارج از فضای نت و فرورفتن در دنیای مجازی خود ساخته، هشدار داده‌اند. دکتر گرینفیلد دراین باره می‌گوید: به نظر می‌رسد فیس‌بوک بیش از آنچه پیش‌بینی می‌شد مورد استقبال جامعه به خصوص نسل جوان قرار گرفته است و این شبکه اجتماعی در حال حاضر به عنوان یگانه شیر فضای سایبر در حال حکمرانی و شکار جوانان است.

3. وسواس به اینترنت (Net Compulsions):

این اعتیاد شامل استفاده بیش از حد و وسواس گونه از اینترنت جهت تجارت‌های آنلاین، بازی‌ها و حراجی‌های آنلاین و قماربازی است. بنابر نظر کارشناسان، این پدیده باتوجه به فضای تحریک کننده و جذاب اینترنت در حال گسترش است و مشکلات اجتماعی بسیاری را برای جوامع مدرن و غیر مدرن ایجاد کرده است.

از سوی دیگر مراکز روانشناسی و سایبرولوژی غرب، وسواس و استفاده عقده وار از اینترنت را سبب دور شدن توده مردم از فضای اجتماعی و عمومی جامعه دانسته و نسبت به تأثیرات مخرب آن در دراز مدت روی جسم و روان مردم اجتماع بشری، هشدار داده اند.

4. خبر زدگی و اعتیاد به اطلاعات (Information Overload):

این قسم از اعتیاد نیز به علت خبر زدگی بسیار، سبب دور شدن از خانواده و محیط اجتماعی و تحت تأثیر قرار گرفتن فرد توسط رسانه‌ها و اخبارهای منتشر شده در فضای سایبر می‌شود. آیا مفهومی به نام "اینترنت آزاد" در حال حاضر معنایی دارد؟

در نظر متفکران و اهل خبر، همواره مفهوم رسانه آزاد جهت انتشار اخبار برای عموم مردم از قداست بالایی برخوردار بوده است، از سوی دیگر، با روی کار آمدن فضای سایبر و انتشار اخبار در این فضا، اینترنت به عنوان تنها امید در دستیابی به رسانه آزاد قلمداد می‌شد، لکن زمزمه‌هایی مبنی بر دخالت دولت‌ها و سرویس‌های اطلاعاتی مبنی بر رصد فضای سایبری و مهندسی کردن این فضا با انتشار اخبار هدفمند و همچنین دستیابی آسان به پروفایل‌ها و ایمیل افراد حقیقی، تنها امید طرفداران رسانه آزاد را از بین برد. "ارنست پارتریدج" مشاور، نویسنده و سخنران سرشناس آمریکایی در حوزه اخلاق زیست‌محیطی و سیاست‌های ملی و عمومی درباره اینترنت و رسانه آزاد می‌گوید: هم اینک مطرح کردن این پرسش که «ما بدون اینترنت چه خواهیم کرد؟»، خیلی زود نیست.

در نظر بگیرید که جناح‌های در قدرت، ‌علاوه بر تملک شبکه‌های رادیویی و کابلی ایالات متحده، تمام ابر شرکت‌های طرفدار رئیس جمهور را نیز که تقریباً همه مطبوعات و رسانه‌های تصویری تجاری را کنترل می‌کنند، تملک نمایند. بدین ترتیب، تنها رسانه جمعی رایگان و متنوعی که به «بازاری از نظرات» تبدیل شده است، اینترنت خواهد بود. لذا کاملاً ساده‌لوحانه خواهد بود که فکر کنیم، این ابر شرکت‌ها، نظرات خود را از طریق این شبکه به کاربران اینترنت القا نمی‌کنند.

هیچ تردیدی وجود ندارد که وجود اینترنت پیشرو یک تهدید برای قدرتمداران محسوب می‌شود، به ویژه اینکه، اخیراً این شبکه قدرت سیاسی قابل توجهی را از خود نشان داده است. شبکه اینترنت توانسته است تظاهرات‌ها و اعتراضات بین‌المللی علیه جنگ را سازمان‌دهی کند، هماهنگ نماید گسترش دهد و میلیون‌ها نفر را به خیابان‌ها بکشاند.

با گسترش دامنه بی‌اعتمادی مردم دنیا به رسانه‌های وابسته به ابر شرکت‌ها، آنان به اینترنت روی آورده و از طریق آن، تلاش می‌کنند که به منبع مطمئن و بین‌المللی و مستقلی دست یابند که اخبار مربوط به کشور خود، دنیا و عوامل سیاسی را از آن به دست آورند. این روندی است که به صورتی مداوم و رو به تزاید در جریان می‌باشد. اما مطمئن باشید که مدیران ابر شرکت‌های رسانه‌ای نیز بی کار نخواهند نشست.

5. اعتیاد به رایانه (Computer Addiction):

این قسم از اعتیاد نیز بر اساس تعریف روانشناس به استفاده مداوم از رایانه و بازی‌های و برنامه‌های آفلاین یارانه اطلاق می‌شود.

اینترنت یکی از ابزار استعمار فرانو

در کنار معضل اعتیاد آنلاین و یا اعتیاد سایبر، قدرت‌های استکباری با استفاده از جذابیت و ویژگی‌های فضای سایبر و حتی با استفاده از احتیاج توده مردم به استفاده از فضای سایبر، این فضا را به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد استعمار فرانو مورد استفاده قرار داده‌اند.

استعمار فرانو بر خلاف انواع دیگر استعمار (استعمار کلاسیک و استعمار نو) بدون حضور نظامی و حاکمان دست نشانده، با استفاده از ابزار مدرن همچون رسانه و اینترنت و با تمرکز بر فرهنگ‌ها و عقاید به دنبال موج دموکراسی خواهی و حقوق بشر غربی است.

گسترش روز افزون فضای ارتباطات و همچنین رشد کاربران اینترنتی، از دید کشورهای استعمارگر مغفول نمانده و این حکومت‌ها با استفاده استراتژی‌های مختلف و بواسطه روش‌هایی همچون شبکه‌های اجتماعی، وبسایت‌های خبری، وبلاگ‌ها به دنبال نفوذ و تغییر اذهان و فرهنگ‌ها هستند.

نتیجه:

اینترنت، پدیده نوین ارتباطی است که تعاملات بشری را دگرگون کرده است. استفاده از رایانه و اینترنت بایستی به دور از افراط و تفریط باشد و باید دقت داشت اگر بهره‌برداری از اینترنت بدون هدف ولجام گسیخته و بی‌حدومرز باشد،خطر گرفتاری در اعتیاد اینترنتی را دربردارد و این خطر خصوصاً برای نوجوانان و جوانان بسیار جدی است و اگر در محدوده عقلانیت، کار آنان با رایانه و اینترنت کنترل نگردد، گرفتار اعتیاد اینترنتی شده و این بلای بزرگ قرن ۲۱ آنان را منحرف و منزوی خواهد کرد و از مسیر رشد و ترقی و کمال بازمی‌دارد. البته بزرگترها نیز در معرض خطر اعتیاد اینترنتی قرار دارند و لذا ضروری است برای ایمنی از خطرات اعتیاد اینترنتی، درحد ضرورت از این ابزار نوین ارتباطی استفاده کرد تا این «ابزار» به «هدف زندگی» تبدیل نشود. اینترنت ابزاری برای رسیدن به اهداف عالی زندگی است و هرگاه از حد ابزار بالاتر برود، انسان وابستگی شدید به فضای مجازی پیدا می‌کند و در دام اعتیاد اینترنتی و مصیبت‌های ناشی از آن خواهد افتاد و از کار و زندگی و تعاملات صحیح اجتماعی با دیگران باز می‌ماند.

اما هرگز نباید از این نکته غافل شد که «اراده انسان»، نعمت بزرگ الهی است که می‌تواند بر هر ناهنجاری لگام نهد و آن را دراختیار گیرد. اگر با دیدی منطقی نسبت به اینترنت بنگریم، فقط در حد ضرورت و پیشرفت امور زندگی از آن استفاده کنیم، اجازه نمی‌دهیم همه مطالب خوب و بد آن وارد زندگی ما شود و بخش عمده‌ای از اوقات فراغت ما را به خود اختصاص دهد و اگر چنین امری محقق شود از خطر «اعتیاد اینترنتی» که بازدارنده انسان از رشد و ترقی است در امان خواهیم ماند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت کودک و اینترنت، تاریخ انتشار: 22مرداد1396 ، کدخبر: - : www.ceop.ir